รายละเอียดโครงการ

กระแสการพัฒนารวมถึงความเปลี่ยนแปลงของกระแสธารในระดับโลกได้เคลื่อนย้ายอย่างรวดเร็ว มาตรการจากการจัดระเบียบโลกใหม่ (New World Order Era) ได้เข้ามามีบทบาทที่สำคัญในการตัดสินใจในทางนโยบายของรัฐมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อประเด็นความเปลี่ยนแปลงของสังคม การเมืองรวมถึงระบบเศรษฐกิจ สถานการณ์และแนวโน้มทางเศรษฐกิจ เศรษฐกิจโลก ตลาดการเงินโลกเข้าสู่สถานการณ์ไร้พรมแดน ความเปลี่ยนแปลงอย่างก้าวกระโดดส่งผลให้ความสัมพันธ์ของผู้คนแยกห่างออกจากันผ่านโครงสร้างเศรษฐกิจ การพัฒนาที่ยั่งยืน เป็นแนวคิดที่เกิดจากผลกระทบที่ส่งผลให้ฐานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมถึงฐานทรัพยากรทางชีวภาพ ลดหาย เสื่อมถอย จนทำให้เกิดความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม อันมีสาเหตุสำคัญที่เกิดจากการพัฒนาเศรษฐกิจตามแนวทางในระบบทุนนิยม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อโลกก้าวเข้าสู่ความเป็นโลกาภิวัตน์ ความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี การดำเนินการของกลไกตลาดที่ผูกขาดการจัดการและความมั่งคั่ง ก่อให้เกิดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่เน้นการใช้ประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจนเกินศักยภาพของทรัพยากร รวมไปถึงกระแสการบริโภคเพิ่มขึ้นในโลกหลายเท่าทวีคูณ อันส่งผลเสียคือสิ่งแวดล้อมชีวิตมนุษย์ สัตว์ และพืชต่างๆ แนวความคิดการพัฒนาแบบยั่งยืน (Sustainable Development) เกิดขึ้นเป็นผลสืบเนื่องจากรายงานการศึกษาการพัฒนาและสภาวะแวดล้อมของโลกในปี ค.ศ.1987 ที่รู้จักกันในชื่อ Brundtland Report ซึ่งมีชื่อเรียกเป็นทางการว่า “Our Common Future” รายงานฉบับนี้นิยามคำว่า การพัฒนาแบบยั่งยืน ว่าหมายถึง “การพัฒนาที่สามารถสนองตอบความต้องการของคนรุ่นใหม่ในปัจจุบันโดยไม่กระทบกระเทือนต่อศักยภาพต่อการตอบสนองความต้องการของคนในอนาคต” กลยุทธ์การพัฒนาในแนวทางนี้คือ การใช้ทรัพยากรอย่างระมัดระวัง การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนระดับรากหญ้าในกระบวนการพัฒนา การใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมและประหยัดพลังงาน ถึงแม้รายงานฉบับนี้จะยอมรับว่าคนในประเทศที่พัฒนาแล้วใช้พลังงานและทรัพยากรมากกว่าคนในประเทศด้อยพัฒนา แต่ก็ยังมีความเห็นว่าความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจในประเทศกำลังพัฒนาเป็นปัจจัยสำคัญในการที่จะทำให้คนจนในประเทศด้อยพัฒนาเคลื่อนย้ายจากภาคการผลิตแบบยังชีพซึ่งมีนัยของการบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อทำกินเมื่อมีโอกาสทางเศรษฐกิจในภาคการผลิตอื่นที่ดีกว่า (จามะรี เชียงทอง, 2549) เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนหรือ Sustainable Development Goals (SDGs) ถือได้ว่าเป็นจุดเปลี่ยนในเชิงสำนึกร่วมของพลเมืองโลก ที่ต้องการเห็นอนาคตของแนวทางในการพัฒนาที่ตั้งอยู่บนความยั่งยืน (Sustainable) ความเป็นธรรม (Justice) ความเท่าเทียม (Equity) โดยอาศัยกรอบความคิดที่มองการพัฒนาเป็นมิติ (Dimensions) ของเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ให้มีความเชื่อมโยงกันโดยจะใช้เป็นทิศทางการพัฒนา ประเทศไทยดำเนินงานตามแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างจริงจังนับตั้งแต่แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 8 (พ.ศ.2540-2544) โดยมุ่งเน้นการพัฒนาคนเป็นศูนย์กลาง การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และการกระจายทรัพยากรธรรมชาติอย่างเป็นธรรม ต่อมาได้อัญเชิญหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นหลักของการพัฒนาประเทศไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 9 (พ.ศ.2545-2549) มาจนถึงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ.2565-2569) หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางการพัฒนาที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของทางสายกลาง และความไม่ประมาท ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาอย่างสมดุลและยั่งยืน พร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลงในทุกด้าน เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม ศาสนา ความรู้และเทคโนโลยี โดยคำนึงถึงความพอประมาณหรือความพอดี ความมีเหตุผลหรือการตัดสินใจอย่างมีเหตุผลและรอบคอบ และการสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีในตัวหรือการเตรียมพร้อมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ตลอดจนมีการใช้ความรู้ หรือการพิจารณาใช้ความรู้เชิงวิชาการที่เกี่ยวข้องอย่างรอบคอบ เพื่อประกอบการวางแผนและการปฏิบัติ และมีคุณธรรม หรือความซื่อสัตย์สุจริต ขยัน อดทน สามัคคี แบ่งปัน ในการประกอบการวางแผน การตัดสินใจ และการกระทำ (สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, มปป.) บนฐานการทำงานในมิติการพัฒนาที่ยั่งยืน จำเป็นต้องยึดโยงความสัมพันธ์กับผู้คน ประชาชนในระดับต่าง ๆ โดยเฉพาะในระดับท้องถิ่น โดยการพัฒนาดังกล่าวต้องนำไปสู่การพัฒนาระบบการผลิต รวมถึงเศรษฐกิจของชุมชนในเติบโตควบคู่ไปกับอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน ดังนั้นเอง การยกระดับเศรษฐกิจท้องถิ่นจึงต้องตั้งอยู่บนฐานทรัพยากรทางชีวภาพ ที่ต้องการการเชื่อมโยงพลังที่สำคัญประการหนึ่งคือการดึงเอาพลังของระบบตลาดเข้ามาเป็นจุดเชื่อมโยงการยกระดับจากกลุ่มเกษตรกร กลุ่มอาชีพ กลุ่มประชาชนในระดับท้องถิ่นอย่างเป็นระบบ ผ่านการพัฒนาไปสู่การเป็นผู้ประกอบการท้องถิ่น โดยมีกรอบคิดที่น่าสนใจไม่ว่า 1) การคิดริเริ่มสร้างสรรค์ความคิดใหม่ 2) การรวบรวมทรัพยากรทางเศรษฐกิจและสังคมเพื่อให้เกิดธุรกิจหรือผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ต้องการ 3) การยอมรับความเสี่ยงหรือความล้มเหลวที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งสัมพันธ์กับงานของ Timmons (1990: 5) ที่มองว่า ความเป็นผู้ประกอบการ หมายถึง กระบวนการในการสร้างหรือ แสวงหาโอกาสและดำเนินการให้เกิดขึ้น แม้อาจไม่สามารถควบคุมทรัพยากรที่ใช้ได้ทั้งหมด ความเป็น ผู้ประกอบการเกี่ยวข้องกับการให้ความหมายหรือแนวคิด การสร้างธุรกิจใหม่ และการกระจาย ผลประโยชน์และคุณค่าแก่บุคคล องค์กร และสังคม ทว่าความสำคัญของการเป็นผู้ประกอบการต้องการสะท้อนให้เห็นจินตภาพของระบบที่เรียกว่า “Marketplace” ที่เป็นระบบพื้นที่กลางเพื่อให้ผู้ซื้อและผู้ขายมาพบปะแลกเปลี่ยนสินค้า การบริการ รวมถึงการถ่ายโอนความรู้ ผ่องถ่ายการพัฒนาระบบธุรกิจ ทั้งในรูปแบบ Offline Marketplace เช่น ตลาดนัด ศูนย์การค้าต่าง ๆ รวมไปถึง Online Marketplace เช่น เว็บไซต์ หรือแอพพลิเคชั่นต่าง ๆ แต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไปการตลาดออนไลน์เริ่มเข้ามามีบทบาทมากขึ้น ทำให้ Online Marketplace เป็นที่นิยมมากขึ้นด้วย แนวทางดังกล่าวอาจปรากฏให้เห็นในลักษณะการทำการตลาดแบบ B2B Marketing การทำการตลาดระหว่างธุรกิจกับธุรกิจ เช่น บริษัทขายอุปกรณ์สำนักงานต่าง ๆ ธุรกิจประเภทนี้เป็นแบบ B2B หรืออีกนัยหนึ่ง B2B marketing คือกิจกรรมการตลาดที่ก่อให้เกิดยอดขายที่มีผลต่อห่วงโซ่อุปทาน (supply chain) นำไปสู่การผลิตออกมาเป็นสินค้าปลายทาง (Finished Product) ขายสู่ผู้บริโภคปลายทาง หากทว่าความท้าทายที่ต้องการไปมากกว่า B2B คือระบบ B2C หรือ ระบบธุรกิจตลาดกับชุมชน ซึ่งจะทำให้เกิดความสัมพันธ์ในมิติทางสังคมได้อย่างชัดเจนและสามารถพัฒนาไปสู่ความยั่งยืนของชุมชนบนฐานการผลิตและเศรษฐกิจบนตลาดที่เน้นความเป็นธรรมของการค้า หรือที่เรียกว่า ธรรมาภิบาลการค้า หากทว่าการขับเคลื่อนในช่วงที่ผ่านมาเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการเรียนรู้ (Learning Process) ที่จะต้องอาศัยพลังของภาคีทางสถาบันวิชาการ สถาบันทางเศรษฐกิจ ผู้ประกอบการที่มีทักษะเข้ามายกระดับกระบวนการเรียนรู้ในลักษณะที่เป็น Learning Curve Platform ดังนั้นเองพลังความร่วมมือแบบใหม่ (Collaborative Approach) ว่าด้วยขับเคลื่อนของกลุ่มภาคประชาชนไปสู่พัฒนาพลังของการเป็นผู้ประกอบการท้องถิ่น (Local Entrepreneur) ที่เชื่อมโยงเศรษฐกิจฐานรากและเศรษฐกิจหมุนเวียน จะต้องมีกลไกและสร้างกระบวนการเรียนรู้ในลักษณะที่เป็น Learning Curve Platform เพื่อให้คนรุ่นใหม่ ผู้ประกอบการในท้องถิ่นสามารถพัฒนาเศรษฐกิจของท้องถิ่นที่จะเชื่อมกลไกตลาดชุดใหม่อย่างมีพลังและเป็นระบบ