รายละเอียดโครงการ

การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำเช่น การเลี้ยงปลาน้ำจืด หรือกุ้ง เป็นอีกหนึ่งอาชีพที่มีความสำคัญ จากสถิติการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของกรมประมง พบว่าประเทศไทยมีพื้นที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่ขึ้นทะเบียนรวมทั้งสิ้นประมาณ 1,245,007.13 ไร่ ทั้งการเลี้ยงในบ่อดิน บ่อซีเมนต์ หรือบ่อพลาสติก และในปัจจุบันมีการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตทั้งในด้านเทคนิคการเลี้ยง และการจัดการฟาร์มเพื่อให้ได้ผลผลิตสูงขึ้น แต่ในการเลี้ยงอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมหากมีการจัดการที่ไม่ถูกต้อง เช่น เลี้ยงสัตว์หนาแน่นเกินไป จำนวนสัตว์น้ำไม่เหมาะสมกับพื้นที่บ่อ ให้อาหารไม่พอดีกับความต้องการสัตว์น้ำ ทำให้มีอาหารเหลือตกค้างจำนวนมาก ทำให้น้ำในบ่อมีปริมาณของเสียจากการขับถ่ายของสัตว์น้ำ เศษอาหาร สารเคมี เป็นต้น และอีกหนึ่งปัญหาหลักของการเลี้ยงสัตว์น้ำที่พบคือ ปริมาณก๊าซออกซิเจนละลายในน้ำ (DO) น้อยกว่าความต้องการของสัตว์น้ำทำให้มีปัญหาสัตว์น้ำตายหรือสัตว์น้ำน็อกน้ำในทั้งในช่วงเวลากลางวันและช่วงเวลากลางคืน โดยเฉพาะเมื่อเลี้ยงสัตว์น้ำไประยะเวลาหนึ่งน้ำในบ่อจะขุ่นที่เกิดจากตะกอน และสารอินทรีย์ต่าง ๆ จากเศษอาหาร ทำให้แสงส่องผ่านลงไปในน้ำได้น้อย ทำให้พืชน้ำและสาหร่ายสังเคราะห์แสงได้น้อย โดยปกติปลาต้องการปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำ (DO) ไม่ต่ำกว่า 3 mg/l และกุ้งไม่ต่ำกว่า 5 mg/l ดังนั้นเกษตรกรจึงจำเป็นต้องใช้เครื่องเติมอากาศโดยใช้กังหันตีน้ำ อย่างไรก็ตามระบบเติมอากาศจำเป็นต้องใช้พลังงานไฟฟ้าเพื่อใช้จ่ายมอเตอร์ของกังหันน้ำ ทำให้เกษตรกรจึงมีค่าใช้จ่ายทางด้านพลังงานไฟฟ้าทำให้ต้นทุนการผลิตเพิ่มสูงขึ้น ปัจจุบันการใช้พลังงานแสงอาทิตย์สำหรับผลิตไฟฟ้าอย่างแพร่หลาย ซึ่งสามารถนำมาช่วยลดค่าใช้จ่ายพลังงานไฟฟ้าจากสายส่งพื้นฐานได้ และสามารถการใช้งานร่วมกับระบบตรวจวัดออกซิเจนที่ละลายในน้ำรวมทั้งยังสามารถติดตามสถานะการทำงานของระบบเติมอากาศได้ สามารถช่วยให้เกษตรกรสามารถจัดการการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงานไฟฟ้า และทำให้มีรายได้เพิ่มขึ้นจากการลดต้นทุนการผลิตได้ แต่เนื่องจากเกษตรกรจำนวนมากยังไม่มีความรู้ความเข้าใจและใช้เทคโนโลยีดังกล่าวมาหรือเกษตรกรบางรายได้ซื้อชุดสำเร็จจากผู้ผลิตซึ่งมีราคาสูงและยังเกิดปัญหาจากการใช้งาน ในการนี้วิทยาลัยพลังงานทดแทน มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เป็นหน่วยงานด้านการศึกษาที่มีองค์ความรู้ด้านพลังงานและระบบควบคุมอัจฉริยะ มีอาจารย์และนักวิจัยที่มีประสบการณ์ในการวิจัยและทำงานร่วมกับชุมชนในเรื่องการการส่งเสริมการใช้พลังงานทดแทนและงานระบบควบคุมในงานด้านเกษตรกรรมมาอย่างต่อเนื่อง และผ่านการทำงานร่วมกับชุมชนหลายโครงการผ่านโครงการบริการวิชาการ ประกอบกับมีสถานที่ฝึกปฏิบัติการ และเทคโนโลยีพลังงานทดแทนรูปแบบต่าง ๆ ที่สามารถใช้เผยแพร่องค์ความรู้ผ่านการฝึกอบรมแก่เกษตรกรได้ จากองค์ความรู้ที่มีทำให้วิทยาลัยพลังงานทดแทนได้รับงบประมาณสนับสนุนจากสำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตรให้ดำเนินโครงการอบรมในปีงบประมาณ 2565 ภายใต้โครงการอบรมเผยแพร่องค์ความรู้เทคโนโลยีพลังงานทดแทนและระบบสมาร์ทฟาร์มแก่เกษตรกรเพื่อพัฒนาสู่เกษตรดิจิตอล 4.0 นี้ ซึ่งมีเกษตรกรที่สนใจเข้าร่วมอบรมเป็นอย่างดี ในงบประมาณปี 2567 นี้ วิทยาลัยพลังงานทดแทน จึงมีแนวคิดที่จะจัดทำโครงการที่เผยแพร่องค์ความรู้ภายใต้โครงการอบรมการใช้เทคโนโลยีพลังงานทดแทนอัจฉริยะเพื่อลดต้นทุนในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ โดยกลุ่มเป้าหมายจะได้เรียนรู้เทคโนโลยีผลิตไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ และระบบควบคุมอัจฉริยะที่สามารถนำไปใช้ในการจัดการฟาร์มเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ โดยคณะทำงานมีประสบการณ์จากโครงการวิจัยชุมชนต้นแบบเลี้ยงปลาอัจฉริยะสีเขียวในจังหวัดเชียงใหม่เพื่อลดปริมาณการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล งบประมาณจากสำนักงานคณะกรรมการการวิจัยแห่งชาติ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 และ 2560 โครงการการเสริมสร้างชุมชนเขียวในการทำฟาร์มเลี้ยงปลาอัจฉริยะในจังหวัดเชียงใหม่เพื่อลดปริมาณการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล งบประมาณจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 และโครงการการเสริมสร้างชุมชนเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำสีเขียวด้วยเทคโนโลยีพลังงานทดแทนและระบบบริหารจัดการแบบสมาร์ทฟาร์ม งบประมาณจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จึงทำให้มั่นใจว่า ผลจากงานวิจัยทั้งหมดจะสามารถถ่ายทอดองค์ความรู้และเทคโนโลยีแก่เกษตรกรให้สามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อเพิ่มศักยภาพการผลิตและลดต้นทุนการผลิตในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำได้เป็นอย่างดี และสอดคล้องกับแนวพระราชดำริของ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ส่งเสริมการถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีการประมง การส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ การสร้างจุดเรียนรู้และสาธิตด้านการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่เหมาะสม การเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำให้เป็นแหล่งอาหารโปรตีน และการอนุรักษ์ทรัพยากรประมง