เคล็ดลับและเทคนิคพิเศษในการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการ
(Tips & Tricks for your smart laboratory)
การตกแต่งภาพให้โดนใจได้อย่างโปรด้วย CANVA
แม้ว่าปัจจุบันจะมีหลายโปรแกรมที่ใช้ในการตกแต่งภาพ แต่ CANVA เป็นแอพลิเคชั่นอีกหนึ่งช่องทางที่ใช้ตกแต่งภาพได้ง่ายๆ ไม่ว่าจะลบภาพ ย้ายวัตถุในการถ่ายภาพ ที่เราสามารถนำมาปรับใช้ในตกแต่งภาพเพื่อใช้ในการทำสื่อการเรียนการสอนได้
เทคนิคการถ่ายภาพปลาเพื่อใช้เป็นสื่อการเรียนการสอน
เทคนิคการถ่ายภาพปลาเพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอน ใช้อุปกรณ์ที่ใช้สามารถหาได้ง่ายๆ ได้แก่ โคมไฟ โฟมบอร์ด ฟิวเจอร์บอร์ด สีดำ ถาดสีดำ/ขาว มือถือหรือกล้องถ่ายรูป เข็มมุด/เข็ดกลัดปักแมลง พู่กัน ดินน้ำมัน บีกเกอร์ ฟอร์มาลีน ซึ่งมีขั้นตอนการถ่ายภาพ คือ ทำการคัดเลือกตัวอย่างปลา การจัดท่าตัวอย่างและการตรึงครีบ ถ่ายภาพปลาแบบเปียกและแบบแห้ง ภาพที่ถ่ายได้ออกมาจะสวยงาม สามารถนำเทคนิคนี้ไปประยุกต์ใช้ในการถ่ายภาพอื่นๆ เพื่อใช้ประกอบการทำสื่อการสอนอื่น ๆหรือภาพเพื่อใช้ในการเขียนเล่มรายงานวิจัยได้
ใช้กล้องจุลทรรศน์อย่างไรเมื่อไฟฟ้าดับ
เชื่อว่าผู้ปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการเคยเจอปัญหาไฟฟ้าดับระหว่างการเรียนการสอนปฏิบัติการที่มีการใช้กล้องจุลทรรศน์ และคาดเดาไม่ได้ว่าไฟฟ้าจะกลับมาใช้งานได้เมื่อไหร่ บางครั้งอาจจะต้องยกเลิกคลาสเรียนไปเลย ดังนั้นเคล็ดลับที่สามารถช่วยแก้ไขสถานการณ์นี้ได้คือ การใช้แสงไฟจากไฟฉายของโทรศัพท์มือถือเป็นแหล่งกำเนิดแสง โดยนำไปวางไว้ใต้แท่นวางวัตถุตรงแหล่งกำเนิดแสง จะทำให้สามารถใช้กล้องจุลทรรศน์ได้ต่อ สามารถเห็นลักษณะโครงสร้างสัณฐานของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่กำลังศึกษาภายใต้กล้องได้ ถึงแม้ว่าความสว่างของภาพภายใต้กล้องจุลทรรศน์ที่ได้จะมีความสว่างน้อยกว่าแหล่งกำเนิดแสงของกล้อง แต่ก็สามารถใช้แก้ไขสถานการณ์กรณีไฟดับได้ดีทีเดียว
เคล็ดไม่ลับการเก็บอาหารเลี้ยงเชื้อให้เหมาะสมสะดวกใช้งาน
การเตรียมอาหารเลี้ยงเชื้อสำหรับเพาะเลี้ยงเชื้อจุลินทรีย์เพื่อใช้ในการเรียนการสอนปฏิบัติการของนักศึกษาหรือใช้ในงานวิจัยนั้นหลายครั้งที่ต้องเตรียมไว้ล่วงหน้าไว้ก่อนเพื่อความสะดวกในการนำมาใช้งานหรือให้ทันใช้ในชั่วโมงปฏิบัติการ หรือบางครั้งอาจใช้ไม่หมด จะทิ้งก็คงจะเสียดาย เพราะส่วนผสมที่ใช้เตรียมอาหารก็มีราคาแพงเหลือเกิน ดังนั้นเคล็ดไม่ลับในการเก็บรักษาอาหารเลี้ยงเชื้อให้เหมาะสมและสะดวกใช้งานเช่น
- อุณหภูมิและแสง เก็บอาหารเลี้ยงเชื้อในแนวตั้ง ในที่มืด อุณหภูมิ 2-8 องศาเซลเซียส
- การติดฉลาก บันทึกวันที่เตรียมอาหารเลี้ยงเชื้อและวันที่หมดอายุ
- อายุการใช้งานของอาหาร
- อาหารบรรจุในขวดหรือหลอดทดลองจะมีอายุประมาณ 3-6 เดือน
- อาหารบรรจุในจานเพาะเลี้ยง (อาหารแข็ง) จะมีอายุประมาณ 2-4 สัปดาห์เมื่อเก็บรักษาที่อุณหภูมิ 2-8 องศาเซลเซียส และจะมีอายุประมาณ 1 สัปดาห์ที่อุณหภูมิห้อง (12-25 องศาเซลเซียส)
- การเพิ่มอายุการเก็บรักษา ทำได้โดยเก็บรักษาอาหารเลี้ยงเชื้อในถุงพลาสติกปิดสนิทจะช่วยยืดอายุการเก็บรักษาไม่ให้ปนเปื้อนเชื้อในอาหารได้
- การตรวจสอบ ตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของอาหารเลี้ยงเชื้อ เช่น สี การระเหย การปนเปื้อน
เทคนิคพิชิตทุนวิจัย
การขอทุนวิจัยให้สำเร็จมีเทคนิคในการเขียนขอทุนวิจัยพอสังเขป ดังนี้
- ชื่อโครงการ ต้องกระชับไม่ยืดยาว ชัดเจนว่าโครงการจะทำอะไร และชื่อต้องเข้ากับแหล่งทุน
