รายละเอียดโครงการ

แนวทางการพัฒนาสำคัญสำหรับประเทศไทยในช่วงต่อจากนี้ไป เป็นความร่วมมือทางการค้าและการลงทุนทางเศรษฐกิจ ความร่วมมือเพื่อการพัฒนาทางสังคม สิ่งแวดล้อมและความร่วมมือด้านความมั่นคงในมิติต่างๆ ในทุกกรอบความร่วมมือทั้งระดับอนุภูมิภาค ภูมิภาค และระดับโลก ทั้งการผลักดันให้เกิดการใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่จากกรอบความร่วมมือทวิภาคีและพหุภาคีที่มีอยู่แล้ว ในปัจจุบันและการทำข้อตกลงใหม่ๆ ในระยะต่อไปภายใต้แนวคิดการค้าเสรีและการยกระดับขีดความสามารถ ในการแข่งขัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากกรอบความร่วมมือของอาเซียนกับหุ้นส่วน การพัฒนานอกอาเซียน ทั้งนี้โดยส่งเสริมความร่วมมือเพื่อการพัฒนาในทุกด้านให้เป็นบทบาทที่สร้างสรรค์ของ ประเทศไทย และการสนับสนุนการแก้ปัญหาความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำในอนุภูมิภาคและในภูมิภาค การขับเคลื่อนการพัฒนาภายใต้กรอบเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) รวมทั้งการนำกฎเกณฑ์ระเบียบปฏิบัติและมาตรฐานสากลทั้งในด้านคุณภาพสินค้าและบริการ สิทธิแรงงาน ความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ความมั่นคง ความโปร่งใส และอื่นๆ มาเป็นแนวปฏิบัติและบังคับใช้ สำหรับประเทศไทย แนวคิดการพัฒนาเพื่อพึ่งตนเองของเกษตรกรอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (Self-reliance) แนวพระราชดำริเกี่ยวกับการส่งเสริมชุมชนหรือการพัฒนาชนบทที่สำคัญๆ คือ การที่ทรงมุ่งช่วยเหลือพัฒนา คือ การที่ทรงมุ่งช่วยเหลือพัฒนาให้เกิดการพึ่งตนเองได้ของคนในชนบทเป็นหลัก กิจกรรมและโครงการตามแนวพระราชดำริที่ดำเนินการอยู่หลายพื้นที่ทั่วประเทศในปัจจุบันนั้นล้วนแล้วแต่มีเป้าหมายสุดท้ายอยู่ที่การพึ่งตนเองได้ของราษฎรทั้งสิ้น ในการพัฒนาทั้งด้านอาชีพและส่งเสริมการเกษตร ให้เกษตรกรสามารดำรงชีพอยู่ได้อย่างมั่นคงเป็นปึกแผ่นนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงดำเนินการแนะนำสาธิตให้ประชาชนดำเนินรอยตามเบื้องพระยุคลบาทเป็นไปตามหลักการพัฒนาสังคมชุมชนอย่างแท้จริง กล่าวคือ ทรงมุ่งช่วยเหลือพัฒนาให้เกิดการพึ่งตนเองได้ของคนในชนบทเป็นหลัก ดังนั้น การที่ราษฎรในชนบทสามารถพึ่งตนเองได้มากยิ่งขึ้นนั้น สืบเนื่องจากแนวพระราชดำริด้านการพัฒนาที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานแก่เกษตรกร ในทางปฏิบัติเรื่องนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเลือกใช้เทคนิควิธีการต่างๆ หลายประการเพื่อบรรลุถึงเป้าหมายที่ทรงมุ่งหวังดังกล่าวนั้นมีหลายแนวทาง เช่น ก. การรวมกลุ่มประชาชนเพื่อแก้ไขปัญหาหลักของชุมชนชนบท ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญประการหนึ่งของการพัฒนาพึ่งตนเอง โดยเฉพาะการรวมตัวกันเป็นรูปของสหกรณ์ ดังนั้น ในทุกพื้นที่ที่เสด็จพระราชดำเนิน และมีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้นมาไม่ว่าลักษณะใด จะทรงเน้นเสมอถึงความจำเป็นที่จะต้องกระตุ้นให้เกิดการรวมตัวกันในรูปแบบต่างๆ เพื่อแก้ไขปัญหาที่ชุมชนเผชิญอยู่รวมกัน