จากบทความก่อนหน้า ที่ได้กล่าวถึงมารยาทในการรับประทานอาหารแบบจีน ครั้งนี้จะขอเพิ่มเติมในรายละเอียดเกี่ยวกับอุปกรณ์ที่สำคัญที่สุดบนโต๊ะอาหารแบบจีน ซึ่งก็คือ “ตะเกียบ” ซึ่งชาวจีนเป็นชนชาติแรกของโลกที่มีการใช้งานตะเกียบ โดยเริ่มใช้กันอย่างแพร่หลายในช่วงหลังยุคราชวงศ์ฮั่น หรือราวๆ คริสต์ศตวรรษที่ 3

วัฒนธรรมความเชื่อเกี่ยวกับการใช้ "ตะเกียบ" ของชาวจีน

  จากบทความก่อนหน้า ที่ได้กล่าวถึงมารยาทในการรับประทานอาหารแบบจีน ครั้งนี้จะขอเพิ่มเติมในรายละเอียดเกี่ยวกับอุปกรณ์ที่สำคัญที่สุดบนโต๊ะอาหารแบบจีน ซึ่งก็คือ “ตะเกียบ” ซึ่งชาวจีนเป็นชนชาติแรกของโลกที่มีการใช้งานตะเกียบ โดยเริ่มใช้กันอย่างแพร่หลายในช่วงหลังยุคราชวงศ์ฮั่น หรือราวๆ คริสต์ศตวรรษที่ 3 โดยมีเรื่องราวความเชื่อเกี่ยวกับตะเกียบดังต่อไปนี้

1. ห้ามปักตะเกียบไว้ในชามข้าว การปักตะเกียบลงบนชามข้าว ดูเผินๆ จะเหมือนการปักธูปลงบนกระถางธูป เสมือนเป็นการไหว้บรรพบุรุษหรือผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ยิ่งถ้าเราเป็นผู้ตักข้าวให้คนอื่นแล้วปักตะเกียบลงไปในชามข้าวแบบนี้ด้วยแล้ว เสมือนว่าเราสาปแช่งผู้ที่เราตักข้าวให้เลยทีเดียว
2. ห้ามอม ดูด หรือ เลียตะเกียบ การดูด อม เลีย ตะเกียบ ชาวจีนถือว่าเป็นกิริยาที่ไม่สุภาพ โดยเฉพาะถ้าดูดจนมีเสียงดังด้วยแล้ว ยิ่งเสียมารยาทเข้าไปใหญ่
3. ห้ามใช้ตะเกียบเคาะถ้วยชาม การใช้ตะเกียบเคาะถ้วยชามนั้นไม่ใช่ว่าเป็นการเอาภาชนะมาทำเครื่องดนตรีนะครับ แต่ความเชื่อของชาวจีนจะมองว่าประหนึ่งทำตัวเป็นขอทานที่คอยเคาะถ้วยเคาะชามเพื่อเรียกร้องความเมตตาสงสาร หรือเรียกร้องความสนใจจากผู้ใจบุญ
4. ห้ามใช้ตะเกียบข้างเดียวจิ้มลงบนอาหาร บางทีตอนเด็กๆ ที่เรายังใช้ตะเกียบไม่ค่อยคล่อง เวลาจะ จับ-หนีบ-คีบ อาหารแต่ละทีก็ลำบาก ดังนั้นตอนเด็กๆ เราก็อาจจะเคยเอาตะเกียบข้างเดียวนี่แหล่ะ ทิ่มเข้าไปในอาหารเลย โดยเฉพาะพวกลูกชิ้นที่มันคีบยาก แต่สำหรับความเชื่อของชาวจีนแล้วนั้น การทำแบบนี้จะถือว่าเป็นการเหยียดหยามน้ำใจกัน คล้ายๆ กับการแจกกล้วย (ชูนิ้วกลาง) ของวัฒนธรรมตะวันตก
5. ห้ามใช้ตะเกียบคุ้ยเขี่ยอาหาร บางทีหมูชิ้นที่เราอยากรับประทานมันอยู่ใต้ใบผัก แต่ทว่า ในจานกับข้าวมีแต่ใบผัก แล้วหมูชิ้นมันไปซ่อนอยู่ที่ไหน? แต่สำหรับความเชื่อของชาวจีนจะมองว่าการใช้ตะเกียบคุ้ยเขี่ยอาหารในจานนั้นเปรียบได้กับพวกโจรสลัดซึ่งขุดสุสานเพื่อหาสมบัติ ซึ่งถือเป็นพฤติกรรมที่น่ารังเกียจ
6. ห้ามใช้ตะเกียบชี้หน้าผู้อื่น การใช้ตะเกียบชี้หน้าผู้อื่น ดูๆ ไปแล้วก็เหมือนเป็นการใช้นิ้วชี้หน้าคู่สนทนาบนโต๊ะอาหาร แต่แค่เปลี่ยนจากนิ้วเป็นตะเกียบ ซึ่งเป็นกิริยาที่ไม่สุภาพ
7. ห้ามใช้ตะเกียบทำท่าวนไปมาบนโต๊ะอาหาร บางทีบนโต๊ะอาหารมีอาหารเยอะแยะ ไม่รู้ว่าจะเลือกรับประทานอาหารอะไรดี ประหนึ่งว่ากำลังลังเล ก็เลยทำท่าวนตะเกียบอยู่เหนืออาหารเหล่านั้น ซึ่งกิริยาดังกล่าวนั้นเป็นกิริยาที่ไม่สุภาพ หากต้องการจะคีบอาหารสิ่งใดให้นึกให้ดีก่อน แล้วจึงใช้ตะเกียบคีบสิ่งนั้น
8. ห้ามวางตะเกียบสะเปะสะปะ การวางตะเกียบไม่เสมอกันถือเป็นเรื่องอัปมงคลอย่างยิ่ง คนจีนจะมีคำกล่าวที่ว่า "ชางฉางเหลียงต่วน" หมายถึง "สามยาวสองสั้น" วลีนี้ชาวจีนหมายถึง "ความตาย" หรือ "ความวิบัติฉิบหาย" ดังนั้น การวางตะเกียบที่ทำให้เหมือนมีแท่งไม้สั้นๆ ยาวๆ จึ่งเป็นเรื่องอัปมงคลอย่างยิ่ง

หวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่าน หากได้มีโอกาสในการร่วมรับประทานอาหารแบบจีน เพื่อให้การพบปะ และการสร้างความสัมพันธ์เป็นไปได้ด้วยดี ซึ่งจะนำประโยชน์มาให้ทั้งกับผู้อ่าน และยังเป็นส่วนหนึ่งในการเป็นภาพลักษณ์ที่ดีของประเทศไทย ที่มีความโดดเด่นในด้านการให้บริการการท่องเที่ยว