รายละเอียดโครงการ

เกษตรแปลงใหญ่เป็นนโยบายหนึ่งที่ถูกนำปรับใช้เพื่อให้เกิดการรวมตัวกันของเกษตรกร ส่งผลให้สามารถเพิ่ม productivity ลงทุน เทคโนโลยี คุณภาพสูงแล้วลดต้นทุนได้เป็นอย่างดี อีกทั้ง การถ่ายทอดเทคโนโลยีและการให้บริการความรู้แก่เกษตรกรจากหน่วยงานภาครัฐสามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งคณะวิจัยได้ทำการตรวจเอกสารและปรึกษาหารือกับเกษตรกร พบว่า ปัจจุบันจังหวัดชุมพรเป็นพื้นที่หนึ่งที่มีการปลูกปาล์มน้ำมัน (Oil palm) กันเป็นจำนวนมาก โดยในปี 2555 จังหวัดชุมพรมีพื้นที่ปลูกปาล์มน้ำมันที่ให้ผลผลิตมากเป็นอันดับที่ 3 รองจากจังหวัดสุราษฎร์ธานี และจังหวัดกระบี่ ตามลำดับ ซึ่งมีพื้นที่ปลูกปาล์มน้ำมันประมาณ 7.44 แสนไร่ และให้ผลผลิตประมาณ 2.24 ล้านตัน ซึ่งสวนปาล์มน้ำมันของเกษตรกรส่วนใหญ่จะมีการวางตำแหน่งการปลูกปาล์มน้ำมันเป็นแนวรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า (ระยะปลูก 9 x 9 x 9 เมตร ที่มีความหนาแน่น 22 ต้นต่อไร่) เพื่อสวนปาล์มน้ำมันจะได้มีพื้นที่ว่างระหว่างแถวมากที่สุด และนิยมขุดร่องน้ำภายในสวนปาล์มน้ำมันเพื่อป้องกันน้ำท่วมขัง ซึ่งจากการสังเกตพบว่าภายในร่องน้ำนั้นจะมีน้ำอยู่ในระดับสูงเกือบตลอดทั้งปี แต่เกษตรกรส่วนใหญ่จะใช้บริเวณร่องน้ำนี้เป็นเพียงที่ทิ้งทางใบปาล์มน้ำมันเท่านั้น แนวทางหนึ่งที่ในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจำกัดเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งเป็นวัตถุประสงค์ของเกษตรแปลงใหญ่ นั้นก็คือ ควรมีการส่งเสริมให้เกษตรกรเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในร่องสวนปาล์มน้ำมันโดยใช้อาหารที่ผลิตขึ้นเองภายในฟาร์มด้วยวัตถุดิบอาหารภายในท้องถิ่น เพื่อเป็นการลดการพึ่งพาอาหารเม็ดสำเร็จรูปจากภายนอก โดยพบว่าการเลี้ยงปลาดุกลูกผสมและปลานิลในร่องสวนปาล์มน้ำมันด้วยอาหารปลาดุกสำเร็จรูปผสมร่วมกับกากสลัดปาล์มซึ่งเป็นผลพลอยได้อีกชนิดหนึ่งจากโรงงานผลิตน้ำมันปาล์มที่มีปริมาณมาก ราคาถูกและสามารถหาได้ง่ายในท้องถิ่น ในอัตราส่วน 1 ต่อ 2 นั้น สามารถลดต้นทุนค่าอาหารในการเลี้ยงปลาดุกลูกผสมและปลานิลได้ โดยไม่ส่งผลต่อการเจริญเติบโต ทำให้การผลิตปลาดุกลูกผสมและปลานิล เกษตรกรจะเสียค่าอาหารปลาเพียง 12.69 และ 20.23 บาทต่อกิโลกรัม ตามลำดับ ดังนั้น โครงการนี้จึงเห็นควรจัดให้มีการอบรมถ่ายทอดผลการวิจัยออกไปยังกลุ่มเป้าหมายต่างๆ เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรใช้เป็นแนวทางในการประกอบอาชีพใหม่หรืออาชีพเสริม ด้วยการหันมาเลี้ยงปลาดุกลูกผสมและปลานิลควบคู่ไปกับการทำสวนปาล์มน้ำมันภายในกลุ่มเกษตรแปลงใหญ่อีกทั้งยังเป็นการพัฒนาระบบการปลูกปาล์มน้ำมันตามแนวทางการทำเกษตรแบบผสมผสาน (Integrated Farming) ซึ่งเป็นการใช้ประโยชน์จากพื้นที่ดินและพื้นที่น้ำที่มีอยู่ให้มากที่สุดและยังเป็นการเกื้อกูลระหว่างพืชกับปลาส่งผลให้ต้นทุนในการปลูกปาล์มน้ำมันลดลงและยังช่วยลดความเสี่ยงในการขาดทุนจากการลงทุนในกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง โดยไม่ก่อให้เกิดผลเสียต่อสภาวะแวดล้อม อีกทั้งยังสามารถนำเอาปลาดุกลูกผสมและปลานิลที่ได้มาใช้เป็นอาหารภายในครอบครัวหรือนำไปขายเป็นรายได้เสริม นอกเหนือจากการขายผลปาล์มน้ำมันได้ อีกทางหนึ่งซึ่งสอดคล้องกับการดำรงชีวิตตามแนวทางการทำการเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง เกษตรแปลงใหญ่เป็นนโยบายหนึ่งที่ถูกนำปรับใช้เพื่อให้เกิดการรวมตัวกันของเกษตรกร ส่งผลให้สามารถเพิ่ม productivity ลงทุน เทคโนโลยี คุณภาพสูงแล้วลดต้นทุนได้เป็นอย่างดี อีกทั้ง การถ่ายทอดเทคโนโลยีและการให้บริการความรู้แก่เกษตรกรจากหน่วยงานภาครัฐสามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งคณะวิจัยได้ทำการตรวจเอกสารและปรึกษาหารือกับเกษตรกร พบว่า ปัจจุบันจังหวัดชุมพรเป็นพื้นที่หนึ่งที่มีการปลูกปาล์มน้ำมัน (Oil palm) กันเป็นจำนวนมาก โดยในปี 2555 จังหวัดชุมพรมีพื้นที่ปลูกปาล์มน้ำมันที่ให้ผลผลิตมากเป็นอันดับที่ 3 รองจากจังหวัดสุราษฎร์ธานี และจังหวัดกระบี่ ตามลำดับ ซึ่งมีพื้นที่ปลูกปาล์มน้ำมันประมาณ 7.44 แสนไร่ และให้ผลผลิตประมาณ 2.24 ล้านตัน ซึ่งสวนปาล์มน้ำมันของเกษตรกรส่วนใหญ่จะมีการวางตำแหน่งการปลูกปาล์มน้ำมันเป็นแนวรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า (ระยะปลูก 9 x 9 x 9 เมตร ที่มีความหนาแน่น 22 ต้นต่อไร่) เพื่อสวนปาล์มน้ำมันจะได้มีพื้นที่ว่างระหว่างแถวมากที่สุด และนิยมขุดร่องน้ำภายในสวนปาล์มน้ำมันเพื่อป้องกันน้ำท่วมขัง ซึ่งจากการสังเกตพบว่าภายในร่องน้ำนั้นจะมีน้ำอยู่ในระดับสูงเกือบตลอดทั้งปี แต่เกษตรกรส่วนใหญ่จะใช้บริเวณร่องน้ำนี้เป็นเพียงที่ทิ้งทางใบปาล์มน้ำมันเท่านั้น แนวทางหนึ่งที่ในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจำกัดเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งเป็นวัตถุประสงค์ของเกษตรแปลงใหญ่ นั้นก็คือ ควรมีการส่งเสริมให้เกษตรกรเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในร่องสวนปาล์มน้ำมันโดยใช้อาหารที่ผลิตขึ้นเองภายในฟาร์มด้วยวัตถุดิบอาหารภายในท้องถิ่น เพื่อเป็นการลดการพึ่งพาอาหารเม็ดสำเร็จรูปจากภายนอก โดยพบว่าการเลี้ยงปลาดุกลูกผสมและปลานิลในร่องสวนปาล์มน้ำมันด้วยอาหารปลาดุกสำเร็จรูปผสมร่วมกับกากสลัดปาล์มซึ่งเป็นผลพลอยได้อีกชนิดหนึ่งจากโรงงานผลิตน้ำมันปาล์มที่มีปริมาณมาก ราคาถูกและสามารถหาได้ง่ายในท้องถิ่น ในอัตราส่วน 1 ต่อ 2 นั้น สามารถลดต้นทุนค่าอาหารในการเลี้ยงปลาดุกลูกผสมและปลานิลได้ โดยไม่ส่งผลต่อการเจริญเติบโต ทำให้การผลิตปลาดุกลูกผสมและปลานิล เกษตรกรจะเสียค่าอาหารปลาเพียง 12.69 และ 20.23 บาทต่อกิโลกรัม ตามลำดับ ดังนั้น โครงการนี้จึงเห็นควรจัดให้มีการอบรมถ่ายทอดผลการวิจัยออกไปยังกลุ่มเป้าหมายต่างๆ เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรใช้เป็นแนวทางในการประกอบอาชีพใหม่หรืออาชีพเสริม ด้วยการหันมาเลี้ยงปลาดุกลูกผสมและปลานิลควบคู่ไปกับการทำสวนปาล์มน้ำมันภายในกลุ่มเกษตรแปลงใหญ่อีกทั้งยังเป็นการพัฒนาระบบการปลูกปาล์มน้ำมันตามแนวทางการทำเกษตรแบบผสมผสาน (Integrated Farming) ซึ่งเป็นการใช้ประโยชน์จากพื้นที่ดินและพื้นที่น้ำที่มีอยู่ให้มากที่สุดและยังเป็นการเกื้อกูลระหว่างพืชกับปลาส่งผลให้ต้นทุนในการปลูกปาล์มน้ำมันลดลงและยังช่วยลดความเสี่ยงในการขาดทุนจากการลงทุนในกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง โดยไม่ก่อให้เกิดผลเสียต่อสภาวะแวดล้อม อีกทั้งยังสามารถนำเอาปลาดุกลูกผสมและปลานิลที่ได้มาใช้เป็นอาหารภายในครอบครัวหรือนำไปขายเป็นรายได้เสริม นอกเหนือจากการขายผลปาล์มน้ำมันได้ อีกทางหนึ่งซึ่งสอดคล้องกับการดำรงชีวิตตามแนวทางการทำการเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง