รายละเอียดโครงการ

ประเพณีสืบชะตา หรือสืบชาตา เป็นพิธีกรรมที่ชาวล้านนานิยมทำในโอกาสต่างๆ เพื่อต่อดวงชะตาหรือต่ออายุให้ยืนยาว มุ่งหวังมีชีวิตอยู่สุขสบาย ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ มีความเจริญรุ่งเรือง และเพื่อความเป็นศิริมงคล พิธีสิบชะตาเป็นพิธีใหญ่ที่ต้องอาศัยคนและเครื่องประกอบพิธีจำนวนมากพิธีหนึ่ง ชาวบ้านอาจทำพิธีนี้โดยเฉพาะการจัดร่วมกับพิธีอื่นๆ ก็ได้ และอาจจัดขึ้นเพื่อสืบชะตาให้แก่คนทั้งฆราวาสหรือภิกษุ หมู่บ้าน เมือง แม้กระทั่งยุ้งข้าวหรือเหมืองฝายก็ได้ แต่ต้องจัดขึ้นเพื่อสืบชะตาสิ่งหนึ่งสิ่งใดเพียงอย่างเดียว การสืบชะตาแต่ละสิ่งอาจมีพิธีกรรมที่แตกต่างกันออกไปบ้าง ซึ่งประเพณีสืบชะตาแสดงให้เห็นถึงการผสมผสานกันระหว่างความเชื่อในศาสนาพุทธ ฮินดู พราหมณ์ ผีสาง เทวดา ประเพณีสืบชะตาไม่เพียงปรากฎแพร่หลายในภาคเหนือของไทยเท่านั้น แต่ยังพบในสังคมของคนไทยใหญ่ ยอง และเขิน บริเวณรัฐฉานของพม่า รวมถึงกลุ่มชาติพันธุ์ละว้าในตอนเหนือของไทยด้วย การสืบชะตาไม่ได้ทำเฉพาะกับคนเพียงอย่างเดียว เชื่อว่าเมื่อคนเข้าไปเกี่ยวข้องกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งนั้นจะต้องมีการสืบชะตาต่อเนื่องกันไปด้วย โดยการสืบชะตาอาจแบ่งได้ 3 ประเภท ได้แก่ 1) การสืบชะตาเมือง มีหลักฐานปรากฎมาตั้งแต่สมัยพระเจ้าสามฝั่งแกน กษัตริย์ล้านนาในราชวงศ์มังราย เชื่อกันว่าการสร้างบ้านแปงเมืองจะต้องมีดวงชะตาเมือง มีจุดศูนย์กลางของเมือง จะต้องหาฤกษ์หายาม ดังนั้นเมื่อบ้านเมืองเจริญรุ่งเรือง ประชาชนอยู่เย็นเป็นสุขก็มักจะทำพิธีสืบชะตาเมืองเพราะบ้านเมืองนั้นจะต้องมีเทพเจ้าที่ปกปักรักษาคุ้มครอง เช่น พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง พระหลักเมือง การสืบชะตาเมืองจึงเป็นพิธีที่แสดงออกซึ่งความเคารพกตัญญูต่อผู้พิทักษ์รักษาบ้านเมืองให้อยู่รอดปลอดภัย ในทางกลับกันหากมีเหตุการณ์ผิดปกติในบ้านเมืองเป็นเหตุให้ได้รับความเดือดร้อนด้วยประการต่างๆ ก็มักจัดให้มีการสืบชะตาเมืองด้วยเช่นกัน 2) การสืบชะตาบ้าน มีจุดมุ่งหมายเพื่อขับไล่สิ่งที่เป็นเสนียดจัญไรในหมู่บ้าน เพื่อให้เกิดมงคลแก่หมู่บ้านนั้นๆ ในปีหนึ่งมักจะจัดการสืบชะตาบ้านหนึ่งครั้ง และมักทำก่อนเข้าพรรษา บางแห่งก็ทำในวันปากปี และทำกันที่ "หอเสื้อบ้าน" โดยชาวบ้านจะมาช่วยกันเตรียมสถานที่ มีการประดับฉัตร ธง ต้นกล้วย ต้นอ้อย ด้ายสายสิญจน์ ปักธงทิวต่างๆ และบูชาสังเวยท้าวทั้งสี่และเทพยดาอารักษ์ พระเสื้อบ้าน พระเสื้อเมือง 3) การสืบชะตาคน มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้อยู่เย็นเป็นสุข ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บมักจะทำพิธีกันที่บ้าน บางแห่งนิยมจัดที่วัด ส่วนพระภิกษูจะทำพิธีในวิหารโดยจัดพิธีเหมือนสืบชะตาคนธรรมดา ดังนั้น ฝ่ายทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ฯ จึงได้ตระหนักถึงความสำคัญของประเพณีและวัฒนธรรมอันดีงาม จึงได้ร่วมมือกับทางชาวบ้านและคณะศรัทธาวัดแม่ทราย เพื่อจัดโครงการสืบสานและอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมประเพณ๊สืบชะตาหลวงแบบล้านนาขึ้น เพื่อเป็นศิริมงคลให้แก่ส่วนงาน ผู้บริหาร บุคลากรและนักศึกษา ตามความเชื่อความศรัทธา ตลอดจนได้ตระหนักถึงความสำคัญของประเพณ๊และวัฒนธรรมอันดีของชาวล้านนา และอนรักษ์ให้คงอยู่สืบไป