หรือเพื่อให้การทำมาหากินของชุมชยโดยส่วนรวมเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและประหยัด จนเห็นได้ว่า กลุ่มสหกรณ์ในโครงการพระราชดำริที่ประสบความสำเร็จหลายโครงการนั้นพัฒนาขึ้นมาจากการรวมตัวกันของราษฎรกลุ่มเล็กๆ เช่น สหกรณ์หุบกระพงเกิดจากกลุ่มเกษตรกรที่ทำสวนผักในย่านนั้นเป็นต้น ข. การส่งเสริมโดยกระตุ้นผู้นำชุมชนให้เป็นผู้นำในการพัฒนาก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ทรงใช้ในบางพื้นที่ตามความเหมาะสม ทรงพิจารณาผู้นำโดยเน้นในด้านคุณธรรม ความโอบอ้อมอารี ความเป็นคนในท้องถิ่นและรักท้องถิ่น จากนั้นทรงอาศัยโครงสร้างสังคมไทย โดยเฉพาะระบบอุปถัมภ์กระตุ้นให้ผู้นำชุมชนที่มักจะมีฐานะดี ให้เป็นผู้นำในการสร้างสรรค์ความเจริญให้กับท้องถิ่น โดยชาวบ้านที่ยากจนให้ความสนับสนุนร่วมมือ ซึ่งในที่สุดแล้วผลแห่งความเจริญที่เกิดขึ้นจะตกแก่ชาวบ้านในชุมชนนั้นทุกคน ดังพระราชดำริที่ว่า ในการทำงานทั้งปวงนั้น ทุกคนจะต้องตั้งใจจริง อดทนและขยันหมั่นเพียร ซึ่งตรงเห็นอกเห็นใจกัน ถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน มีเมตตามุ่งดีมุ่งเจริญต่อกัน ยึดมั่นในสามัคคีธรรม ความสุจริตทั้งในความคิดและการกระทำ ถือเอาความมั่นคงและประโยชน์ร่วมกันเป็นจุดหมายสำคัญ ค. การส่งเสริมการพัฒนาเพื่อพึ่งตนเองนั้นจะต้องทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป ไม่รีบร้อนที่จะให้เกิดผลในทางความเจริญอย่างรวดเร็ว สิ่งสำคัญที่มีพระราชดำริอยู่เสมอ คือ ชุมชนจะต้องพึ่งตนเองได้ในเรื่องอาหารก่อนเป็นลำดับแรก จากนั้นจึงค่อยก้าวไปสู่การพัฒนาในเรื่องอื่นๆ การขยายการผลิตเพื่อการค้าใดๆ ก็ตาม ทรงมีข้อสังเกตเกี่ยวกับความพร้อมในด้านการตลาด โดยเฉพาะในด้านความรู้เบื้องตนเกี่ยวกับการจัดทำบัญชีธุรกิจการเกษตรของชาวบ้านอย่างง่ายๆ อีกด้วย ซึ่งในเรื่องนี้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำริแก่กรรมการ กปร. และคณะเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2531 ณ ศาลาดุสิดาลัย ความตอนหนึ่งว่า ในด้านหนึ่งที่ไม่เคยคิดกัน ในด้านการพัฒนา เช่น เจ้าหน้าที่บัญชี ถ้าหากว่าทำการเพาะปลูก ชาวบ้านทำการเพาะปลูก เมื่อมีผลแล้วเขาบริโภคเองส่วนหนึ่ง อีกส่วนหนึ่งก็ขายเพื่อให้ได้ มีรายได้ แล้วก็เมื่อมีรายได้แล้วก็ไปซื้อของที่จำเป็นและสิ่งที่จะมาเกื้อกูลการอาชีพของตัว อย่างนี้ไม่ค่อยมีการศึกษากัน เมื่อผลิตอะไรแล้วก็จำหน่ายไปก็มีรายได้ก็ต้องทำบัญชี ชาวบ้านทำบัญชีบางที่ไม่ค่อยถูก ชุมชนบ้านน้ำจ้อมและบ้านนาตองบ้านน้ำจ้อม หมู่ที่ 8 และบ้านนาตอง หมู่ที่ 9 ตำบลช่อแฮ เป็นแอ่งที่ราบกลางขุนเขาที่โอบล้อมด้วยป่าเขียว นักท่องเที่ยวสามารถมาเที่ยวได้ทั้งแบบโฮมสเตย์และแบบเดินทางไป-กลับ ภายในหมู่บ้านมีสถานที่เที่ยว ได้แก่ ถ้ำปู่ปันตาหมี เป็นแหล่งความรู้ทางโบราณคดี เนื่องจากขุดพบโครงกระดูกอายุหลายร้อยปี และของใช้ที่ทำจากหิน และได้นำไปเก็บไว้ที่พิพิธภัณฑ์บ้านนาตอง ภายในถ้ำยังมีกองหินย้อยอยู่ด้านหลังพระพุทธรูปอีกด้วย ถ้ำพระ อยู่ติดกับถ้ำปู่ปันตาหมี ปากถ้ำอยู่สูงกว่าปากถ้ำปู่ปันตาหมี ภายในถ้ำเป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธรูป และมีโพรง 2 โพรง ที่สามารถผ่านออกไปได้ทำให้ภายในถ้ำค่อนข้างสว่าง พิพิธภัณฑ์บ้านนาตอง เกิดจากความร่วมมือกันในการจัดการเรียนรู้โบราณคดีของชุมชน ระหว่างชุมชน บ้านนาตอง SPAFA และกรมศิลปากร และต่อมา พ.