รายละเอียดโครงการ

อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ถือเป็นหนึ่งเขตการปกครองในระดับอำเภอที่มีศักยภาพด้านการเกษตร มีทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มีลักษณะพิเศษ สามารถดึงดูดให้ชาวไทยและชาวต่างชาติได้เป็นอย่างดี มีสถานที่ท่องเที่ยที่หลากหลาย โดยอำเภอแม่แตงตั้งอยู่ในจุดยุทธศาสตร์ที่ดี ไม่ใกล้ไม่ไกลจากตัวจังหวัด ทำให้มีความน่าสนใจในการเดินทางท่องเที่ยวในพื้นที่ทั้งในรูปแบบเชิงธรรมชาติและเชิงวัฒนธรรม ที่สามารถนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมานำเสนอผ่านแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมได้อย่างน่าสนใจ รวมถึงเป็นที่ตั้งของศูนย์พัฒนาโครงการหลวงและโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริหลายแห่งในพื้นที่ และแม่แตงถือเป็นพื้นที่ที่มีแหล่งน้ำสำคัญของจังหวัดเชียงใหม่อยู่เป็นจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม อำเภอแม่แตงประสบกับหลายปัญหา ทั้งภาวะซบเซาทางเศรษฐกิจที่ถูกซ้ำเติมด้วยการกลับมาของคนตกงาน ซึ่งแต่เดิมแม่แตงถือเป็นพื้นที่ที่มีภาวะพึ่งพิงสูง ทั้งในส่วนของคนพิการ และผู้สูงอายุอยู่แล้ว ทำให้ การแก้ปัญหาด้านเศษฐกิจทำได้ยากมากขึ้น จากการลงพื้นที่เพื่อสำรวจปัญหาและความต้องการในการแก้ปัญหาของชุมชน ใน 3 พื้นที่ ได้แก่ ตำบลสันมหาพน ตำบลสบเปิง และตำบลช่อแล อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ พบว่า ในตำบลสันมหาพน มีหมู่บ้านที่เป็นกลุ่มเปราะบาง (ผู้บกพร่องทางสายตาอันเกิดการพันธุกรรม) จากการปรึกษาหารือกับนายกสหภาพสมาคมคนตาบอดจังหวัดเชียงใหม่ (แม่แตง) ทำให้ได้ข้อมูลความต้องการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพให้แก่กลุ่มเกษตรกรผู้มีความบกพร่องทางสายตาเพื่อให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ โดยประกอบด้วย 1) วิธีการผลิตวัสดุปรับปรุงดินจากเศษวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรเพื่อการเพาะปลูกข้าวไรซ์เบอรี่ในบ่อซีเมนต์ 2) เทคนิควิธีการปลูกข้าวไรซ์เบอรี่ในบ่อซีเมนต์และวิธีการจัดการโรคแมลงศัตรูพืช วิธีการจัดเก็บวัตถุดิบ ปัจจัยการผลิตอย่างถูกวิธี 3) วิธีการบริหารจัดการกลุ่ม และวิธีการจัดสรรผลประโยชน์แก่เกษตรกรผู้มีความบกพร่องทางสายตาเกษตรกรผู้ปลูกข้าวไรซ์เบอรี่สู่ความเข้มแข็งและยั่งยืน 4) วิธีการแปรรูปผลผลิตข้าวไรซ์เบอรี่ด้วยนวัตกรรมชุมชน คุณค่าทางโภชนาการที่ถูกสุขอนามัยเพื่อให้ได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ในอนาคต และวิธีการออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ สอดคล้องกับความต้องการของผู้บริโภคอย่างแท้จริง และ 5) เทคนิควิธีการสร้างโมเดลธุรกิจ (Business Model Canvas) เพื่อเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันทางการตลาดผลิตภัณฑ์แปรรูปข้าวไรซ์เบอรี่สู่การสร้างรายได้เชิงพาณิชย์ แนวทางการวางแผนด้านการใช้ทรัพยากรในพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ได้แก่ ปัจจัยการผลิต ปัจจัยด้านการแปรรูป ปัจจัยด้านการตลาด ปัจจัยด้านการบุคลากรการบริหารจัดการกลุ่มผู้ประกอบธุรกิจชุมชน การวางแผนธุรกิจชุมชน รวมทั้งแนวทางการส่งเสริมพัฒนาด้านการตลาดบนแพลตฟอร์มออนไลน์และออฟไลน์ สำหรับพื้นที่ตำบลสบเปิง อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ จากการปรึกษาหารือกับนายกองค์การบริหารส่วนตำบลสบเปิง พบว่า ความต้องการหลักของพื้นที่คือการพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะปัญหาขยะมูลฝอยที่มีปริมาณเยอะและมีการกำจัดที่ไม่ถูกวิธี โดยที่ผ่านมาการบริหารจัดการขยะระดับหมู่บ้านทำโดยการฝังกลบและบางส่วนเผาในที่โล่ง ทำให้เกิดปัญหาขยะล้นบ่อ การทิ้งขยะข้ามเขตหมู่บ้าน และมีปัญหาการร้องเรียนเกี่ยวกับขยะเข้ามาอย่างต่อเนื่อง กอปรกับปัจจุบันการท่องเที่ยวเริ่มฟื้นตัว ซึ่งตำบลสบเปิงเป็นเส้นทางผ่านไปยังสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ อีกทั้งองค์การบริหารส่วนตำบลฯ มีแผนการเปิดเส้นทางการท่องเที่ยวใหม่ในพื้นที่ ดังนั้นหากไม่มีการวางแผนบริหารจัดการขยะในพื้นที่ให้มีประสิทธิภาพ อาจก่อให้เกิดปัญหาในอนาคตทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ ในส่วนของพื้นที่ตำบลช่อแล อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่นั้น พบว่าชุมชนมีความต้องการ 1) ยกระดับสินค้าชุมชนให้มีมาตรฐาน เพื่อสอดคล้องกับความต้องการของผู้บริโภค และต้องการให้มีแหล่งในการจัดจำหน่ายสินค้าทั้งแบบออนไลน์และออฟไลน์ 2) ต้องการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมชองชุมชน ให้เห็นที่รู้จักของประชาชนทั้งภายในและภายนอกท้องถิ่น และ 3) ต้องการพัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวของแต่ละพื้นที่ให้มีความเชื่อมโยงระหว่างกัน เพื่อการสร้างจุดเด่นด้านการท่องเที่ยวของแหล่งท่องเที่ยวในอำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ จากประเด็นปัญหาดังกล่าวในทั้งสามพื้นที่ นำไปสู่ประเด็นคำถามว่า รูปแบบของการบริการวิชาการที่ช่วยพัฒนาและส่งเสริมด้านการสร้างอาชีพและเพิ่มความสามารถในการพึ่งพาตนเอง การพัฒนาและแก้ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมในชุมชน รวมถึงการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนและการท่องเที่ยวให้เกิดความยั่งยืนในอำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อสนองงานตามพระราชดำริ ควรมีลักษณะหรือมีรูปแบบอย่างไร ซึ่งแนวคิดที่ถูกหยิบยกมาพูดถึงกันอย่างกว้างขวางในช่วงที่ผ่านมา ที่มีความสอดคล้องทั้งหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและความยั่งยืน คือ BCG Model แนวคิด BCG Model เป็นแนวคิดที่ช่วยต่อยอดจุดแข็งของแต่ละพื้นที่ ให้เกิดมูลค่าในตัวเอง ทั้งในด้านความหลากหลายทางชีวภาพ ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ที่อาศัยเทคโนโลยี และนวัตกรรมเป็นตัวผลักดัน เพื่อผลิตสินค้าและบริการที่มีมูลค่าสูง เปลี่ยนจากระบบเศษฐกิจที่มุ่งเน้นการผลิตแบบ “ทำมากได้น้อย” ไปสู่ “การทำน้อยได้มาก” เกิดการกระจายรายได้ และสามารถนำความมั่งคั่งไปสู่ชุมชนในท้องถิ่นได้อย่างทั่วถึง นอกจากนี้ BCG Model ยังมีความสอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ที่ส่งเสริมการพัฒนาของชุมชนแบบไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง ที่นำไปสู่ความยั่งยืน โดยใช้ระบบเศษฐกิจ 3 แกนหลัก ประกอบด้วย 1) Bio Economy (B) ระบบเศรษฐกิจชีวภาพ ที่มุ่งเน้น 2) Circular Economy (C) ระบบเศรษฐกิจหมุนเวียน ที่ทั้ง 2 ระบบจะอยู่ภายใต้ 3) Green Economy (G) ระบบเศรษฐกิจสีเขียว ดังนั้น การนำแนวคิด BCG Model มาใช้ในการพัฒนาชุมชน จึงเป็นแนวทางสำคัญในการแก้ไขปัญหาชุมชนเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการสร้างความยั่งยืนให้เกิดขึ้น สำหรับคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เป็นหน่วยงานที่มีองค์ความรู้ที่หลากหลายในด้านการบริหารจัดการโดยใช้แนวคิดทางเศรษฐศาสตร์ และแนวคิดด้านสิ่งแวดล้อมควบคู่ไปกับการดำเนินงาน คณะเศรษฐศาสตร์จึงมีความต้องการที่จะนำแนวคิด BCG Model มาช่วยในการแก้ไขปัญหาชุมชนของอำเภอแม่แตงอย่างเป็นระบบ โดยแก้ไขปัญหาตั้งแต่ต้นน้ำ (ด้านการผลิตทางการเกษตร) กลางน้ำ (ด้านการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร) และปลายน้ำ (ด้านตลาดชุมชนเชิงวัฒนธรรม และการท่องเที่ยวชุมชน) เพื่อให้เกิดความยั่งยืนของพื้นที่ต่อไป