รายละเอียดโครงการ

ปัจจุบันสถานการณ์และการดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมระดับโลกและระดับภูมิภาค พบว่าในปี พ.ศ. 2563 อุณหภูมิเฉลี่ยของโลกมีค่าสูงกว่าอุณหภูมิในยุคอุตสาหกรรม (พ.ศ. 2393-2443) ประมาณ 1.2+0.1 องศาเซลเซียส ทำให้พื้นที่น้ำแข็งในทะเลอาร์คติกลดลงอยู่ในระดับต่ำที่สุด ประกอบกับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศมีความเข้มข้นสูงขึ้น เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดภัยพิบัติธรรมชาติรุนแรงขึ้น รวมถึงผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศด้านอื่น เช่น การเกิดคลื่นความร้อน ภาวะฝนแล้ง น้ำท่วม ภัยแล้ง ไฟป่า เป็นต้น ขณะเดียวกันช่วงที่มีการระบาดของโรคโควิด-19 ส่งผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์ ส่งผลต่อกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ถึงแม้การปล่อยก๊าซเรือนกระจกลดลง แต่การใช้วัสดุที่ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง ขยะและขยะติดเชื้อมีปริมาณเพิ่มขึ้น การบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย มีทิศทางการพัฒนาไปสู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals; SDGs) การดำเนินงานตามอนุสัญญาและข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อมุ่งสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายใน ค.ศ. 2065 (สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อม, 2564) ซึ่งบทบาทของประเทศไทยในห้วงการประชุม COP26 ได้แสดงเจตจำนงของกระเทศไทยในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกร่วมกับประชาคมโลกตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ภายใต้แผนยุทธศาสตร์ระยะยาวในการพัฒนาการปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่ำ (Long-term Low Greenhouse Gas Emission Development Strategies : LT-LEDS) ของประเทศไทย รวมถึงประกาศเป้าหมายความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี พ.ศ. 2608 (ค.ศ. 2065) ซึ่งประเทศไทยเป็นประเทศกำลังพัฒนาประเทศแรก ๆ ของโลกที่สามารถดำเนินการดังกล่าว รวมทั้งเป็นประเทศแรกในอาเซียนที่มีกรอบมาตรการในการดำเนินงานที่ชัดเจน จังหวัดเชียงใหม่มีสถานการณ์ด้านมลพิษ คุณภาพอากาศ ใน พ.ศ. 2563 ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10) และขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) ที่น่ากังวล มีมลพิษในอากาศเพิ่มขึ้น ถึงแม้จะลดลงในช่วงที่มีการระบาดของโรคโควิด-19 เนื่องจากมีการใช้รถและการสัญจรลดลง แต่ก็จะมีสถานการณ์ฝุ่นมลพิษกลับมาเช่นเดิมเมื่อมีกิจกรรมต่างๆ ทางสังคมและเศรษฐกิจในภาวะปกติ รวมทั้งการเผาในที่โล่ง จากงานวิจัยโดย TNC หรือ The Natture Conservancy รายงานว่าการเพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมืองมีประโยชน์หลายๆด้าน นอกจากการเพิ่มอากาศบริสุทธิ์ ความชื้นในบรรยากาศแล้ว ยังช่วยดูดซับฝุ่นที่กำลังเป็นปัญหาในเมืองใหญ่ๆได้ ซึ่งหากมีพื้นที่สีเขียวมากพอ ก็สามารถลดปริมาณฝุ่นได้เฉลี่ยร้อยละ 7 – 24 และยังทำให้อากาศที่เราหายใจสะอาดขึ้นอีกด้วย โดยฝุ่นละอองจะลอยไปติดอยู่บนผิวใบไม้และเมื่อมีฝนตกลงมา ฝุ่นที่ติดอยู่บนผิวใบก็จะถูกชะล้างลงดิน งานวิจัยดังกล่าวศึกษาจากตัวอย่างในเมือง 245 เมืองทั่วโลก