รายละเอียดโครงการ

พืชสมุนไพรไทยนอกจากนำมาเป็นอาหารแล้ว ยังมีการนำมาใช้ประโยชน์ด้านอื่นๆ เช่น ผลิตภัณฑ์ยารักษาโรค เป็นส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง ใช้ด้านปศุสัตว์ ทางด้านการเกษตร เป็นต้น คุณสมบัติที่ทำให้สมุนไพรมีความโดดเด่นและหลากหลายในการนำมาใช้ประโยชน์ สิ่งที่สำคัญคือ สารสำคัญหรือองค์ประกอบทางเคมี ที่มีคุณสมบัติเฉพาะ เช่น การยับยั้งจุลินทรีย์ ฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระ มีประสิทธิภาพ (Efficacy) และความปลอดภัย (Safety) ในการใช้งานอย่างต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน จึงส่งผลต่อการตัดสินใจเลือกใช้สมุนไพรมายาวนาน ปัจจุบันคนไทยให้ความสำคัญในการใช้สมุนไพรเพื่อบำบัดรักษาโรค ทั้งในกรณีที่เจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ หรือการรักษาจากแพทย์แผนไทยในสถานพยาบาลที่ภาครัฐจัดสรรไว้ให้ หรือจากองค์ความรู้จากภูมิปัญญาตำราหมอพื้นบ้าน ได้พัฒนาต่อยอดสู่แพทย์แผนไทย โดยได้นำสมุนไพรมาปรุงเป็นยาสามัญประจำบ้าน และได้มีการนำสมุนไพรไทยเข้าสู้บัญชียาหลักแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2555 ที่ผ่านมา ตลอดจนมีการจ่ายยาสมุนไพรให้กับผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลรัฐ ดังนั้นสมุนไพรกับครัวคนไทยจึงเป็นสิ่งที่มีควบคู่กันซึ่งนิยมปลูกสมุนไพรไว้ในบ้าน ริมรั้ว และนำมารับประทานเพื่อการทานสมุนไพรเป็นยา อ้างจากข้อมูลของ นพ.เกียรติภูมิ วงศ์รจิต อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้เปิดเผยสมุนไพรไทยถือเป็นทางเลือกที่คนทั่วไปนิยมใช้ดูแลสุขภาพในเบื้องต้น ได้แก่ พืชสมุนไพร จำนวน 10 ชนิด ประกอบด้วย 1.ฟ้าทะลายโจร 2.กระเพราแดง 3.ตะไคร้ 4.ช้าพลู 5.บัวบก 6.ขิง 7.มะกรูด 8.มะระขี้นก 9.ว่านหางจระเข้ และ 10.สะระแหน่ นอกจากนี้ยังมีสมุนไพรที่ควรปลูกไว้เป็นยาสามัญประจำบ้านอีก เช่น ตำลึง ใบเตย เพชรสังฆาต ไพล รางจืด ขมิ้นชัน ขี้เหล็ก ชุมเห็ดเทศ พลู บอระเพ็ด มะแว้งเครือ เสดพังพอนทั้ง 2 ชนิด และพืชสมุนไพรชนิดอื่นๆ ฐานการเรียนรู้สวนสมุนไพร ณ มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร ได้รับงบประมาณสนับสนุนในการจัดตั้งฐานการเรียนรู้ขึ้นในปี พ.ศ.2559 และปี พ.ศ.2560 จากโครงการบริการวิชา งบประมาณแผ่นดิน โดยฐานการเรียนรู้ตั้งอยู่ ณ บริเวณป่ากระท้อน และด้วยพื้นที่ในมหาวิทยาลัยส่วนใหญ่เป็นดินปนทราย ดังนั้นในการปลูก ขยายพันธุ์และการดูแลจะต้องได้รับการดูแลอย่างสม่ำเสมอ และใส่ใจมากเป็นพิเศษ แต่ด้วยไม่ได้มีการของบประมาณสนับสนุนในการดูแลฐานการเรียนรู้ให้มีความต่อเนื่อง และด้วยระยะเวลาจึงส่งผลให้ ระบบน้ำชำรุดเสียหายจากกิ่งกระท้อนหักร่วงหล่นทับ ชำรุดตามกาลเวลา ต้นสมุนไพรตาย ต้นสมุนไพรขาดปุ๋ย และการขยายพันธุ์เพิ่มเติม จากเดิมฐานการเรียนรู้ดังกล่าวเน้นปลูกสมุนไพรที่มีศักยภาพในการรักษาโรคตามภูมิปัญญาหมอพร (กรมหลวงชุมพร เขตอุดมศักดิ์) และภูมิปัญญาหมอพื้นบ้าน โดยเชื่อมโยงกับงานแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือกโรงพยาบาลละแม ในการคัดเลือกสมุนไพรที่นำมาลงแปลงปลูก เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ตามวัตถุประสงค์ของโครงการในขณะนั้น ด้วยต้นเสม็ดขาวเป็นพืชสมุนไพรท้องถิ่นที่พบมากในพื้นที่มหาวิทยาลัย และเพื่อสนองวิสัยทัศน์ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร ที่มุ่งเป็นมหาวิทยาลัยชั้นนำด้านการเกษตรสุขภาวะระดับชาติ (well-being) และให้การดำเนินงานของฐานการเรียนรู้สวนสมุนไพรมีความต่อเนื่อง เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านสมุนไพรไทย สมุนไพรในท้องถิ่น การทำงานมีการเชื่อมโยงกับหน่วยงานภาครัฐ (แพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือกโรงพยาบาลละแม), หมอพื้นบ้านตำบลนาพญา และองค์ความรู้ทางด้านเคมี มาใช้ในการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับพืชสมุนไพร สมุนไพรท้องถิ่นตามภูมิปัญญาหมอพื้นบ้าน ประโยชน์ของสารสกัดจากพืชสมุนไพรให้มีการแพร่หลายเพิ่มมากขึ้น มีการบูรณาการกับการเรียนการสอน การบริการวิชาการให้กับชุมชน รวมทั้งเป็นการนำงานที่สนองต่อโครงการในพระราชดำริมาใช้ประโยชน์ให้มีความต่อเนื่องทั้งการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน ซึ่งโครงการมีความสอดคล้องกับโครงการพระราชดำริ ได้แก่ 1. โครงการ การพัฒนาผลิตภัณฑ์กำจัดแมลงจากเสม็ดขาว จากโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ประจำปีงบประมาณ 2560 2. โครงการ สมบัติการต้านอนุมูลอิสระและพัฒนาการใช้ประโยชน์จากใบเสม็ดเพื่อเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ ภายใต้ชุดโครงการ การอนุรักษ์และพัฒนาต้นเสม็ดอย่างยั่งยืน จากโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ประจำปีงบประมาณ 2563 3. โครงการ การพัฒนาผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเสม็ดเพื่อใช้ประโยชน์ในการสลบสัตว์น้ำและเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ จากโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ประจำปีงบประมาณ 2565