ในการเข้าร่วมประชุมอบรมเชิงปฏิบัติการการเขียน SAR ระดับหลักสูตรเชิงลึกใน วันที่ 19 - 20 มีนาคม 256 นี้ ข้าพเจ้าได้รับฟังการบรรยายการเขียน SAR ที่ถูกต้องตามเกณฑ์ จากวิทยากรจำนวน 2 ท่าน ได้แก่ ผศ.ปราณี พรรณวิเชียร วิทยากรกลางจาก สกอ. และ รศ.เพ็ญรัตน์ หงส์วิทยากร วิทยากรประจำเครือข่ายเพื่อการพัฒนาอุดมศึกษาภาคเหนือตอนบน และ ที่ประชุมอธิการบดีแห่งประเทศไทย (ทปอ.) ซึ่งได้กล่าวถึง ว่า กระบวนการคือ ขั้นตอนการทำงานในระบบที่ผลักดันให้เกิดผลการดำเนินงานให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามเกณฑ์คุณภาพ ซึ่งในการทำงานเชิงคุณภาพ ความสำคัญอยู่ที่การทำงานตามวงจรคุณภาพ PDCA ดังนั้นกระบวนการย่อยเพื่อขับเคลื่อนจึงมีคามสำคัญที่ควรเฝ้าระวัง และพัฒนาปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ระบบนั้นยั่งยืน ดังนั้นการเขียนรายงานในตัวบ่งชี้ที่เป็นกระบวนการที่ดีต้องเข้าใจเกณฑ์ ว่าวัดอะไร โดยในคู่มือการประกันคุณภาพการศึกษา ในแต่ละตัวบ่งชี้ จะมีคำอธิบาย ดังนี้
ตัวบ่งชี้ที่.....
ชนิดของตัวบ่งชี้......
คำอธิบายตัวบ่งชี้......
เกณฑ์การประเมิน..................
ซึ่งในการเขียนรายงานการดำเนินการของหลักสูตรให้เขียนตามคำอธิบายตัวบ่งชี้ เพราะผู้ประเมินจะใช้คำอธิบายเหล่านี้เป็นเกณฑ์ในการให้คะแนน ดังนี้
ตัวบ่งชี้ที่ 3 นักศึกษา จะมีเกณฑ์การประเมิน คือ
3.1 การรับนักศึกษา : นักศึกษามีความพร้อมที่จะเรียนในหลักสูตร
3.2 การส่งเสริมและพัฒนานักศึกษา : นักศึกษาเรียนอย่างมีความสุข และมีทักษะที่จำเป็น ต่อการประกอบอาชีพในอนาคต
3.3 ผลที่เกิดขึ้นกับนักศึกษา : นักศึกษามีความพร้อมทั้งการเรียน มีอัตราการคงอยู่
ตัวบ่งชี้ที่ 4 อาจารย์ จะมีเกณฑ์การประเมิน คือ
4.1 การและพัฒนาอาจารย์ : อาจารย์มีคุณสมบัติเหมาะสมทั้งในด้านคุณวฒิการศึกษา และตำแหน่งทางวิชาการ เป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐานหลักสูตรอย่างต่อเนื่อง
: การส่งเสริมให้มีการเพิ่มพูนความรู้ความสามารถของอาจารย์ที่สร้างความเข้มแข็งทางวิชาการของหลักสูตร
4.2 คุณภาพอาจารย์ : อาจารย์มีความรู้ ความเชี่ยวชาญทางสาขาวิชา และมีประสบการณ์ที่เหมาะสมกับการผลิตบัณฑิต
4.3 ผลที่เกิดขึ้นกับอาจารย์ : อัตรากำลังอาจารย์เหมาะสมกับนักศึกษา
: อัตราคงอยู่ของอาจารย์
: อาจารย์มีความพึงพอใจต่อการบริหารหลักสูตร
ตัวบ่งชี้ที่ 5 หลักสูตร การเรียนการสอน และการประเมินผู้เรียน จะมีเกณฑ์การประเมินคือ
5.1 สาระของรายวิชาในหลักสูตร : หลักสูตรมีความทันสมัย สอดคล้องกับความต้องการของตลาดแรงงานและความต้องการของประเทศ
5.2 การวางระบบผู้สอนและกระบวนการจัดการเรียนการสอน
: กระบวนการจัดการเรียนการสอนตอบสนองต่อความแตกต่างของผู้เรียน
: การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
: ผลการเรียนรู้บรรลุเป้าหมาย
5.3 การประเมินผู้เรียน
: การประเมินที่สะท้อนสภาพจริงของการจัดการเรียนการสอน