โดยเปรียบเทียบประสิทธิภาพของวิธีการเพิ่มพื้นที่สีเขียวกับวิธีการอื่นๆในการแก้ปัญหามลพิษ ต้นไม้ใหญ่เป็นชนิดต้นไม้ที่เหมาะจะเป็นตัวช่วยให้อากาศดีขึ้น ดังนั้นการพยายามเพิ่มพื้นที่สีเขียวและหาแนวทางการอนุรักษ์ ดูแลต้นไม้ใหญ่ที่มีอยู่แล้วให้มีสุขภาพที่ดีย่อมจะช่วยให้เมืองมีสุขภาพดีตามไปด้วย การดำเนินงานเพื่อนำวิชาการไปเผยแพร่และผู้รับบริการ หน่วยงาน หรือชุมชนสามารถนำไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล สามารถเกิดขึ้นได้โดยอาศัยหลักการตามแนวพระราชดำริและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ซึ่งได้พระราชทานแก่ทั้งหน่วยงานราชการ องค์กร ภาครัฐ หรือแม้แต่ระดับชุมชนชาวบ้าน เพื่อให้น้อมนำไปปฏิบัติ ในส่วนที่โครงการนี้นำมาเป็นแนวทางการดำเนินงานมีความสอดคล้องกับเรื่องของการปลูกฝัง ปลุกจิตสำนึกให้รักษ์ธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ที่พระราชทานเรื่อง การปลูกต้นไม้ในใจคน “...ควรจะปลูกต้นไม้ลงในใจคนเสียก่อน แล้วคนเหล่านั้นก็จะพากันปลูกต้นไม้ลงบนแผ่นดิน และรักษาต้นไม้ด้วยตนเอง...” พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ณ หน่วยงานพัฒนาต้นน้ำ ทุ่งจ๊อ จ.เชียงใหม่ พ.ศ. 2519 อีกทั้งยังพระราชทาน แนวคิดการบริหารจัดการ “บวร” ซึ่งเป็นพระราชดำรัสเกี่ยวกับการบริหารจัดการ บวร ทฤษฎีใหม่ ได้แก่ บ้าน (ชาวบ้าน) วัด (พระ) และราชการหรือหรืออันหมายถึงโรงเรียนด้วย ซึ่งจะต้องดำเนินงานประสานการพัฒนาร่วมกัน ควบคู่ไปกับการบริหาร และจัดการทรัพยากรให้เหมาะสม เพื่อให้ผลของการพัฒนาบรรลุเป้าหมายที่วางไว้ พระราชดำรัสในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2524 (สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร., (https://www.rdpb.go.th/UploadNew/Documents/DevelopmentProjects.pdf) สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงให้ความสำคัญกับเรื่องทรัพยากรพันธุกรรม และมีโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ พระราชทาน ภายใต้การดำเนินงาน 3 กรอบ 8 กิจกรรม อันได้แก่ กรอบการเรียนรู้ทรัพยากร กรอบการใช้ประโยชน์ กรอบการสร้างจิตสำนึก ซึ่งในกิจกรรมที่ 7 ของกรอบการสร้างจิตสำนึกมีแนวทางการดำเนินงานด้าน สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน เป็นนวัต กรรมของการเรียนรู้เพื่อนำไปสู่การสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ วัฒนธรรมและภูมิปัญญาของประเทศไทยนำไปสู่การพัฒนาคนให้เข้มแข็งรู้เท่าทันพร้อมรับกับกระแสการเปลี่ยนแปลงของโลก นอกจากนี้ยังทรงมีพระราชดำริ เรื่องการปลูกต้นไม้และจัดการพื้นที่สีเขียวไว้ว่า “...ให้รักษาสภาพแวดล้อม โดยรอบบริเวณนี้ ห้ามตัดไม้ใหญ่ เพื่อการอนุรักษ์สมบัติของประชาชน รวมทั้งควรส่งเสริมให้ปลูกไม้ผล เช่น มะม่วง ทุเรียน ให้มากขึ้น” และ “การดำเนินการโครงการสวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้พิจารณาปลูกต้นไม้ที่ให้ร่มเงาให้มากกว่านี้ โดยเฉพาะส่วนที่เป็นที่ว่างควรปลูกต้นไม้แทรกลงไปเพื่อให้ได้ร่มเงา และเพื่อความสวยงามของพื้นที่ ...” พระราชทานเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2551 ณ สวนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา ตำบลทรงคะนอง (สำนักงานโครงการพระราชดำริและกิจการพิเศษ กรมป่าไม้, http://old.forest.go.th/orip/index.php?option=com_content&view=article&id=447)