รายละเอียดโครงการ

เนื่องด้วยในปัจจุบันกลุ่มผู้บริโภคที่มีความต้องการและให้ความสำคัญกับการบริโภคผลผลิตทางการเกษตรที่มีความปลอดภัยมีมากขึ้น จะเห็นว่าความต้องการสัตว์น้ำที่มีคุณภาพและปลอดภัยในการบริโภคก็มีสูงขึ้นเช่นกัน ดังนั้นการผลิตสัตว์น้ำจากระบบเพาะเลี้ยงที่ดีที่มีความยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ซึ่ง จึงเป็นแนวทางที่จะตอบสนองความต้องการดังกล่าวได้ เทคนิคการเลี้ยงสัตว์น้ำในพื้นที่ที่จำกัด (Land-Base Aquaculture) ร่วมกับการควบคุมคุณภาพน้ำด้วยระบบหมุนเวียน (Recirculation Aquaculture System) ภายใต้โดมความร้อน (Green House) ซึ่งเป็นนวัตกรรมใหม่ของการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่ลดการใช้น้ำในการผลิต (Smart aquaculture) เป็นการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในระบบปิดที่มีการหมุนเวียนน้ำที่ผ่านการบำบัดให้มีคุณภาพดีแล้วกลับมาใช้ใหม่ ข้อดีคือ สามารถควบคุมสภาพแวดล้อมได้ตลอดการเลี้ยง สัตว์น้ำที่เลี้ยงจึงมีความแข็งแรง มีอัตรารอดสูงและมีการเจริญเติบโตที่ดี ทำให้ได้ผลผลิตต่อพื้นที่เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับการเลี้ยงในบ่อดินหรือกระชัง และสามารถเลี้ยงสัตว์น้ำได้ตลอดทั้งปี นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงจากการปนเปื้อนด้วยเชื้อก่อโรคต่าง ๆ ลดปริมาณน้ำในการผลิตและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากการปล่อยน้ำทิ้ง จึงนับว่าการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในระบบปิดมีความจำเป็นและสำคัญอย่างยิ่งต่ออนาคตของอุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำภายในประเทศ ข้อดีอื่น ๆของระบบนี้คือ ระบบการเพาะเลี้ยงแบบปิดนี้พัฒนาขึ้น เพื่อให้มีความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของประเทศไทย และสามารถติดตั้งระบบการเพาะเลี้ยงนี้ที่ใดก็ได้ภายในประเทศไทย ไม่มีข้อจำกัดในเรื่องภูมิประเทศ ส่งผลทำให้คุณภาพและปริมาณสินค้า (ปลา) ที่ได้มีความคงที่ ทำให้เกิดรายได้และอาชีพของเกษตรกรเพาะเลี้ยงที่มั่นคงและยั่งยืน ปลากดหลวง เป็นปลาหนังที่นิยมบริโภค มีราคาสูง ทำให้เกษตรกรสนใจการเลี้ยงปลาชนิดนี้แพร่หลายมากขึ้น เนื่องจากการบริโภคปลากดหลวงมีความต้องการเพิ่มขึ้น ปัจจุบันกรมประมงได้ผลิตลูกพันธุ์ ประมาณ 500,000 ตัวต่อปี การเลี้ยงส่วนใหญ่เลี้ยงในบ่อดินและกระชัง อัตราการปล่อยในบ่อดิน ประมาณ 800–1,000 ตัวต่อไร่ ปัจจุบันเกษตรกรหาแนวทางการเลี้ยงปลากดหลวงในบ่อซีเมนต์ระบบน้ำหมุนเวียนที่เร่งการเจริญเติบโต ให้ผลผลิตมีคุณภาพ (โกมุท และ ปรีชา, 2536) จุดเด่นของการเลี้ยงปลากดหลวงในระบบ คือ ช่วยลดระยะเวลาการเลี้ยงและเพิ่มคุณภาพเนื้อปลา การเลี้ยงในระบบ RAS จะช่วยลดความเสี่ยงจากระยะเวลาที่เลี้ยงนาน และปลาที่ผลิตได้มีการปนเปื้อนกลิ่นสาบโคลนน้อยมาก อีกทั้งปลากดจากธรรมชาติมีปริมาณลดลง จึงทำให้เริ่มมีการเลี้ยงปลากดหลวงเชิงพาณิชย์เกิดขึ้น ปัจจุบันเกษตรกรหาแนวทางการเลี้ยงปลากดหลวงในบ่อ ซีเมนต์ และผลผลิตมีคุณภาพ มีการสร้างกลุ่มเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งและยั่งยืนในการต่อยอดเป็นเชิงพาณิชย์ให้กับเกษตรกร หรือวิสาหกิจชุมชน การนำองค์ความรู้ด้านการแปรรูปสัตว์น้ำเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ นอกจากนี้น้ำทิ้งจากการเลี้ยงปลาในระบบปิดดังกล่าว สามารถนำไปใช้เป็นแหล่งสารอาหารในการปลูกพืชในระบบระบบอควาโปนิกส์ (Aquaponics)ได้ โดยมีการควบคุมปัจจัยการปลูกและสภาวะแวดล้อมให้เหมาะสม จะเห็นว่าแนวการคิดนี้เป็นรูปแบบที่มีการใช้ต้นทุนทรัพยากรน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นการสร้างระบบการเลี้ยงปลาเชิงซ้อนร่วมกับการปลูกพืชผัก จึงเป็นนวัตกรรมที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริงและสามารถเผยแพร่ไปยังเกษตรกรหรือวิสาหกิจชุมชนหรือบริษัทที่มีความพร้อมได้ เนื่องจากการลงทุนไม่สูงมากและเทคโนโลยีไม่ซับซ้อน ผู้สนใจสามารถเรียนรู้ และปฏิบัติได้จริง ดังนั้นการเผยแพร่และถ่ายทอดนวัตกรรมการเลี้ยงปลาระบบเลี้ยงในน้ำจืดในระบบปิด ที่สามารถสร้างผลิตภัณฑ์ประมงเกรดพรีเมี่ยมระดับปลอดภัยต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อมรวมถึงระบบการเลี้ยงปลาเชิงซ้อนร่วมกับการปลูกพืชผัก จึงสามารถเกิดประโยชน์ต่อหลายภาคส่วนเช่นเกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น มีการสร้างอาชีพและการจ้างงานในชุมชน และผู้บริโภคมีอาหารปลอดภัยที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ มีการใช้ทรัพยากรน้ำอย่างคุ้มค่า มีศูนย์การเรียนรู้เพื่อรับข่าวสาร ชุมชนมีความเชื่อมโยงกับมหาวิทยาลัย ซึ่งสอดคล้องกับพระราชดำริของพระเจ้าอยู่หัวฯ คือ เกษตรอินทรีย์ เน้นด้านความปลอดภัย เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และยั่งยืนต่อไป