: อาจารย์ใช้ข้อมูลในการพัฒนาการเรียนการสอน
: นักศึกษาใช้ข้อมูลในการปรับปรุงตัวเองให้ประสบความสำเร็จในการเรียน
: ประเมินนักศึกษาตามผลการเรียนรู้ที่ตั้งไว้
ตัวบ่งชี้ที่ 6 สิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ จะมีเกณฑ์การประเมินคือ
6.1 สิ่งสนับสนุนการเรียนรู้
: การเตรียมสิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ให้พร้อมในการจัดการเรียนการสอน
: การมีส่วนร่วมในแต่ละระดับในการจัดทำแผนหรือจัดหาสิ่งสนับสนุนการเรียนรู้
: การเรียนการสอนมีประสิทธิผล
หลังจากนั้นวิทยากรให้แต่ละหลักสูตรได้นำเสนอรายงานการดำเนินการของหลักสูตรแล้วให้ข้อเสนอแนะ สรุปได้ ดังนี้
ในตัวบ่งชี้ที่ 3.1 การรับนักศึกษา : นักศึกษามีความพร้อมในการเรียนในหลักสูตร การเขียนเป้าหมายจะต้องเขียนทั้งเชิงปริมาณ (เช่น เพื่อให้ได้นักศึกษา จำนวน 40 คน) และเชิงคุณภาพ (เช่น เพื่อให้ได้นักศึกษาที่มีคุณสมบัติตามที่กำหนด ได้แก่ สายวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ เกรดเฉลี่ยสะสมตั้งแต่ 2.50 เป็นต้น) และให้เขียนแยกประเภทของการรับให้ชัดเจนเลย โดยจะต้องทำการประเมินว่า นักศึกษาที่รับเข้ามาเป็นไปตามเป้าหรือไม่ กระบวนการใดไม่เป็นไปตามเป้า จึงพิจารณาการปรับปรุงกระบวนการเดิม โดยการรับนักศึกษาจะเป็นกระบวนการรับนักศึกษาที่จะเข้าเรียนในปีการศึกษา 2559
ตัวบ่งชี้ที่ 3.2 การส่งเสริมและพัฒนานักศึกษา : นักศึกษาเรียนอย่างมีความสุข และมีทักษะที่จำเป็นต่อการประกอบอาชีพในอนาคต ซึ่งในประเด็นของการเตรียมความพร้อมให้กับนักศึกษานั้น จะต้องดำเนินการก่อนเรียน หรืออย่างช้าภายในภาคการศึกษาแรกเท่านั้น โดยจะต้องมีการทราบถึงความแตกต่างของนักศึกษาแต่ละคนว่าจะต้องเพิ่มเติมความรู้ความสามารถด้านใดให้ ถ้านักศึกษาไปเรียนวิชาต่าง ๆ จะไม่ถือว่าเป็นการเตรียมความพร้อมให้กับนักศึกษาทุกกรณี
ตัวบ่งชี้ที่ 3.3 ผลที่เกิดกับนักศึกษา : นักศึกษาพร้อมทั้งการเรียน และมีอัตราการคงอยู่ที่ดี เป็นต้น โดยในส่วนของอัตราการคงอยู่จะต้องเปรียบเทียบจำนวนนักศึกษาที่จบตามกำหนดเวลาของหลักสูตร กับจำนวนนักศึกษาแรกเข้า แล้วย้อนหลังไปอย่างน้อย 3 ปี เพื่อจะดูพัฒนาการ โดยจะนับเฉพาะนักศึกษาที่รับเข้าตั้งแต่เริ่มต้นเท่านั้น จะไม่นับนักศึกษาที่ย้ายเข้ามา และในการประเมินความ พึงพอใจ จะต้องระบุชัดเจนว่าจะประเมินเรื่องใดบ้าง และพิจารณาว่าแบบประเมินตรงตามวัตถุประสงค์หรือไม่
ตัวบ่งชี้ที่ 4.1 การบริหารและพัฒนาอาจารย์ ซึ่งจะต้องรายงานใน 3 ประเด็น ดังนี้ 1.การรับและการแต่งตั้งอาจารย์ประจำหลักสูตร 2. การบริหารอาจารย์ 3. การส่งเสริมและพัฒนาอาจารย์ โดยจะรายงานเฉพาะอาจารย์ประจำหลักสูตรเท่านั้น
ตัวบ่งชี้ที่ 4.2 คุณภาพอาจารย์ รายงานตามข้อมูลจริง
ตัวบ่งชี้ที่ 4.3 ผลที่เกิดกับอาจารย์ ซึ่งจะต้องรายงานใน 2 ประเด็น ดังนี้ 1. อัตราการคงอยู่ของอาจารย์ 2. ความพึงพอใจของอาจารย์ โดยถ้าไม่มีการเปลี่ยนแปลงอาจารย์ประจำหลักสูตรเลย จะถือว่ามีแนวโน้มที่ดี
