รายละเอียดโครงการ

สังคมไทยเป็นสังคมผู้สูงอายุ จากการคาดประมาณประชากรของประเทศไทย ปี 2553-2583 ของสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) โดยใช้ข้อมูลสำมะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553 ของสำนักงานสถิติแห่งชาติเป็นฐานในการประมาณ พบว่า ในปี 2583 ประเทศไทยจะมีผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป สูงถึง 20.5 ล้านคน หรือคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 32 ของจำนวนประชากรไทยทั้งหมด แต่จะมีประชากรวัยแรงงานเพียง 35.18 ล้านคน เมื่อเปรียบเทียบกับปี 2553 ที่มีประชากรวัยแรงงานจำนวน 42.74 ล้านคน หรือลดลง 7.6 ล้านคน โครงสร้างประชากรไทยที่เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ จะส่งผลต่อการพัฒนาประเทศ เนื่องจากการลดลงของจำนวนและสัดส่วนของประชากรวัยแรงงานที่ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาศักยภาพการผลิตสินค้าต่างๆ นอกจากนี้ การเพิ่มของจำนวนประชากรสูงอายุยังสะท้อนให้เห็นถึงการเพิ่มขึ้นของภาระทางด้านการคลังจากจำนวนประชากรที่อยู่ในวัยพึ่งพิงทั้งในเชิงเศรษฐกิจ สังคมและสุขภาพ นอกเหนือจากปัญหาด้านสุขภาพ ผู้สูงอายุยังเผชิญปัญหาสภาพชีวิต ความเป็นอยู่ และระบบการดูแลที่ไม่ได้มาตรฐาน รวมถึงความมั่นคงทางด้านรายได้ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่มาจากพื้นฐานครอบครัวที่ยากจน นอกจากนี้ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ยังขาดการพัฒนาทักษะทั้งในการทำงาน และการดำรงชีวิตในสังคมให้เท่าทันต่อการเปลี่ยนแปลงของโลก ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงให้ความสำคัญกับงานสาธารณสุขเป็นอย่างยิ่ง เพราะเมื่อประชาชนมีร่างกายที่สมบูรณ์แข็งแรงจะนำไปสู่สุขภาพจิตที่ดี และส่งผลให้การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมดีตามไปด้วย ดังพระราชดำรัสตอนหนึ่งว่า "...การรักษาความสมบูรณ์แข็งแรงของร่างกายเป็นปัจจัยของเศรษฐกิจที่ดี และสังคมที่มั่นคงเพราะร่างกายที่แข็งแรงนั้น โดยปกติจะอำนวยผลให้สุขภาพจิตใจสมบูรณ์ด้วย และเมื่อมีสุขภาพสมบูรณ์ดี พร้อมทั้งร่างกายและจิตใจแล้ว ย่อมมีกำลังทำประโยชน์สร้างสรรค์เศรษฐกิจ และสังคมของบ้านเมืองได้เต็มที่ ทั้งไม่เป็นภาระแก่สังคมด้วย คือ เป็นแต่ผู้สร้างมิใช่ผู้ถ่วงความเจริญ..." จากปัจจุบัน 2565 สถานการณ์ผู้สูงอายุที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งจำนวนและสัดส่วน ส่งผลกระทบทางด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ สังคมโดยรวม การส่งเสริมสุขภาพในผู้สูงอายุที่ยังมีสุขภาพดี ให้มีสุขภาพแข็งแรง เพื่อยืดเวลาที่จะเกิดการเจ็บป่วยเรื้อรัง หรือการเข้าสู่ภาวะทุพพลภาพออกไป รวมถึงการเตรียมการเพื่อรองรับสภาพปัญหาดังกล่าวจึงมีความสำคัญ เมืองที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ เป็นการเตรียมการเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ โดยปรับสภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการมีสุขภาพดี ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีอายุยืนยาว และมีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถเข้าถึงบริการทางสังคมและบริการทางสุขภาพที่มีคุณภาพ อย่างทั่วถึง เมืองที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ (Age - Friendly Communities/Cities) คือ เมือง/ชุมชนที่มีการดำเนินงานปรับสภาพแวดล้อมภายในบ้าน ชุมชนหรือเมือง และโครงสร้างพื้นฐานเดิมให้เหมาะสม และเอื้อต่อการมีสุขภาพดี