รายละเอียดโครงการ

พระบรมราโชวาท ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในพิธีพระราชทานประกาศนียบัตรแก่ผู้สอบไล่ได้วิชาความรู้ชั้นเนติบัณฑิตยสภา สมัยที่ ๓๓ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร ๒๙ ตุลาคม ๒๕๒๔ “...กฎหมายนั้นไม่ใช่ตัวความยุติธรรม เป็นแต่เพียงเครื่องมืออย่างหนึ่ง สำหรับใช้ในการรักษาและอำนวยความยุติธรรมเท่านั้น การใช้กฎหมายจึงต้องมุ่งหมายใช้เพื่อรักษาความยุติธรรมไม่ใช่เพื่อรักษาตัวบทของกฎหมายเอง และการรักษาความยุติธรรมในแผ่นดิน ก็มิได้มีวงแคบอยู่เพียงแค่ขอบเขตของกฎหมาย หากต้องขยายออกไปให้ถึงศีลธรรมจรรยาตลอดจนเหตุและผลตามความเป็นจริงด้วย...” เนื่องด้วยกฎหมายมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งต่อการดำเนินชีวิตของประชาชน เพราะการใช้ชีวิตในประจำวันของประชาชนย่อมต้องดำเนินอยู่ในกรอบแห่งกฎหมาย ที่เป็นบรรทัดฐานอันเดียวกัน เรื่องของบทบัญญัติของกฎหมายนั้นเป็นเรื่องที่ต้องทำความเข้าใจและติดตามการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ เนื่องจากกฎหมายก็ย่อมจะเปลี่ยนแปลงไปตามสภาวการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปด้วย กฎหมายในปัจจุบันมีอยู่เกือบ 100 ฉบับและจะมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งเชื่อแน่ว่าประชาชนทั่วไปไม่มีทางที่จะติดตามหรือรู้ได้เลยว่ากฎหมายแต่ละฉบับนั้นได้กำหนดสิทธิหน้าที่และความรับผิดของตนไว้อย่างใดบ้าง จึงมีโอกาสที่ประชาชนทั่ว ๆ ไปจะทำผิดกฎหมายโดยไม่รู้ตัว อาทิเช่นเช่น มียาชนิดหนึ่งไว้ในครอบครองเพื่อทานเป็นประจำ ซึ่งเดิมไม่มีกฎหมายบัญญัติให้เป็นความผิด แต่ต่อมามีกฎหมายกำหนดให้การครอบครองยาดังกล่าวเป็นความผิด ผู้ครอบครองไม่อาจแก้ตัวว่าตนไม่รู้ว่าการมียาไว้กับตัวเป็นความผิดตามกฎหมายดังกล่าว และต้องได้รับโทษในกรณีเช่นนี้ย่อมไม่เป็นธรรม ยิ่งทุกวันนี้กฎหมายมีมากขึ้น บุคคลจึงไม่อาจอ้างว่าไม่รู้กฎหมายเพื่อปฏิเสธความรับผิด สุภาษิตกฎหมายที่ว่า “ความไม่รู้กฎหมายไม่อาจเป็นข้อแก้ตัวได้” นั้นมาจากภาษาลาตินที่ว่า “Ignorantia juris non excusat” หรือที่แปลเป็นภาษาอังกฤษว่า Ignorance of the law is no excuse. เป็นหลักกฎหมายที่นานาประเทศรวมถึงประเทศไทยได้ยอมรับและปฏิบัติตามมานานแล้ว ประมวลกฎหมายอาญาของไทย มาตรา 64 บัญญัติไว้ว่า “บุคคลจะแก้ตัวว่าไม่รู้กฎหมายเพื่อให้พ้นจากความรับผิดในทางอาญาไม่ได้ แต่ถ้าศาลเห็นว่าตามสภาพและพฤติการณ์ ผู้กระทำความผิดอาจจะไม่รู้ว่ากฎหมายบัญญัติว่าการกระทำนั้นเป็นความผิด ศาลอาจอนุญาตให้แสดงพยานหลักฐานต่อศาล และถ้าศาลเชื่อว่าผู้กระทำไม่รู้ว่ากฎหมายบัญญัติไว้เช่นนั้น ศาลจะลงโทษน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับความผิดนั้นเพียงใดก็ได้” ซึ่งหมายความว่าความไม่รู้ว่าการกระทำของตนเป็นความผิดต่อกฎหมายนั้น ไม่อาจใช้เป็นข้อแก้ตัวเพื่อให้พ้นผิดได้ และปัจจุบัน มีประชาชนจำนวนไม่น้อยที่ยังขาดความรู้ความเข้าใจในเรื่องกฎหมายที่จำเป็นต้องใช้ในชีวิตประจำวัน เนื่องด้วยภารกิจต่าง ๆ ทำให้ไม่มีโอกาสในการศึกษาหาความรู้ความที่เกี่ยวกับกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับตนเอง เมื่อเกิดกรณีปัญหาขึ้น ก็ไม่สามารถที่จะแก้ไขปัญหา หรือเข้าใจประเด็นปัญหาได้อย่างถ่องแท้ และปล่อยเวลาล่วงเลยไปเนิ่นนานจนปัญหาเรื้อรังแก้ไขได้ยาก จนต้องพึ่งพาการให้บริการด้านกฎหมายที่มีค่าใช้จ่ายสูง ถ้าหากได้รับการแก้ไขปัญหาหรือรับทราบข้อมูลในการปฏิบัติที่ถูกต้องก่อน ปัญหาก็จะไม่เรื้อรังกลายเป็นเรื่องใหญ่ ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นอาจารย์ผู้สอนวิชานิติสาสตร์ในมหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร จึงมีแนวความคิดในการบูรนาการการเรียนการสอนกับการจัดโครงการคลีนิคกฎหมาย โดยให้นักศึกษาในมหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพรที่เรียนวิชากฎหมายได้มีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆของโครงการจากวิชาที่เรียนมา อาทิเช่น การร่วมให้คำปรึกษาด้านกฎหมาย การเผยแพร่ความรู้ด้านกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของคนในชุมชน ซึ่งเป็นการสร้างจิตสาธารณะ จิตสำนึกที่ดีแก่นักศึกษา พัฒนาทักษะ Skills ของนักศึกษาในด้านกฎหมาย เพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิตและภาพลักษณ์ที่ดีของมหาวิทยาลัย ตามประเด็นยุทธศาสตร์และเป้าประสงค์หลักของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ดังนั้น จึงได้เกิดแนวความคิดในการจัดทำโครงการคลินิกกฎหมายควบคู่ไปกับการบูรนาการการเรียนการสอน ที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร