รายละเอียดโครงการ

ปัจจุบันกระแสสังคมให้ความสำคัญกับการทำเกษตรสุขภาวะเพิ่มมากขึ้น (Well-being) จึงเริ่มหันมาปลูกผักสวนครัวและการรับประทานพืชผักปลอดภัย เพื่อหลีกเลี่ยง ลด ละ การใช้สารเคมีสังเคราะห์ โดยเฉพาะการนำสารสกัดจากพืชสมุนไพร (plant extract) มาใช้กำจัดแมลงศัตรูพืช เนื่องจากสารสกัดจากพืชสมุนไพรส่วนใหญ่มีฤทธิ์อ่อน สลายตัวได้ง่ายไม่ก่อให้เกิดพิษต่อคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม ซึ่งสมุนไพรในท้องถิ่นที่พบมากในพื้นที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร และพื้นที่ใกล้เคียงมหาวิทยาลัย ที่มีคุณสมบัติสามารถใช้เป็นสารสกัดจากพืชในการควบคุมแมลงศัตรูพืชได้ คือ ต้นเสม็ดขาว หรือ Cajuput tree (Melaleuca cajeputi) เป็นพืชในวงศ์ (Myrtaceace) เป็นไม้ท้องถิ่นที่ เจริญเติบโตได้ดีในดินหลายสภาพ และเกือบทุกส่วนของต้นสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ มีรายงานการการศึกษาการใช้สารสกัดจากใบเสม็ดขาวที่สกัดด้วยเอทานอล พบมีประสิทธิภาพในการฆ่าแมลง และไล่แมลง ได้แก่ มอดแป้ง ด้วงงวงข้าวโพด ด้วงถั่วเขียว หนอนใยผัก หนอนกระทู้ผัก และหนอนกระทู้หอม (นฤมล, 2546) สารสกัดหยาบใบเสม็ดขาวสามารถยับยั้งการกินของหนอนใยผัก ควบคุมการวางไข่ของด้วงถั่วเขียวได้ (สมชัย, 2538) และจากที่ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในระหว่างปี พ.ศ.2560-2564 ที่ได้ทำการศึกษาพืชเสม็ดขาว โดยนำสารสกัดจากส่วนใบแก่ของเสม็ดขาวที่สกัดด้วยเอทานอลมาทดสอบในการไล่หนอนกระทู้ หนอนใยผักจากพืชผักสวนครัวที่ปลูกบนแปลงดิน พบว่าสามารถไล่หนอนผักได้ในทุกระดับความเข้มข้นที่ทำการทดสอบ และเมื่อนำสารสกัดหยาบจากใบเม็ดขาวตรวจวิเคราะห์หาองค์ประกอบทางเคมีด้วย GC-MS พบว่าองค์ประกอบของสารออกฤทธิ์ (Bioactivity) ได้แก่ Spathulenol, Caryophyllene oxide, β-Selinene และสารอื่นๆ ซึ่งสารเหล่านี้เป็นสารชนิดเดียวกับที่มีรายงานการศึกษาสารบางชนิดที่พบในผกากรองที่มีคุณสมบัติในการเป็นสารฆ่า สารไล่ สารยับยั้งการกิน สารยับยั้งการวางไข่ ของแมลงศัตรูพืชได้ (Murugesan et al, 1012) ส่วนองค์ประกอบทางเคมีของน้ำมันหอมระเหยจากใบเสม็ดขาว ด้วย GC-MS พบสารมีที่มีฤทธิ์ต่อแมลงได้เช่นกัน ได้แก่ β-Phellandrene, Germacrene D และ Copaene ซึ่งจะเห็นได้ว่าฤทธิ์ทางชีวภาพของสารจากทั้งส่วนสารสกัดและน้ำมันหอมระเหยจากใบเสม็ดขาวสามารถใช้เป็นสารสกัดควบคุมแมลงศัตรูพืชบางชนิดได้ จากการนำองค์ความรู้ที่ได้จากการศึกษาสารสกัดจากส่วนใบของต้นเสม็ดขาว ในรูปแบบน้ำมันหอมระเหย และสารสกัดหยาบ มาบริการวิชาการใช้กับชุมชนหมู่ 7 บ้านเขาชวาลา (พื้นที่ใกล้มหาวิทยาลัยในรัศที 50 กิโลเมตร) พบว่านอกจากเสม็ดขาวแล้ว ยังมีพืชสมุนไพรที่มีฤทธิ์ในการไล่ กำจัดแลมงศัตรูพืชหรือไข่หนอนบางชนิดได้ เช่น ต้นหนอนตายอยาก พบมีสารอัลคาลอยด์ที่มีคุณสมบัติในการฆ่าแมลง ได้แก่ stemonine, stemonal และ stemonone (นิจศิริ, 2534) มีรายงานการศึกษาองค์ประกอบทางเคมีของสารสกัดจากรากหนอนตายอยากที่สกัดด้วยเอทานอลสามารถควบคุมตัวอ่อนแมลงวันได้ (ชัยพร, 2548) ดังนั้นเพื่อให้การศึกษาสารจากต้นเสม็ดขาว การศึกษาวิเคราะห์หาปริมาณสารที่มีสมับติกำจัดแมลงศัตรูพืชด้วยเครื่องวิเคราะห์ขั้นสูง มีความต่อเนื่อง และใช้เทคนิคทางเคมีมากสกัดสารจากสมุนไพรไทย สมุนไพรในท้องถิ่นมาใช้เป็นสารสกัดร่วมเพื่อเสริมฤทธิ์ให้มีประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้นจึงน่าสนใจทำการศึกษา รวมทั้งเพื่อให้คนในชุมชนที่มีต้นเสม็ดขาว ได้ปกป้อง ฟื้นฟูและเพิ่มขีดความสามารของชุมชนในการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์ต้นเสม็ดขาวอย่างยั่งยืน