ตัวบ่งชี้ที่ 5.1 การออกแบบหลักสูตร และ สาระรายวิชาในหลักสูตร ให้เขียนเปรียบเทียบระหว่างหลักสูตรปี 2548(หลักสูตรเดิม) และ หลักสูตรปี 2555 (หลักสูตรปัจจุบัน) ว่าหลักสูตรปี 2555 ต่างจากหลักสูตรปี 2548 อย่างไร โครงสร้างหลักสูตรเปลี่ยนแปลงหรือไม่ รายวิชาแกน/วิชาเอก/วิชาเอกเลือกเปลี่ยนแปลงหรือไม่ รายละเอียดวิชาเปลี่ยนแปลงหรือไม่ มีการยุบรายวิชา จาก 2 รายวิชาเป็น 1 รายวิชาหรือไม่ วิธีการสอน/เทคนิคการสอนเปลี่ยนแปลงหรือไม่ วัตถุประสงค์ของหลักสูตรชัดเจนหรือมีอะไรที่ชัดเจนขึ้นหรือไม่ และที่สำคัญ ในช่วง 3 ปี หลังจากที่ได้รับการรับรองจาก สกอ. มีการปรับปรุงอะไรบ้างเพื่อให้หลักสูตรมีความทันสมัย
ตัวบ่งชี้ที่ 5.2 การกำหนดผู้สอน การกำกับติดตามและตรวจสอบการจัดทำแผนการเรียนรู้ (มคอ. 3, มคอ.4) การจัดการเรียนการสอนระดับปริญญาตรีทีมีการบูรณาการกับการวิจัย การบริการวิชาการทางสังคม และ การทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ให้เขียนอธิบายว่าหลักสูตรมีการมอบหมายงานสอนให้กับอาจารย์ผู้สอนอย่างไร มีเกณฑ์อย่างไร โดยนับเฉพาะรายวิชาในหลักสูตรเท่านั้น ซึ่งการจักการเรียนการสอนจะต้องตอบสนองต่อความแตกต่างของผู้เรียนเป็นหลัก และในภาคเรียนเดียวกัน นักศึกษาไม่ควรเรียนกันอาจารย์แต่ละท่านหลายวิชา(จะให้ดีต้องเรียนกับอาจารย์แต่ละท่านเพียง 1 รายวิชา เท่านั้น) และนอกจากจะรายงานจำนวนรายวิชาที่บูรณาการด้านต่าง ๆ แล้ว ต้องรายงานด้วยว่าบูรณาการอย่างไร และต้องรายงานในส่วนของการจัดการเรียนการสอนที่เน้นนักศึกษาเป็นศูนย์กลางด้วย เช่น รายวิชาสหกิจศึกษา หรือการนำนักศึกษาไปศึกษานอกสถานที่ เพื่อให้เกิดทักษะการเรียนรู้จริง เป็นต้น
ตัวบ่งชี้ที่ 5.3 การประเมินผู้เรียน หลักสูตรจะต้องมีการสรุปว่านักศึกษาแต่ละชั้นปีจะได้อะไรจากหลักสูตร เช่น ปี 1 ได้ความเป็นคน ...... ปี 4 สามารถประยุกต์ใช้ความรู้ในวิชาชีพได้ เป็นต้น
ตัวบ่งชี้ที่ 5.4 ผลการดำเนินงานตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิ รายงานตามจริง โดยในข้อของบุคลากรสายสนับสนุน ถ้าไม่ได้เป็นบุคลากรที่ได้รับค่าตอบแทนจากงบประมาณของหลักสูตรให้ไปนับในส่วนของคณะแทน
ตัวบ่งชี้ที่ 6.1 สิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ จะต้องรายงานใน 2 ประเด็นคือ 1. ระบบการดำเนินงานของภาควิชา/คณะ/สถาบัน โดยมีส่วนร่วมของอาจารย์ประจำหลักสูตรเพื่อให้มีสิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ และจำนวนสิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ที่เพียงพอและเหมาะสมต่อการจัดการเรียนการสอน และ 2. กระบวนการปรับปรุงตามผลการประเมินความพึงพอใจของนักศึกษาและอาจารย์ต่อสิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ ให้รายงานสิ่งสนับสนุนจริง ๆ เช่น e-book e-journal โปรแกรมสำเร็จรูปต่าง ๆ เป็นต้น โดยไม่เน้นสิ่งสนับสนุนทั่วไป เช่น ห้องเรียน เครื่องฉาย หรือ LCD