ศ. 2548 มีการจัดแสดงโครงกระดูก "นาตองแมน" ที่ค่อนข้างสมบูรณ์ได้รับการยืนยันจากศูนย์ภูมิภาคโบราณคดีและวิจิตรศิลป์ (SPAFA : SEAMEO Regional Centre for Archaeology and Fine Arts) ว่ามีอายุเก่าแก่ราว 4,500 ปี ชิ้นส่วนเครื่องมือที่ทำจากหินและวัตถุโบราณที่ขุดค้นพบจากถ้ำบ้านนาตองหรือถ้ำปู่ปันตาหยี และถ้ำ อื่น ๆ นอกจากนี้บ้านนาตองยังเป็นแหล่งอาศัยของ "เต่าปูลู" เป็นเต่าขนาดเล็กแต่มีหัวใหญ่จึงไม่สามารถหดหัวเข้าไปในกระดองได้ ปากงุ้มคล้ายปากนกแก้ว กระดองแข็งสีน้ำตาลแกมแดง ลำตัวสีเหลือง หางยาวกว่ากระดองมีลักษณะเป็นข้อปล้องสี่เหลี่ยม เรียงต่อกันอุ้งเท้ามีเล็บและหางช่วยค้ำยัน สามารถปีนป่ายต้นไม้และเดินขึ้นเขาได้ เมื่อโตเต็มวัยมีขนาดความยาว 20 เซนติเมตร น้ำหนักราว 500 กรัม วางไข่ปลายเดือนเมษายน ครั้งละ 3-4 ฟอง ลูกเต่าจะมีขอบกระดองคล้ายฟันเลื่อยชอบอาศัยอยู่บริเวณริมห้วยที่เย็นและชุ่มชื้นมีถิ่นกำเนิดบริเวณรอยต่อ 3 ประเทศ คือ ภาคเหนือของประเทศไทย ภาคตะวันออกของสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมาร์ และทางตอนใต้ของประเทศจีน เต่าปูลูจะอาศัยอยู่ในเฉพาะพื้นที่ที่มีแหล่งอาหารอุดมสมบูรณ์และน้ำสะอาดเท่านั้น ปัจจุบันเต่าปูลูใกล้จะสูญพันธุ์แล้ว สอบถามข้อมูลได้ที่ชมรมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บ้านนาตอง โทร. 0 5452 9060-1 ในสมัยโบราณนั้น ของว่างหลังอาหารของคนเหนือคงไม่มีอะไรที่จะดีไปกว่าเมี่ยง เพราะคนเหนือหลังจากกินอาหารอิ่มแล้ว ก็จะพากัน “อมเมี่ยง” เพื่อให้รสและกลิ่นของอาหารที่กินเข้าไปเจือจางลง ทั้งยังช่วยคลายความเผ็ด ความเค็ม ที่ติดปากอยู่ พร้อมกันนั้นยังทำให้การคุยกันหลังอาหารระหว่างครอบครัว เพื่อนฝูง ให้ออกรสโดยเคี้ยวเมี่ยงไปคุยกันไปด้วย เป็นการย่อยอาหารไปในตัวได้อีกด้วย บ้านน้ำจ้อมและบ้านนาตองก็เป็นหมู่บ้านหนึ่งที่ทำเมี่ยงเป็นอาชีพเดิมอยู่แล้ว ด้วยการพัฒนาพื้นที่และคนในพื้นที่ได้ย้ายออกมาอยู่ข้างนอก มาทำอาชีพรับจ้าง ทำให้อาชีพที่ปลูกเมี่ยง เก็บเมี่ยงขายลดลง สวนเมี่ยงไม่มีคนดูแล แต่ยังมีคนที่ยังอาศัยในหมู่บ้านต้องทำเมี่ยงอยู่ไม่กี่ครอบครัว ทางทีมงานของข้าพเจ้า ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สมบัติ กันบุตร หัวหน้าโครงการต้องการเข้าไปส่งเสริมและพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ทำจากเมี่ยงในพื้นที่บ้านนาตองเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม เพื่อที่จะเพิ่มรายได้ให้กับชุมชนบ้านนาตองและลดการทำไร่ ถางป่าลงด้วย จากการที่ได้รับงบประมาณโครงการบริการวิชาการในปี 2566 ได้พัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ใช้วัตถุดิบจากเมี่ยงมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ได้แก่ 1. เมี่ยงคานาตอง 2. เมี่ยงคุกกี้ และ 3. เกรียบเมี่ยง