รายละเอียดโครงการ

การจัดทำแผนพัฒนาความเป็นเลิศของมหาวิทยาลัย จากการพลิกโฉมมหาวิทยาลัยสู่สถาบันอุดมศึกษากลุ่มที่ 2 มหาวิทยาลัยได้วางกรอบแนวคิดการบริหารจัดการนวัตกรรมของมหาวิทยาลัย โดยวางแนวทางการบริหารจัดการทรัพย์สินทางปัญญาอย่างเป็นระบบเพื่อดำเนินการยกระดับระบบนิเวศนวัตกรรม เสริมศักยภาพผู้ประกอบการธุรกิจเทคโนโลยีนวัตกรรมเกษตรและอาหารขั้นสูง โดยวางแนวทางการมีส่วนร่วมดำเนินการภายใต้วงจรการจัดการทรัพย์สินทางปัญญาตั้งแต่การสร้างสรรค์ผลงานวิจัยที่มีศักยภาพโดยนักวิจัย คณะ สำนัก วิทยาลัย และสำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร การคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา ร่วมดำเนินการโดย สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร และอุทยานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีเกษตรและอาหาร การนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ ร่วมดำเนินการโดยนักวิจัย คณะ สำนัก วิทยาลัย สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร และอุทยานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีเกษตรและอาหาร ตลอดจนกการบังคับใช้สิทธิ ร่วมดำเนินการโดยฝ่ายกฎหมาย นักวิจัย คณะ สำนัก วิทยาลัย สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร และอุทยานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีเกษตรและอาหาร ทั้งนี้สามารถกำหนดรายละเอียดการดำเนินงานได้ดังนี้ 1. การสร้างสรรค์ผลงานวิจัยที่มีศักยภาพ (Creation) การมีผลงานวิจัยที่ดี มีศักยภาพ ย่อมเป็นพื้นฐานที่ดีของการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสม มหาวิทยาลัยแม่โจ้ได้ดำเนินกิจกรรมสร้างความตระหนักการใช้และการสร้างผลงานอันมีทรัพย์สินทางปัญญาให้เป็นที่เข้าใจอย่างแพร่หลายในหมู่นักวิจัย นักศึกษา และผู้ประกอบการ ที่มีบทบาทในฐานะเป็นทั้งผู้ใช้ และผู้สร้างสรรค์ การสร้างความตระหนักในเรื่องของการละเมิดสิทธิ ข้อควรระวัง ตลอดจนการทำความเข้าใจเกี่ยวกับความคุ้มค่าของการลงทุนด้านการบริหารจัดการทรัพย์สินทางปัญญาของหน่วยงานทั้งในและต่างประเทศ รวมไปถึงการจัดกิจกรรมสำหรับการสร้างสรรค์นวัตกรรมที่เกิดจากทรัพย์สินทางปัญญาไปสู่การตลาดด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรม กิจกรรมที่ดำเนินการในแต่ละปี ดังนี้ 1) กิจกรรมคัดกรองงานวิจัยที่มีศักยภาพ (IP Audit) ร่วมกับหน่วยงานในมหาวิทยาลัยเพื่อจัดทำ IP Portfolio เป็นกิจกรรมที่ดำเนินการ เพื่อต้องการทราบต้นทุนงานวิจัย ผู้มีส่วนร่วมนำไปสู่การดำเนินการด้าน IP Clearance และวางกลยุทธ์ IP Strategy ไปสู่การคุ้มครองอย่างเหมาะสม รวมไปถึงวางแนวทางใช้ประโยชน์ของเทคโนโลยี ทั้งในเชิงสังคม เชิงนโยบาย เชิงพาณิชย์ และเชิงสาธารณะ 2) กิจกรรมการสร้างสรรค์นวัตกรรมจากทรัพย์สินทางปัญญา การฝึกทักษะการคิดที่นอกเหนือจากกรอบแนวคิดการวิจัยเดิมเพื่อนำไปสู่การสร้างสรรค์นวัตกรรม ซึ่งผู้ที่เข้าร่วมได้แก่ คณาจารย์ นักวิจัย บุคลากรของมหาวิทยาลัยที่จะมาฝึกฝนทักษะการคิดแบบ นวัตกรโดยใช้ฐานความรู้จากทรัพย์สินทางปัญญาที่ได้รับการคุ้มครองแต่ละประเภท   2. การคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา (Protection) การคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญาของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ดำเนินการโดยเลือกคุ้มครองตามความเหมาะสมของผลงานวิจัย ทั้งนี้ได้ดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง ดังนี้ 1) การให้คำปรึกษาเกี่ยวกับการจดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญาประเภทต่างๆ ความแตกต่าง ความคุ้มค่าทั้งเวลาและงบประมาณ 2) การให้บริการจดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญาประเภทสิทธิบัตร/อนุสิทธิบัตร/ลิขสิทธิ์/เครื่องหมายการค้า/พันธุ์พืชใหม่ ให้แก่ มหาวิทยาลัย นักศึกษา บุคลากร นักวิจัย อาจารย์ และผู้ประกอบการ 3) การติดตาม ตรวจสอบ สถานะของทรัพย์สินทางปัญญาจากกรมทรัพย์สินทางปัญญาจนจบกระบวนการเพื่อให้ข้อมูลแก่ผู้ใช้บริการได้อย่างเหมาะสม 3. การนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ (Commercialization/Utilization) การผลักดันงานวิจัยไปสู่การใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ ถือได้ว่าเป็นหัวใจของการจัดการทรัพย์สินทางปัญญา มหาวิทยาลัยได้ดำเนินการตามกระบวนการ ดังนี้ 1) การประเมินศักยภาพของทรัพย์สินทางปัญญาประเภทต่างๆ และการประเมินระดับความพร้อมของเทคโนโลยี เพื่อการวางแผนกลยุทธ์ด้านการใช้ประโยชน์ 2) การหาโมเดลธุรกิจสำหรับเทคโนโลยีแต่ละประเภทให้เหมาะสมกับธุรกิจและการลงทุน 3) การประเมินมูลค่าทรัพย์สินทางปัญญา สำหรับการเจรจากับภาคเอกชนที่สนใจนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ หรือการประเมินมูลค่าเพื่อการลงทุนในการปรับปรุง/พัฒนาต่อยอดนวัตกรรม 4) การเจรจาต่อรองกับผู้ที่จะนำงานทรัพย์สินทางปัญญาไปใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ 5) การจัดสรรผลประโยชน์ให้แก่ผู้ที่เกี่ยวข้องให้ได้รับการแบ่งปันผลประโยชน์อย่างเหมาะสมและรวดเร็ว 6) การจับคู่ธุรกิจโดยใช้นวัตกรรมในการถ่ายทอดรวมทั้งการจัดทำต้นแบบเพื่อทดสอบความเป็นไปได้ทางการตลาด 7) การเข้าร่วมแสดงนิทรรศการ แสดงผลงาน เพื่อหาผู้รับอนุญาตให้ใช้สิทธิ หรือหาผู้ร่วมลงทุน ตลอดจนหาผู้ร่วมโครงการทำวิจัยเพื่อต่อยอดเพิ่มเติมจากองค์ความรู้เดิม 8) การพัฒนาแนวทางการอนุญาตให้ใช้สิทธิกับผู้ประกอบการใหม่ที่เข้าร่วมกิจกรรมการบ่มเพาะกับอุทยานวิทยาศาสตร์ฯ ซึ่งเป็นกิจกรรมที่วางแนวทางการพัฒนารูปแบบ (Business Model) ให้เกิดประโยชน์กับทั้งหน่วยจัดการทรัพย์สินทางปัญญา และหน่วยบ่มเพาะธุรกิจ อย่างถูกต้องเหมาะสม โดยศึกษาความเป็นไปได้ของงานวิจัยที่มีศักยภาพและมีความพร้อมพัฒนาไปสู่การใช้งานเชิงพาณิชย์อย่างแท้จริง จากนั้นจึงหาผู้ประกอบการใหม่ที่พร้อมรับงานวิจัยดังกล่าวไปสร้างธุรกิจใหม่ (Startup) โดยผู้ประกอบการรับอนุญาตใช้สิทธิจากมหาวิทยาลัยผ่านอุทยานวิทยาศาสตร์ฯ โดยยกเว้นค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับค่าเปิดเผยการประดิษฐ์ในช่วงแรกที่ผู้ประกอบการต้องเข้ารับการบ่มเพาะจากอุทยานวิทยาศาสตร์ฯ ภายหลังผู้ประกอบการเข้มแข็งและ Spinoff ออกไปแล้วจึงค่อยจ่ายค่าธรรมเนียม (Royalty) ในอัตราที่พอสมควรในระยะเวลา หนึ่งกลับมาให้แก่มหาวิทยาลัย 4. การบังคับใช้สิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา (Enforcement) มหาวิทยาลัยแม่โจ้ จะดูแลองค์ความรู้ต่างๆ ที่ได้รับการคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา หากเกิดการละเมิดสิทธิ อาจโดยตั้งใจ หรือไม่ตั้งใจ มหาวิทยาลัยจะดำเนินการปกป้องสิทธิ ทั้งในลักษณะการประสานสอบถามเบื้องต้น การสอบถามพูดคุยหารือในรายละเอียด การจัดทำหนังสือแจ้งเตือน หรือในท้ายที่สุด หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ จำเป็นต้องฟ้องร้องดำเนินคดีโดยฝ่ายกฎหมาย การบริหารจัดการทรัพย์สินทางปัญญาของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ มุ่งเน้นให้เกิดความถูกต้องเหมาะสม เป็นประโยชน์ และเป็นธรรมต่อทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง โดยอุทยานวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีเกษตรและอาหาร ได้ดำเนินการอบรม ให้ความรู้ที่เป็นปัจจุบัน สร้างความตระหนัก ความเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมาย แนวปฏิบัติต่างๆ ในด้านทรัพย์สินทางปัญญาให้กับบุคลากรเป็นประจำในทุกๆ ปี ทั้งในพื้นที่ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ เชียงใหม่ มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติ และมหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร ตลอดจนส่งเสริมให้เกิดการคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญาในนามมหาวิทยาลัยให้กับบุคลากรภายในมหาวิทยาลัย และบุคคลภายนอกมหาวิทยาลัย ประกอบด้วยทรัพย์สินทางปัญญาหลัก 4 ประเภท ได้แก่ 1. สิทธิบัตรการประดิษฐ์ สิทธิบัตรออกแบบผลิตภัณฑ์ และอนุสิทธิบัตร 2. ลิขสิทธิ์ 3. เครื่องหมายการค้า 4. พันธุ์พืชใหม่ จากการดำเนินงานด้านการบริหารจัดการทรัพย์สินทางปัญญาดังกล่าวข้างต้น จะพบได้ว่าการดำเนินงานของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ มีปัจจัยที่ส่งผลให้งานประสบความสำเร็จ และหากพูดถึงอีกมุมของการดำเนินงานก็จะพบปัจจัยที่ผลกระทบต่อการดำเนินงานที่ไม่ประสบความสำเร็จของการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ โดยวิเคราะห์แล้วจะเกิดขึ้นในปัจจัยหลัก 2 ด้าน ได้แก่ ด้านความพร้อมของเทคโนโลยี ที่ไม่สามารถยกระดับเทคโนโลยีได้จริงในระดับอุตสาหกรรมได้จริง และการวิเคราะห์ศึกษาความเป็นไปได้ทางธุรกิจ ที่ยังไม่ครอบคลุม ส่งผลทำให้ผลิตผลิตภัณฑ์ไม่ตรงตามความต้องการของผู้บริโภคได้เช่นกัน ดังนั้น เพื่อให้การผลักดันผลงานวิจัยและนวัตกรรมออกสู่เชิงพาณิชย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงควรพิสูจน์เทคโนโลยี (proof of concept) และวางแผนและวิเคราะห์แนวทางในการต่อยอดทางธุรกิจ (Industry Convergence) ไม่ว่าจะเป็น การวิเคราะห์ศักยภาพทางด้านเทคโนโลยี (Technology) การวิเคราะห์คุณค่าของผลิตภัณฑ์และเทคโนโลยี (Value Proposition Canvas) การวิเคราะห์ศักยภาพด้านตลาด (Market) การวิเคราะห์เส้นทางการยกระดับเทคโนโลยีสู่การใช้งานในเชิงพาณิชย์ (Innovation Roadmap) การวิเคราะห์ศักยภาพด้านทีม (Combination Team) ตลอดจนการวิเคราะห์ด้านผลกระทบ (Impact) เพื่อให้ผลงานวิจัยและนวัตกรรมสามารถยกระดับสู่ภาคอุตสาหกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