รายละเอียดโครงการ

โรคฉี่หนู (Leptospirosis) เป็นโรคติดต่อจากสัตว์สู่คน โรคหนึ่งที่สามารถพบได้ในทุกภูมิภาคของประเทศไทย โดยมีสาเหตุจากเชื้อ Leptospira ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่มีหลากหลายชนิดย่อย (serovars) โดยเชื้อจะสามารถไชเข้าสู่ร่างกายผ่านทางผิวหนัง เยื่อเมือก หรือ บาดแผล และเมื่อเข้าไปในร่างกาย สามารถกระจายไปในเนื้อเยื่อได้ทุกอวัยวะ เช่นตับ ม้าม ปอด แต่จะมีการสะสมของปริมาณเชื้อจำนวนมากที่สุดที่ไต ทำให้สามารถพบวิการของโรค เช่น การเกิดหลอดเลือดอักเสบ (vasculitis) ตามอวัยวะต่างๆ และเกิดการอักเสบของเนื้อเยื่อบริเวณไต (acute interstitial nephritis) ทำให้เกิดภาสะไตวาย รวมถึงการอักเสบของเนื้อเยื่อตับ ทำให้เกิดภาวะดีซ่าน (jaundice) และเนื่องจากโรคมีระยะฟักตัวอยู่ในช่วง 5-14 วัน รวมถึงผู้ป่วยบางส่วนจะไม่มีอาการทางคลินิก (subclinical infection) ทำให้กว่าจะตรวจพบว่าติดเชื้อ อาจมีการเสียหายของอวัยวะไปในระดับที่สามารถก่อให้เกิดผลเสียในระยะยาว ดังนั้นการป้องกันไม่ให้มีการติดเชื้อจึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง จากการศึกษาของ Kerstin Altheimer และคณะ (2020) พบว่า สุนัขในประเทศไทยที่ไม่ได้รับวัคซีนจำนวน 273 ตัว สามารถตรวจพบการติดเชื้อ Leptospirosis 12 ตัวจากการตรวจด้วย PCR และสามารถตรวจพบภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ Leptospira จากสุนัขจำนวน 111 ตัวจาก 252 ตัว ทำให้เห็นได้ว่า การแพร่กระจายของเชื้อมีอยู่มาก โดยที่เจ้าของสุนัขไม่ทราบเลยว่าสุนัขมีการติดเชื้อ และจากข้อมูลนี้อาจทำให้สุนัขอาจจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่สามารถเป็นแหล่งกักเก็บเชื้อ (reservoir) และส่งผลให้มีการติดเชื้อมาสู่คนได้ ดังนั้นเพื่อที่จะลดโอกาสในการติดโรคจากสัตว์สู่คน เช่น Leptospirosis การทำวัคซีนโรคฉี่หนู่ในสุนัข จึงมีความจำเป็นและมีความสำคัญ เป็นอย่างยิ่ง ในการควบคุมโรค โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรคหรือมีสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการแพร่ระบาด เช่น ตำบลหนองหาร อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นพื้นที่เกษตรกรรมและมีการเลี้ยงสัตว์อย่างแพร่หลาย การแพร่เชื้อโรคฉี่หนูจากสุนัขสู่คนหรือสัตว์เลี้ยงอื่น ๆ เป็นความเสี่ยงที่ต้องให้ความสำคัญเป็นพิเศษ เนื่องจากโรคนี้สามารถติดต่อสู่คนและสัตว์ได้ผ่านทางการสัมผัสกับน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนปัสสาวะของสัตว์ที่ติดเชื้อ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีน้ำขังหรือพื้นที่ชื้นแฉะ เชื้อโรคนี้สามารถสร้างปัญหาด้านสุขภาพที่รุนแรงได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ดังนั้นการฉีดวัคซีนป้องกันโรคนี้ในสุนัขเป็นวิธีการป้องกันที่มีประสิทธิภาพ ไม่เพียงช่วยปกป้องสุนัขเองแต่ยังช่วยลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อไปยังมนุษย์ นอกจากนี้โครงการยังช่วยให้เจ้าของสัตว์เลี้ยงเข้าถึงบริการทางสัตวแพทย์ได้ง่ายขึ้น และช่วยให้มีการตรวจสุขภาพสุนัขอย่างสม่ำเสมอ การสนับสนุนการฉีดวัคซีนป้องกันโรคฉี่หนูในพื้นที่อย่างต่อเนื่องถือเป็นส่วนสำคัญในการรักษาความปลอดภัยด้านสุขภาพทั้งในสัตว์และคน เนื่องด้วยพระราชดำริ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ให้มีการจัดตั้งโครงการหมอหมู่บ้านขึ้น โดยมีพระราชประสงค์ที่จะให้ชาวบ้านช่วยเหลือชาวบ้านด้วยกันเอง ด้วยการคัดเลือกชาวบ้านในหมู่บ้านที่พอมีความรู้อ่านออกเขียนได้ และสมัครใจที่จะช่วยเหลือเพื่อนบ้าน ไปรับการอบรมหลักสูตรหมอหมู่บ้าน แล้วให้กลับมาเป็นผู้แนะนำเพื่อนบ้าน ให้มีความรู้ความเข้าใจในด้านสุขภาพอนามัย ตลอดจนการให้ความช่วยเหลือเบื้องต้นตามที่ได้รับการอบรมมา ประกอบกับการแพทย์สมัยปัจจุบันที่เริ่มให้ความสำคัญของการป้องกันโรคมากกว่าการรักษา (preventive medicine) จึงเป็นเหตุให้ทำการจัดตั้งโครงการเพื่อช่วยเสริมให้โครงการหมอหมู่บ้าน มีความเข้าใจในโรคฉี่หนูมากขึ้น เพื่อที่จะยกระดับสุขภาพอนามัยของชาวบ้าน โดยเน้นการดูแลสุขภาพสัตว์และการส่งเสริมการสาธารณสุขในชุมชน การฉีดวัคซีนป้องกันโรคฉี่หนูในสุนัขมีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากโครงการนี้มุ่งเน้นให้ชุมชนมีความรู้และทักษะในการดูแลสุขภาพมั้งคนและสัตว์เลี้ยงด้วยตนเอง การสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับโรคฉี่หนูและการป้องกันผ่าน อสม. และจากการฉีดวัคซีนจะช่วยให้ชุมชนสามารถควบคุมการระบาดของโรคในพื้นที่ได้ นอกจากนี้เทศบาลได้รับการจัดสรรวัคซีนเฉพาะวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า และมุ่งเน้นการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าเป็นหลัก ดังนั้นจึงไม่ได้มีการแจกจ่ายวัคซีนรวม ซึ่งมีวัคซีนโรคฉี่หนูรวมอยู่ด้วย