#การควบคุมและการจัดการสารเคมีอันตราย ตอน...การเก็บสารเคมีอันตราย
วันที่เขียน 26/4/2558 19:06:36     แก้ไขล่าสุดเมื่อ 6/11/2567 21:12:44
เปิดอ่าน: 7286 ครั้ง

ในปัจจุบันมีการใช้สารเคมีในทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นประชาชนทั่วไป โรงเรียน หรือหน่วยงานต่างๆ ทั้งของภาครัฐ ภาคเอกชน และสถานศึกษา ล้วนต้องสัมผัสกับสารเคมีในทุกๆ วัน ยิ่งเป็นสารเคมีมีอันตรายด้วยแล้ว ทุกคนจะต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ โดยเฉพาะผู้ที่เกี่ยวข้องทำงานกับสารเคมีอันตรายจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสารเคมีอันตราย มีความสามารถในการควบคุมและการจัดการสารเคมีอันตรายเหล่านี้ โดยไม่ก่อให้เกิดมลพิษทั้งต่อตนเองและสิ่งแวดล้อม เนื่องจากสารเคมีแต่ละชนิดมีอันตรายไม่เหมือนกัน การเก็บ การใช้ การควบคุม และการจัดการสารเคมีอันตรายเหล่านี้ก็มีความแตกต่างกันด้วย

“การควบคุมและการจัดการสารเคมีอันตราย” 

 ตอน...การเก็บสารเคมีอันตราย

                                                                   นางสาวรุ่งทิพย์  กาวารี  

ตำแหน่ง นักวิทยาศาสตร์  

สาขาวิชาเทคโนโลยีชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์ 

 

           ในปัจจุบันมีการใช้สารเคมีในทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นประชาชนทั่วไป โรงเรียน หรือหน่วยงานต่างๆ  ทั้งของภาครัฐ ภาคเอกชน และสถานศึกษา ล้วนต้องสัมผัสกับสารเคมีในทุกๆ วัน ยิ่งเป็นสารเคมีมีอันตรายด้วยแล้ว ทุกคนจะต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ โดยเฉพาะผู้ที่เกี่ยวข้องทำงานกับสารเคมีอันตรายจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสารเคมีอันตราย มีความสามารถในการควบคุมและการจัดการสารเคมีอันตรายเหล่านี้ โดยไม่ก่อให้เกิดมลพิษทั้งต่อตนเองและสิ่งแวดล้อม เนื่องจากสารเคมีแต่ละชนิดมีอันตรายไม่เหมือนกัน การเก็บ การใช้ การควบคุม และการจัดการสารเคมีอันตรายเหล่านี้ก็มีความแตกต่างกันด้วย

 

การลงทะเบียนสารเคมีอันตราย

ก่อนที่จะจัดเก็บสารเคมีอันตราย เราจะต้องมีการลงทะเบียนสารเคมีอันตรายก่อน ซึ่งเราจะต้องตรวจสอบฉลากสารเคมีว่ามีความชัดเจน ไม่ชำรุดฉีกขาด แล้วบันทึกข้อมูลลงในบัญชีรายชื่อสารเคมี เรียกว่า “การลงทะเบียนสารเคมีอันตราย” แล้วต้องจัดเก็บเอกสารข้อมูลความปลอดภัย (MSDS หรือ SDS) ไว้ในที่ซึ่งสามารถหยิบจับใช้ได้อย่างสะดวก แต่มิใช่เก็บไว้ในตู้สารเคมีนั้นด้วย หลังจากมีการลงทะเบียนในบัญชีรายชื่อสารเคมีแล้ว เราก็จะสามารถสืบค้นได้ง่าย รวมถึงสามารถควบคุมคลังสารเคมีได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย

โครงสร้างของบัญชี ควรมีองค์ประกอบดังนี้ ชื่อสารเคมี, Cas No., รหัสของภาชนะบรรจุ, ปริมาณของสารเคมี, Grade, ราคา, ห้องที่จัดเก็บสารเคมี, อาคารที่จัดเก็บสารเคมี, วันที่รับเข้ามาในห้องปฏิบัติการ, ผู้ขาย/ผู้จำหน่าย, ผู้ผลิต, ประเภทความเป็นอันตรายของสารเคมี 

ผู้ที่สนใจสามารถดู "ตัวอย่างตารางบันทึกบัญชีรายชื่อสารเคมี" ได้จาก คู่มือการประเมินความปลอดภัยห้องปฏิบัติการ. โครงการยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยห้องปฏิบัติการวิจัยในประเทศไทย Enhancement of Safety Practice of Research Laboratory in Thailand “ESPReL”. พิมพ์ครั้งแรก พฤษภาคม 2555. 179 หน้า.

 

สถานที่จัดเก็บสารเคมีอันตราย

           สถานที่จัดเก็บสารเคมีจะต้องมีป้ายบอกที่ชัดเจน มีสัญลักษณ์แสดงว่าเป็นพื้นที่สำหรับเก็บสารเคมีอันตราย จะต้องมีป้ายต่างๆ เช่น ป้ายห้ามสูบบุหรี่ ป้ายห้ามจุดไฟ ป้ายห้ามนำอาหารและเครื่องดื่มเข้ามากิน ต้องมีการจำกัดการเข้าออกเฉพาะผู้ที่เกี่ยวข้องเท่านั้น และต้องมีทางออกที่มีป้ายชัดเจนอย่างน้อย 2 ทาง มีแสงสว่างเพียงพอ มีการถ่ายเทอากาศที่ดี มีระบบปรับอากาศและความชื้นตามความจำเป็น ดูแลไม่ให้มีสิ่งกีดขวางทางเดินในสถานที่เก็บสารเคมี สถานที่เก็บสารเคมีต้องมิดชิดไม่มีช่องทางให้เป็นที่อาศัยของสัตว์ และต้องไม่เป็นแหล่งที่น้ำท่วมถึง

 

การจัดเก็บสารเคมีแยกตามประเภท 

           การจัดเก็บสารเคมี ควรจัดเก็บในบริเวณที่มีความปลอดภัย มีการจัดเรียงอย่างเป็นระบบ จัดเก็บตามลำดับ การเข้ามาก่อน-หลัง และต้องมีตำแหน่งการเก็บที่แน่นอน สะดวกต่อการนำสารเคมีมาใช้งาน จัดเก็บสารเคมีโดยแยกตามประเภทของสารเคมี หรือ คำแนะนำใน SDS เช่น

  1. การแยกตามสถานะของแข็ง ของเหลว และแก๊สบรรจุท่ออัดความดัน ของแข็ง เช่น ของแข็ง ไวไฟ (Flammable solid) ของแข็งทำปฏิกิริยาว่องไวกับน้ำ (water reactive solids) ของเหลว เช่น ของเหลวออกซิไดส์ (oxidizing liquids) ของเหลวที่มีฤทธิ์เป็นกรด (acid liquids) แก๊สบรรจุท่ออัดความดัน เช่น แก๊สพิษ (toxic gases) แก๊สเฉื่อย (inert gases)
  2. การแยกตามความเป็นอันตราย เช่น สารที่ไม่เสถียร (unstable chemicals) สารที่ทำปฏิกิริยากับน้ำ (chemicals that react with water) สารกัดกร่อน (corrosive chemicals) สารเปอร์ออกไซด์อินทรีย์ (organic peroxides)
  3. แยกตามความเข้ากันได้/ไม่ได้ ซึ่งสารเคมีที่เข้ากันไม่ได้ (incompatible chemicals) ต้องจัดเก็บให้ห่างกัน เพราะหากสารสัมผัสกันจะเกิดอันตรายจากการที่สารทำปฏิกิริยากันก่อให้เกิดความร้อนสูงจนลุกไหม้ หรือระเบิด หรือให้แก๊สพิษออกมาได้ ตัวอย่างสารเคมีที่เข้ากันไม่ได้ เช่น nitrate เข้าไม่ได้กับ sulfuric acid หรือ arsenic compounds เข้าไม่ได้กับ reducing agents

 ตัวอย่างการจัดเก็บสารเคมี กรณีมีตู้เดียว

ผู้ที่สนใจสามารถดูตัวอย่างการจัดเรียงสารเคมีได้ที่ลิ้ง http://www.safety.vanderbilt.edu/chem/chemical-storage-groups.pdf 

       และท้ายนี้หวังว่าเอกสารนี้จะสามารถสร้างความเข้าใจแก่ผู้สนใจ และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการทำงานได้เป็นอย่างดี

 

เอกสารอ้างอิง 

           กรมวิทยาศาสตร์บริการ. การควบคุมและการจัดการสารเคมีอันตราย : เอกสารประกอบการฝึกอบรม สำนักพัฒนาศักยภาพนักวิทยาศาสตร์ห้องปฏิบัติการ ระหว่างวันที่ 23-24 เมษายน 2558. กรุงเทพมหานคร : กรม, 2558.

ความคิดเห็นทั้งหมด (1)
รุ่งทิพย์ กาวารี     วันที่เขียน : 30/4/2558 0:00:00

สามารถดาวน์โหลดเอกสารนี้เป็นไฟล์ได้ที่ http://www.e-manage.mju.ac.th/openFile.aspx?id=MTI2OTM5

รายการบทความการแลกเปลี่ยนเรียนรู้หมวดหมู่ : กลุ่มงานช่วยวิชาการ
ความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosafety) และการรักษาความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity) » ความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosafety) และการรักษาความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity)
ความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosafety) และการรักษาความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity) มีความสำคัญในการป้องกันและควบคุมอันตรายที่เกี่ยวข้องกับชีวภาพ โดยความปลอดภัยเน้นการป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค ขณะ...
การรักษาความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity)  ความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosafety)     กลุ่มงานตามสมรรถนะบุคลากร   กลุ่มงานช่วยวิชาการ
ผู้เขียน อนุชิดา วงศ์ชื่น  วันที่เขียน 24/9/2567 23:02:05  แก้ไขล่าสุดเมื่อ 6/11/2567 18:13:34   เปิดอ่าน 218  ครั้ง | แสดงความคิดเห็น 0  ครั้ง
เบญญาภา หลวงจินา » ความปลอดภัยในห้องปฏฺิบัติการเคมี
ปัจจุบันกิจกรรมในการดำเนินชีวิตของมนุษย์มีความจำเป็นที่ต้องนำสารเคมีหลากหลายชนิดเข้ามาใช้ในชีวิตประจำวัน ทั้งทางด้านการเกษตร ด้านการศึกษา ด้านอุตสาหกรรมและด้นอื่น ๆ รวมทั้งสารเคมีเป็นส่วนประกอบที่ส...
ความปลอดภัย     กลุ่มงานตามสมรรถนะบุคลากร   กลุ่มงานช่วยวิชาการ
ผู้เขียน เบญญาภา หลวงจินา  วันที่เขียน 29/8/2567 15:42:12  แก้ไขล่าสุดเมื่อ 6/11/2567 15:52:45   เปิดอ่าน 290  ครั้ง | แสดงความคิดเห็น 0  ครั้ง
รุ่งทิพย์ กาวารี » #การรับรองมาตรฐานห้องปฏิบัติการเพื่อความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ
นโยบายการขับเคลื่อนความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการแบบยั่งยืนในประเทศไทย โดย นายสมปรารถนา สุขทวี รองผู้อํานวยการสํานักงานการวิจัยแห่งชาติ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กล่าวถึง การลงทะเบียนเพื่อขอรับเ...
Peer Evaluation  การขอทุนวิจัยสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ  การรับรองมาตรฐานห้องปฏิบัติการ  ความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการ     กลุ่มงานตามสมรรถนะบุคลากร   กลุ่มงานช่วยวิชาการ
ผู้เขียน รุ่งทิพย์ กาวารี  วันที่เขียน 29/8/2567 13:43:45  แก้ไขล่าสุดเมื่อ 6/11/2567 4:16:32   เปิดอ่าน 163  ครั้ง | แสดงความคิดเห็น 0  ครั้ง