- วัตถุประสงค์ของการวิจัย ต้องระบุให้ชัดเจนว่าโครงการวิจัยทำอะไร เข้าไปแก้ไขหรือพัฒนาผลิตภัณฑ์สถานประกอบการอย่างไร และเรียงลำดับวัตถุประสงค์ตามความสำคัญส่วนมากไม่ควรเกิน 2 ข้อ
- รายละเอียดความพร้อมของสถานประกอบการ เขียนให้ละเอียดที่สุด โดยระบุความพร้อมของอุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องจักรของสถานประกอบการต่อการรองรับการปฏิบัติงานของอาจารย์ นักวิจัย และนักศึกษา ระบุความพร้อมของบุคลากรของสถานประกอบการ มีการแต่งตั้ง/มอบหมายบุคลากรของสถานประกอบการให้มีส่วนร่วมในการดำเนินโครงการ ระบุความพร้อมของสถานประกอบการแผนการดำเนินงานตลอดโครงการ เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ควรมีรูปประกอบ เช่น การลงพื้นที่สถานประกอบการ แผนภารการดำเนินโครงการ และตารางสรุปแผนการดำเนินงาน ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับต้องล้อกับวัตถุประสงค์ ทำอะไรต้องได้อย่างนั้น ผลกระทบต่อการเรียนการสอน อาจารย์ นักศึกษาได้อะไรจากโครงการ มีการบูรณาการเรียนการสอนด้านไหน ผลกระทบกต่อสถานประกอบการด้านใด
- แผนการดำเนินงานตลอดโครงการและผลที่ได้รับ เขียนให้ละเอียดที่สุด ทั้งในด้านการดำเนินงานวิจัย เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ควรมีรูปประกอบ เช่น การลงพื้นที่สถานประกอบการ และมีแผนภาพการดำเนินโครงการ และตารางสรุปแผนการดำเนินงาน
- Roadmap ของโครงการ วาง Roadmap ให้ชัดเจน
- ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ Output ต้องล้อกับวัตถุประสงค์ ทำอะไรต้องได้อย่างนั้น impact ผลกระทบต่อการเรียนการสอน อาจารย์ นักศึกษาได้อะไรจากโครงการ มีการบูรณาการเรียนการสอนด้านไหน และโครงการมีผลกระทบต่อสถานประกอบการด้านใด
- กรอบแนวคิด ต้องอธิบายถึงปัญหาที่เกิดขึ้นของโครงการ อธิบายถึงหลักการ ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับโครงการเพื่อโยงถึงแผนภาพกรอบแนวคิด และอธิบานภาพแผนของของกรอบแนวคิดของโครงการ พร้อมทั้งสรุปให้เห็นถึงประโยชน์ของโครงการ
รายงานข้อมูลสารเคมีแบบเรียลไทม์ด้วย Looker studio
ปัญหาของการรายงานข้อมูลสารเคมีที่ล่าช้า ไม่สามารถรายงานผลแบบเรียไทม์ อีกทั้งจัดสิทธิในการเข้าถึงข้อมูล Looker studio จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยในการดึงข้อมูลและแสดงรายงานในรูปแบบ dashboard สามารถนำข้อมูลออกมาแสดงในรูปแบบภาพ หรือ Infographic ที่เข้าใจง่าย สวยงาม เป็นระเบียบ เป็นเครื่องมือที่ใช้งานง่ายและไม่เสียค่าใช้จ่าย ดึงข้อมูลแบบเรียลไทม์ทำให้สามารถเข้าถึงข้อมูลได้ตลอดเวลา สามารถกำหนดสิทธิ์การเข้าถึงข้อมูลแต่ละส่วนได้และสามารถแชร์ให้ผู้อื่นที่ใช้งานร่วมกันได้ และยังใช้ได้กับทุกอุปกรณ์ วิธีการใช้ Looker studio ในการรายงานข้อมูลสารเคมี ให้ทำการจัดการข้อมูลสารเคมีในไฟล์ MS excel จากนั้นแปลงไฟล์เป็น google sheet แล้วนำไปเข้า Looker studio ที่สามารถออกแบบตกแต่งหน้ารายงานสรุปปริมาณสารเคมีภายในห้องปฏิบัติการได้
บันทึกคะแนนสอบปฏิบัติการแบบไร้กระดาษ
การบันทึกคะแนนสอบปฏิบัติ มีวิธีการรูปแบบหนึ่งที่สามารถทำได้ง่ายเพียงปลายนิ้วสัมผัสแบบไร้กระดาษโดยการใช้เครื่องมือใน google sheet ในการสร้างไฟล์คะแนนสอบ โดยใช้ฟังก์ชั่นบนเมนูใน Google sheet เช่น ตัวเลือกคะแนน ชื่อ กำหนดเกณฑ์ในการกรอกคะแนน พอสร้างไฟล์เสร็จ ส่งลิงค์ตั้งไฟล์ให้กับอาจารย์ผู้สอนในกลุ่มไลน์ เพื่อใช้บันทึกคะแนนสอบ เมื่ออาจารย์ลงคะแนนเสร็จก็สามารถแชร์ให้ผู้ประสานงานได้อีกที วิธีการนี้ช่วยทำให้ลดขั้นตอนในการปฏิบัติงาน ลดระยะเวลา ลดความผิดพลาด ลดการใช้กระดาษเป็นศูนย์ และประมวลผลแบบ Real time ได้