รายละเอียดโครงการ

จากผลกระทบในการตัดไม้ทำลายป่าซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของทรัพยากรต่างๆ ทั้งพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอื่น ถูกทำลายลงไปเป็นอย่างมากจนส่งผลกระทบต่อพันธุ์พืชและสัตว์หลายชนิดใกล้สูญพันธุ์รวมทั้ง พืชป่าหลายชนิดเริ่มหายากและใกล้สูญพันธุ์ โดยเฉพาะกล้วยไม้ป่าชนิดต่างๆ ถูกนำออกจากป่าซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยจนเกิดการสูญเสียความความหลากหลายของระบบนิเวศ เป็นผลมาจากการลักลอบนำทรัพยากรเหล่านี้เพื่อการค้าที่ผิดกฎหมาย ทั้งในระดับท้องถิ่นภายในประเทศ หรือลักลอบส่งออกไปยังต่างประเทศ ถือได้ว่าเป็นสาเหตุต้นๆ ของการลดลงอย่างต่อเนื่องของประชากรกล้วยไม้ในป่าธรรมชาติ จนถึงปัจจุบันการค้ากล้วยไม้ป่ายังมีอยู่อย่างต่อเนื่อง รวมถึงปัญหาพื้นที่ป่าที่มีพื้นที่ลดลง จากการถูกบุกรุกแผ้วถาง ส่งผลกระทบโดยตรงและโดยอ้อมต่อจำนวนประชากรของกล้วยไม้ป่าที่ลดลงอย่างรวดเร็ว และหายากมากขึ้นในปัจจุบัน และสถานะกล้วยไม้ไทยหลายชนิดกำลังอยู่ในขั้นวิกฤติ กล้วยไม้เป็นพืชชนิดหนึ่งที่แสดงถึงความงดงาม และแสดงถึงคุณค่าทางจิตใจต่อมนุษย์ ที่เกี่ยวข้องกับคุณค่าทางด้านสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรม และประเพณี กล้วยไม้มีความงามและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ทั้งความหลากหลายของชนิดพันธุ์ สีสัน หรือ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ จึงเป็นพืชที่ได้รับความสนใจจากผู้คนอย่างแพร่หลาย ซึ่งในอีกแง่มุมหนึ่ง กล้วยไม้ก็เป็นพืชที่ค่อนข้างมีความเสี่ยงสูงในการสูญพันธุ์ไปจากแหล่งอาศัยในธรรมชาติ โดยเฉพาะ “กล้วยไม้ไทย” ซึ่งเป็นพืชที่อาศัยตามป่าหรือแหล่งธรรมชาติและบางชนิดมีเฉพาะในท้องถิ่นนั้นๆ จึงเป็นสิ่งที่ควรหวงแหนและควรค่าแก่การอนุรักษ์เป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากกล้วยไม้เป็นพืชที่มีความสำคัญในระบบนิเวศ มีการกระจายพันธุ์อยู่ทุกพื้นที่ป่า ที่มีความอุดมสมบูรณ์ เป็นตัวชี้วัดถึงความสมบูรณ์ของพื้นที่นั้นๆ นอกจากนั้นการนำกล้วยไม้พันธุ์ไทยพันธุ์แท้ มาปรับปรุงสายพันธุ์เพื่อให้มีความสวยงาม และมีลักษณะที่ดีขึ้นจากสภาพธรรมชาติเพื่อสร้างรายได้ทางเศรษฐกิจ ประเด็นสำคัญกล้วยไม้อีกจำนวนมากที่ยังสามารถนำมารับประทานได้ เนื่องจากมีสรรพคุณทางยาในการรักษาอาการต่างๆ ได้ และสามารถนำกลิ่นมาใช้ในการนำไปสู่สารตั้งต้นของอุตสาหกรรมสุขภาพ ไลโพโซมบรรจุกลิ่นหอมจากกล้วยไม้ กลิ่นหอมจากกล้วยไม้ เป็นสารหอมระเหยกลุ่มเอสเทอร์ที่มีจุดเดือดต่ำ ที่อุณหภูมิห้องก็สามารถระเหยออกมา ทำให้มนุษย์ได้กลิ่นได้ จากการที่กลิ่นหอมจากกล้วยไม้มีจุดเดือดต่ำทำให้เกิดปัญหาความคงทนของกลิ่นเมื่อทำเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น โลชั่น สบู่ น้ำหอม ในปัจจุบันการทำให้กลิ่นของสารหอมระเหยต่างๆ อยู่คงทนนั้นสามารถทำได้โดยใช้เทคโนโลยีเอนแคปซูลเลชันบรรจุกลิ่นหอมต่างๆ ไว้ภายในถุงไขมันที่มีการเรียงตัวของโมเลกุลเป็นชั้น การอนุรักษ์ทรัพยากรของชุมชนอาศัยการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์เพื่อการใช้ประโยชน์ร่วมกันอย่างยั่งยืน รูปแสดงไลโพโซมที่บรรจุกลิ่นหอมไว้ภายใน จากการที่โมเลกุลกลิ่นหอมถูกบรรจุอยู่ภายในถุงไขมัน การมีถุงไขมันจะทำให้โมเลกุลกลิ่นหอมจะค่อยๆ ระเหยแทรกตัวออกจากชั้นไขมัน และชั้นไขมันจะปกป้องโมเลกุลกลิ่นหอมไม่ได้รับผลกระทบจากปัจจัยภายนอก เช่น อุณหภูมิสูง ความดันหรือแรงกดทับ ผลิตภัณฑ์ที่มีไลโพโซมนี้จึงคงกลิ่นหอมอยู่ได้นาน ปัจจุบันชาวบ้านส่วนใหญ่ยังไม่สามารถเข้าใจการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ และการปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ไทยพันธุ์แท้เพื่อการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์ จากความสำคัญและประเด็นดังกล่าวจึงนำมาสู่การศึกษาการมีส่วนร่วมในการศึกษารวบรวมกล้วยไม้ไทยพันธุ์แท้ที่มีกลิ่นหอมเพื่อการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์โดยการสกัดกลิ่นด้วยเชียร์บัตเตอร์โดยชุมชน ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อจะเป็นประโยชน์ในการปลูกเลี้ยงและในสภาพโรงเรือนที่เหมาะสมต่อไป โดยการศึกษาในระบบนิเวศของกล้วยไม้สมุนไพรนกคุ้มไฟ พื้นที่ป่าชุมชนบ้านปงไคร้โดยมีชาวบ้านเป็นผู้นำการสำรวจ เพื่อให้ทราบถึงวงจรชีวิตและระบบนิเวศของกล้วยไม้ และนำกล้วยไม้ป่าที่ได้จากการขยายพันธุ์กลับคืนสู่ป่าธรรมชาติ ตามสภาพภูมิสังคมของชุมชนได้อย่างยั่งยืน