รายละเอียดโครงการ

สมุนไพรในท้องถิ่นที่พบได้ในพื้นที่โครงการป่าอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำรึฯ มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร เช่น เสม็ดขาว (Melaleuca cajuputi) ชื่อสามัญ Cajuput tree และเสม็ดแดง (Syzygium gratum) พืชทั้ง 2 ชนิด อยู่ในวงศ์ Myrtaceace ได้ถูกนำมาใช้ประโยชน์ เช่น น้ำมันเขียวหรือ cajuput oil ที่ได้จากการนำใบสดของต้นเสม็ดขาวมากลั่นด้วยน้ำ นำมาใช้เป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์น้ำมันสมุนไพรเสม็ดขาว เลขที่อนุสิทธิบัตร 185564 เนื่องจากน้ำมันหอมระเหยจากใบของต้นเสม็ดขาว มีกลิ่นหอมที่เฉพาะ มีสรรพคุณ เช่น ยาทารักษาโรคทางผิวหนัง รักษาสิว แก้ไอ แก้หวัด ออกฤทธิ์ฆ่าแบคทีเรียได้ เมื่อใช้กับผิวไม่ก่อให้เกิดการระคายเคือง ในปี พ.ศ.2559 พบว่าสารสำคัญในใบเสม็ดขาว ที่สกัดด้วยวิธีการดั้งเดิม มีประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อ Streptococcus mutans และเชื้อ Candida albicans โดยวิธี MIC จึงนำมาสู่การพัฒนาเป็นน้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของสารสกัดใบเสม็ดขาว และจากการศึกษาทดสอบคุณสมบัติการต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH ของสารสกัดเอทานอลของใบเสม็ดขาวและใบเสม็ดแดง พบว่าสารสกัดจากใบเสม็ดทั้ง 2 ชนิดมีฤทธิ์ในการต้านออกซิเดชัน นอกจากนี้สารสกัดจากใบ ดอก ผลของทั้งเสม็ดขาวและเสม็ดแดง พบสารสำคัญในกลุ่ม แทนนิน ฟลาโวนอยด์ อัลคาลอยด์ ซาโปนีน เทอร์พีนอยด์ แอนทราควิโนน (สุนันทา,2560) และมีผลต่อการยับยั้งเชื้อก่อโรคในกุ้งและปลา (สุนันทา, 2562) สารสกัดหยาบจากเห็ดเสม็ด (สารสกัดเมทานอล, สารสกัดไดคลอโรมีเทน และสารสกัดเฮกเซน) มีฤทธิ์ต้านจุลินทรีย์ เช่น Streptococcus aureus, Candida albicans, Cryptococcus neoformans เป็นต้น (นิภาราตี, 2561) ปัจจุบันสารสำคัญจากสมุนไพร ที่อยู่ในรูปของสารสกัดได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ในการเติมลงไปเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์อาหารเสริม เครื่องสำอาง เครื่องดื่ม และยารักษาโรค เป็นต้น วิธีการที่จะใช้ในการบ่งชี้ว่าสารสกัดนั้นมีคุณสมบัติ สรรพคุณ หรือประสิทธิภาพตรงตามความต้องการของผู้ผลิตและผู้บริโภค เริ่มตั้งแต่ขั้นตอนการคัดเลือกสมุนไพร ช่วงการเก็บเกี่ยวสมุนไพร การเตรียม วิธีการสกัด ตัวทำละลายที่เลือกใช้ อุณหภูมิที่เหมาะสม และการเก็บรักษาสารสกัด เป็นต้น จะเห็นได้ว่าการคัดเลือกวิธีหรือเทคนิคการสกัดที่มีความเหมาะสมที่ให้สารสำคัญมีประสิทธิภาพที่ดีจึงเป็นสิ่งที่ต้องให้ความสำคัญ จากการสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับเสม็ดขาว พบว่างการศึกษาส่วนใหญ่จะเลือกใช้วิธีการสกัดสารด้วยวิธีการหมัก (Maceration) และเปรียบเทียบผลของตัวทำละลายต่อองค์ประกอบทางพฤกษเคมีเท่านั้น ซึ่งยังไม่มีงานเปรียบเทียบประสิทธิภาพของวิธีการสกัด ดังนั้นการศึกษาในครั้งนี้จึงสนใจเปรียบเทียบวิธีการสกัดสารสำคัญจากเสม็ด ซึ่งเป็นพืชในป่าอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร โดยใช้ตัวทำละลายที่มีขั้วแตกต่างกันอย่างน้อย 3 ชนิด และประเมินฤทธิ์ทางชีวภาพของสารสกัดจากเสม็ด เพื่อเป็นแนวทางการขึ้นสูตรผลิตภัณฑ์ต้นแบบ เป็นการเพิ่มมูลค่า และคุณค่าต่อการนำไปใช้ประโยชน์ต่อไป