รายละเอียดโครงการ

ปัจจุบันการทำสวนชาเมี่ยงในพื้นที่ภาคเหนือ ประเทศไทยได้ลดจำนวนลงจากหลายๆ สาเหตุ เช่น มีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อปลูกพืชเศรษฐกิจอื่น ๆ ที่ได้รับผลตอบแทนสูงกว่า บางพื้นที่ขาดการจัดการสวนเมี่ยง และมีการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ธนากร และคณะ (2563ก) ได้ทำการศึกษาลักษณะนิเวศและการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินสวนชาเมี่ยง ในพื้นที่ภาคเหนือประเทศไทยในพื้นที่จังหวัดแพร่ น่าน ลำปาง และเชียงใหม่ พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นพืชเชิงเดี่ยวมากขึ้น การทำสวนชาเมี่ยงมีพื้นที่ลดลง คณะผู้ทำการศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการสร้างมูลค่าเพิ่มในพื้นที่สวนเมี่ยง โดยการหยอดเชื้อเห็ดป่ากินได้ซึ่งเป็นเห็ดประเภทเอคโตไมคอร์ไรซา มีความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันในรากของต้นไม้ ซึ่ง ธนากรและคณะ (2563ข) ได้ทำการศึกษาการสร้างรูปแบบสวนไม้มีค่าเพาะเห็ดป่ากินได้ ในพื้นที่จังหวัดแพร่ การศึกษาคุณสมบัติทางยา (pharmacological properties) ของชาที่ผ่านมา พบว่า ชามีผลที่ดีหลายอย่าง สามารถนํามาใช้ประโยชน์ด้านการป้องกัน (chemoprevention) และบําบัดรักษา (chemotherapy) โรคบางอย่างได้ เช่น มีฤทธิ์ลดความดันโลหิตสูง (anti-hypertensive) (Henry J.P. and Stephens-Larson P., 1984) มีฤทธิ์เป็นสารต้านการเกิดมะเร็ง (anti-carcinogenic compounds) (Sadzuka et al., 2000) มีฤทธิ์เป็นสารต้านการอักเสบ (anti-inflammatory agents) (Hiller et al., 1983) เป็นสารที่ให้ความร้อนแก่ร่างกาย (thermogenic substances) (Dulloo et al., 2000) กระตุ้นการเจริญของแบคทีเรียที่เป็นประโยชน์ในลําไส้ (probiotics) (Hara Y., 1997) มีผลลดระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือด (anti-hyperlipidemic effect) (Yang et al., 2001) ลดระดับโคเลสเตอรอล (hypocholesterolaemic) (Chen et al., 2001) และเป็นสารต้านการเจริญเติบโตของจุลชีพที่เป็นโทษ (anti-microbial agent) ที่น่าสนใจมาก คือ สารคะเทชินจากชาเขียวที่ความเข้มข้นต่ำๆ (2-20 ไมโครโมลาร์) มีคุณสมบัติจับธาตุเหล็ก (iron-chelating agents) ได้ (Samman et al., 2001) คณะผู้วิจัยได้ทำการศึกษาในสวนชาเมี่ยงภาคเหนือประเทศไทย เมื่อปี 2562 ธนากร และคณะ (2563ก) พบการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินในสวนชาเมี่ยงมีพื้นที่ลดลงและเปลี่ยนแปลงเป็นการปลูกพืชเชิงเดี่ยวและการค้ามากขึ้นซึ่งถ้ามีอัตราการเปลี่ยนแปลงดังเช่นปัจจุบันจะทำให้ป่าต้นน้ำลำธารในภาคเหนือจะลดลงอย่างรวดเร็วและมีผลกระทบอย่างอื่น ๆ เป็นลูกโซ่ ทางผู้วิจัยมีแนวคิดที่จะหากลไกและกระบวนการชะลอการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ การเพิ่มมูลค่าในพื้นที่สวนชาเมี่ยงจึงเกิดโครงการวิจัยการสร้างมูลค่าเพิ่มในพื้นที่สวนชาเมี่ยงโดยนำร่องในพื้นที่จังหวัดน่าน และจังหวัดแพร่ โดยมีโครงการวิจัยย่อยคือการเพิ่มมูลค่าในพื้นที่สวนเมี่ยง ด้วยการปลูกเห็ดป่ากินได้โดยการนำเชื้อเห็ดตับเต่า เพาะในรากต้นชาเมี่ยง และนำไปปลูกเสริมในพื้นที่สวนชาเมี่ยงดั้งเดิม เพื่อสร้างมูลค่าให้กับสวนชาเมี่ยงเป็นรายได้ สร้างความมั่นคงทางอาหารให้กับเกษตรกรที่ปลูกชาเมี่ยง ทำให้เกิดความยั่งยืนเป็นทางเลือกหนึ่งที่อนุรักษ์ต้นน้ำลำธาร สร้างสวนเกษตรอินทรีย์ลดการเผาป่าลดหมอกควันในพื้นที่สูงภาคเหนือ