สร้างเสริมให้ผู้สูงอายุมีอายุยืนยาวและมีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถเข้าถึงบริการทางสังคม และบริการทางสุขภาพที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง ตามองค์ประกอบแนวทางขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) รัฐบาลมีนโยบายในการพัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต โดยมอบให้ 4 กระทรวงหลัก คือ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงศึกษาธิการ และกระทรวงสาธารณสุข บูรณาการการทำงานร่วมกัน กำหนดเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ 3S ประกอบด้วย (1) Strong ส่งเสริมสุขภาพให้แข็งแรง (2) Security ส่งเสริมความมั่นคงปลอดภัย (3) Social Participation ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในสังคม โดยในยุทธศาสตร์ Security ได้กำหนดให้ชุมชน, ท้องถิ่น มีการดำเนินงานสิ่งแวดล้อมหรือเมืองที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ (Age - friendly Communities/City) ซึ่งจะเป็นต้นแบบการพัฒนาระบบสุขภาพเมืองที่สามารถรองรับสังคมผู้สูงอายุในระดับภูมิภาคได้ อำเภอสันป่าตอง โดยเทศบาลตำบลยุหว่า ได้ดำเนินโครงการพัฒนาระบบสุขภาพเมืองที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ Age Friendly City โดยระหว่างที่ศูนย์วิจัยฯ (RISAE) และศูนย์ออกแบบฯ (UDC MJU) ภายใต้คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้ผลักดันโครงการต่างๆที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ เช่น การลงนามความร่วมมือ MOU กับหน่วยงาน การฝึกอบรม พบว่า อบต.ยุหว่า อ.สันป่าตอง ได้เข้ามามีส่วนร่วมและแสดงเจตจำนงเข้าร่วมโครงการมาโดยตลอด จนเป็นแบบอย่างของอำเภอสันป่าตองที่จะพัฒนาโครงการรองรับสังคมผู้สูงวัยอย่างเต็มรูปแบบ จากการบริการวิชาการที่ผ่านมา ส่งผลทำให้เกิดการประชุมร่วมกันระหว่าง (1)เทศบาลฯ (2)ศูนย์วิจัยฯ (3)ศูนย์ออกแบบฯ และ (4)คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ฯ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เป็นประจำ เกิดข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาในหลายมิติที่เป็นผลต่อการพัฒนาระบบสุขภาพเมืองที่สามารถรองรับพฤติกรรมผู้สูงอายุ ได้แก่ (1) การพัฒนาด้านกายภาพ (อาคาร สิ่งปลูกสร้าง) (2) การพัฒนาด้านสภาพแวดล้อม (พื้นที่สีเขียว) การแสดงเจตจำนงดังกล่าว ส่งผลทำให้เกิดความร่วมมือในการพัฒนาเมืองที่เป็นมิตรกับผู้สูงวัย (Age Friendly City) ร่วมกับคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ส่งผลให้เกิดรูปแบบการบริการวิชาที่รองรับระบบสุขภาพเมืองสูงวัย ออกเป็น 4 กิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมที่ 1 โครงการ “ปรับปรุงสภาพแวดล้อมโรงเรียนผู้สูงอายุ เพื่อคนทั้งมวล (Universal Design) อำเภอสันป่าตอง” กลุ่มเป้าผู้ใช้ประโยชน์ ได้แก่ ชมรมผู้สูงอายุตำบลยุหว่า พื้นที่ใกล้เคียง และประชาชนทั่วไป กิจกรรมที่ 2 โครงการ “พัฒนาระบบสุขภาพเมืองสูงวัย : ปรับปรุงห้องน้ำวัด และ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล” กลุ่มเป้าผู้ใช้ประโยชน์ ได้แก่ พระภิกษุสงฆ์ ผู้สูงวัย ผู้ป่วย และประชาชนทั่วไป กิจกรรมที่ 3 โครงการ “ออกแบบ-ปรับปรุงสวนสุขภาพเพื่อการออกกำลังกายแฝง : พื้นที่หนองสะเรียม อำเภอสันป่าตอง กลุ่มเป้าผู้ใช้ประโยชน์ ได้แก่ ผู้สูงอายุ และ ประชาชนทั่วไป กิจกรรมที่ 4 โครงการ “พัฒนาทักษะการติดตั้งอุปกรณ์อำนวยความสะดวก ช่างชุมชน UD” กลุ่มเป้าผู้ใช้ประโยชน์ ได้แก่ กองช่าง กองสวัสดิการ ผู้รับเหมาในพื้นที่ รวมถึงผู้สูงอายุ