รายละเอียดโครงการ

ต้นเสม็ดในประเทศไทยจะพบอยู่สองชนิด คือ Melaleuca cajuputi Powell มีชื่อท้องถิ่นทั่วไปเรียกว่า เสม็ด (ภาคตะวันออก) เสม็ดขาว และภาคใต้เรียกว่า เหม็ดและอีกชนิดหนึ่ง คือ Melaleuca leucadendra (L.) L. เป็นไม้ต่างถิ่น มีชื่อสามัญเรียกว่า Cajeput tree, River cajeput tree, Weeping paperbark tree, White tea tree อยู่ในวงค์ MYRTACEAE ซึ่งต้นเสม็ดนั้นจัดได้ว่าเป็นราชินีแห่งไม้ป่าในริมทะเล และในพื้นที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้ – ชุมพร จะมีทั้งเสม็ดขาว และเสม็ดแดง Eugenia grata Wigat. Var. collinsae Comb. พบอยู่ทั่วไป และมีการนำไปใช้ประโยชน์ก็จะแตกต่างกันไป ในปัจจุบันต้นเสม็ดแดงมีจำนวนที่ลดลงเนื่องจากมีการลักลอบขุดไปตกแต่งอาคารสถานที่ต่างๆ เนื่องจากต้นเสม็ดแดงจะมีลักษณะใบและต้นเป็นสีแดงจึงเหมาะต่อการนำไปจัดสวนตกแต่ง และต้นเสม็ดขาวก็พบว่า มีการนำไปใช้ประโยชน์มากไม่แพ้กับเสม็ดแดง มีการใช้ประโยชน์ที่หลากหลายใช้ได้ทุกส่วนของต้นเสม็ดขาวที่มีสารระเหยสำคัญ เมทิลยูจีนอล และ อี-เมทิลไอโซ ยูจีนอล ที่พบ เช่น น้ำมันยูคาลิปตัส (Eucalyptus Oil) การบูร (camphor) น้ำมันระกำ (methyl salicylate) เมนทอล (menthol) และสารสำคัญอื่น ๆ สารสำคัญเหล่านี้สามารถนำมาพัฒนาการและต่อยอดให้เกิดผลิตภัณฑ์ที่ใช้กับคน สัตว์ และพืชได้ และในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ได้ดำเนินโครงการใช้สารสกัดจากต้นเสม็ดขาวเพื่อใช้ในการป้องกันและกำจัดโรคและแมลงในต้นหน้าวัว และกล้วยไม้สกุล Phalaenopsis โดยฉีดพ่นสารสกัดจากต้นเสม็ดขาว 5 วัน/ครั้ง ในช่วงระยะเวลา 1 เดือน และ 12 วัน/ครั้ง ในเดือนที่ 2 ถัดไป พบว่าการใช้สารกัดจากเสม็ดขาวอย่างเดียวสามารถป้องกันและกำจัดโรคและแมลงในต้นหน้าวัว และกล้วยไม้สกุล Phalaenopsis ได้ เช่นเชื้อแบคทีเรีย เชี้อรา และแมลงจำพวกเพลี้ย และหนอน ได้ 60 เปอร์เซ็นต์ และเช่นเชื้อแบคทีเรีย เชี้อรา 50 เปอร์เซ็นต์ ชึ่งจากการประเมินในเบื้องต้นสารสกัดจากต้นเสม็ดขาวสามารถป้องกันและกำจัดโรคและแมลงในต้นหน้าวัว และกล้วยไม้สกุล Phalaenopsis เป็นที่น่าพอใจ ดังนั้นการใช้สารกัดจากเสม็ดขาวให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้นจากเดิมควรมีพืชสมุนไพรร่วมด้วย เช่น ต้นคูณ (Cassia fistula Linn.) โดยใช้ฝักคูน ที่มีสารซาโปนิน มีฤทธิ์ในการกำจัดแมลง เพลี้ย และแบคทีเรีย หนอน หอยทาก และหอยเชอรี่ในนาข้าว (สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ, 2563) นอกจากนั้นยังพบว่าสารสกัดฝักคูนยังมีความเป็นพิษต่อเพลี้ยอ่อนถั่ว โดยมีค่า LC50 เท่ากับ 5,508.08 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร (สุดารัตน์ และคณะ, 2551) ดังนั้นการใช้ฝักคูนหมักผสมกับสารสกัดเสม็ดขาวเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของสารกัดเสม็ดขาวให้ดีขึ้น โดยทำการทดลองในผักคะน้า Brassica oleracea Var. Alboglabra และผักกวางตุ้ง Brassica chinensis Jusl var parachinensis (Bailey) Tsen & Lee เป็นพืชผักที่มีการปลูกทั่วไปในประเทศไทยปลูกไว้บริโภคเองและปลูกเพื่อเป็นการค้า ซึ่งลักษณะการปลูกและการจัดการจะแตกต่างกัน และจากประสบการณ์ลงพื้นที่ตรวจแปลงเกษตรกร เพื่อขึ้นทะเบียนเป็นแปลงการปลูกพืชผักเป็นแปลง GAP พบว่าทุกแปลงที่ปลูกผักมีการใช้สารเคมีทั้งป้องกันและกำจัดโรคและแมลงทั้งสิ้น ดังนั้นการปลูกพืชทั้งสองชนิดนั้นมีความสำคัญต่อผู้บริโภคและผู้ผลิตที่ปลูกพืชให้มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุดและมีความปลอดภัยต่อผู้บริโภคดังนั้นจึงนำเสนอโครงการ “การใช้ประโยชน์จากสารสกัดต้นเสม็ดขาวผสมกับน้ำหมักฝักคูนเพื่อป้องกันโรคและแมลงในพืชผักคะน้า Brassica oleracea Var. Alboglabra และผักกวางตุ้ง Brassica chinensis Jusl var parachinensis (Bailey) Tsen & Lee ในกระบวนการผลิตพืชผักที่ไปสู่เกษตรอินทรีย์ที่มีความต้องการของตลาด และสามารถนำมาบริโภคในครัวเรือนได้ นอกจากนั้นยังสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร และชุมชนได้ และเพื่อตอบโจทย์ยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ที่จะก้าวไปเป็นเกษตรอินทรีย์และสามารถเป็นที่พึ่งพาของเกษตรกรในการใช้สารสกัดจากต้นเสม็ดขาวในกระบวนการผลิตพืชที่เป็นอินทรีย์ได้ และเพื่อสนองงานในโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.)