รายละเอียดโครงการ

การทำการเกษตรยุค 4.0 เป็นการทำการเกษตรที่อาศัยเทคโนโลยี ที่ปรับเปลี่ยนจากการทำการเกษตรแบบดั้งเดิม ให้มีความสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เกิดการบริหารจัดการในแนวทางของการเกษตรแบบก้าวหน้า หรือเกษตรอัจฉริยะ (Smart Farming) เช่น มีการใช้เครื่องมือในการตรวจวัดสภาพอากาศ สภาพดิน หรือแม้แต่การประเมินผลกระทบที่จะเกิดจากศัตรูพืช เพื่อให้การบริหารจัดการภายในแปลงเป็นไปอย่างแม่นยำ (Precision Agriculture) การทำการเกษตรสมัยใหม่เป็นการเพิ่มศักยภาพการผลิตสินค้าเกษตรโดยเฉพาะอย่างยิ่งพืชเศรษฐกิจที่มีมูลค่า โดยจะทำให้ภาคการเกษตรของประเทศมีการพัฒนา ส่งเสริมให้เกษตรกรมีรายได้ที่เพิ่มขึ้นจากการเพิ่มผลผลิตหรือการเพิ่มมูลค่าของผลผลิต อย่างไรก็ตาม การที่จะขับเคลื่อนภาคการเกษตรของประเทศไปสู่ยุค 4.0 ได้ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมจากหลายภาคส่วน คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้เป็นแหล่งขององค์ความรู้หลายด้านทางการเกษตร โดยเฉพาะการผลิตพืชแบบมุ่งเป้าทั้งในเชิงการผลิตแบบเชิงการค้าที่จำเป็นต้องใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมสมัยใหม่ นอกเหนือไปจากองค์ความรู้ที่มีอยู่ การพัฒนาศักยภาพของเกษตรกรก็เป็นสิ่งสำคัญด้วย ปัจจุบันเกษตรกรรุ่นใหม่เป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาภาคการเกษตร เป็นกลุ่มเกษตรกรที่มีพื้นฐานความรู้ในเชิงการเกษตรสมัยใหม่ มีความคล่องตัวในการใช้เทคโนโลยี รวมทั้งได้รับการปลูกฝังให้มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จึงทำให้เกิดแนวคิดในการจัดฝึกอบรมในโครงการเพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาศักยภาพของเกษตรกรรุ่นใหม่ที่สนใจการผลิตพืชเพื่อการค้าตามหลักวิชาการ ทั้งนี้เพื่อตอบสนองความสนใจที่หลากหลายของเกษตรกร จึงได้จัดให้มีการฝึกอบรมที่ครอบคลุมชนิดพืชเศรษฐกิจที่มีมูลค่าสูงในหลายกลุ่มพืช ได้แก่ ข้าว มันสำปะหลัง เบญจมาศ การผลิตพืชในโรงเรือน (สตรอเบอรี่ เมล่อน และมะเขือเทศ) และการผลิตมะม่วงภายใต้ระบบ GAP ข้าวเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทย นอกจากจะเป็นพืชอาหารหลักของคนในประเทศแล้ว ยังเป็นพืชส่งออกอีกด้วย แต่ผลผลิตข้าวเฉลี่ยของประเทศยังอยู่ในระดับที่ต่ำกว่าผลผลิตเฉลี่ยของประเทศอื่น เนื่องจากระบบการเพาะปลูกข้าวยังเป็นระบบเดิมที่ไม่มีการควบคุมการใช้ปัจจัยการผลิตให้เหมาะสมกับแต่ละพื้นที่ รวมทั้งมีการใช้ปัจจัยการผลิตในการจัดการศัตรูพืชเกินความจำเป็น ซึ่งส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและผู้บริโภค ปัจจุบันรัฐบาลได้มีนโยบายในการใช้เทคโนโลยีเพิ่มเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตทางการเกษตร เพื่อพัฒนาภาคการเกษตรนำไปสู่ยุค 4.0 ซึ่งมหาวิทยาลัยแม่โจ้มีองค์ความรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยีการปลูกข้าว มีบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ รวมทั้งมีทรัพยากรที่จะใช้เป็นเครื่องมือในการถ่ายทอดองค์ความรู้ทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติสู่เกษตรกร ทั้งในการเทคโนโลยีการปลูกข้าว การจัดการปัจจัยการผลิตตามการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีและเหมะสมสำหรับข้าว เพื่อเป็นการพัฒนาระบบการเพาะปลูกข้าวโดยเฉพาะพื้นที่จากการมีส่วนร่วมของเกษตรกร นำไปสู่การสร้างแปลงต้นแบบสำหรับการถ่ายทอดเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มผลผลิตและคุณภาพข้าว โดยมีการคำนึงถืงความปลอดภัยของผู้บริโภคและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ของเกษตรกร มันสำปะหลังเป็นวัตถุดิบสำคัญในอุตสาหกรรมหลักหลายๆ ด้าน เช่น อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมอาหารสัตว์ อุตสาหกรรมการผลิตเอทานอล อุตสาหกรรมกระดาษ เป็นต้น การส่งออกมันสำปะหลังและผลิตภัณฑ์จากมันสำปะหลังทำรายได้ให้กับประเทศเป็นอันดับ 3 รองจากข้าวและยางพารา จึงถือว่ามันสำปะหลังเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทย มหาวิทยาลัยแม่โจ้เป็นมหาวิทยาลัยที่มีความโดดเด่นในการผลิตบุคลากรด้านการเกษตร ดังนั้นเพื่อให้ได้บุคลากรด้านการเกษตรที่มีคุณภาพเป็นพลังสำคัญในการขับเคลี่อนการเกษตรของประเทศ จึงจำเป็นต้องมีการส่งเสริมการเรียนการสอนให้นักศึกษาได้มีความรู้จริงปฏิบัติได้จริง อย่างไรก็ตามด้วยข้อจำกัดในด้านทรัพยากรบุคคลและพื้นที่ ทำให้การเรียนการสอนในศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับพืชบางชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งพืชที่มีระยะการผลิตยาวนาน เช่น สำปะหลัง เป็นไปได้อย่างจำกัด ทำให้นักศึกษาขาดประสบการณ์จริงในการเรียนรู้ด้านมันสำปะหลัง ในประเทศไทยมีองค์กรที่มีความเชี่ยวชาญในด้านการผลิตมันสำปะหลัง ทั้งในภาครัฐและเอกชน เช่น ศูนย์วิจัยพืชไร่ระยอง และ สถาบันพัฒนา มันสำปะหลัง (ห้วยบง) ซึ่งองค์กรเหล่านี้มีพันธกิจที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาพัฒนาด้านการผลิตมันสำปะหลังโดยตรง มีกิจกรรมทั้งด้านการวิจัย และบริการชุมชน ทำให้มีความพร้อมทั้งในด้านบุคลากรที่รอบรู้ในเรื่องมันสำปะหลัง ด้านพื้นที่ผลิต และด้านทรัพยากรณ์ทางพันธุกรรม นอกจากนี้ยังเป็นองค์กรที่ให้ความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยในการฝึกสหกิจ และฝึกงานนักศึกษาด้วยดีมาโดยตลอด ดังนั้นจึงเป็นโอกาสที่ดีในการจัดให้มีการศึกษาดูงานในองค์กรที่มีความพร้อมและความเชี่ยวชาญ เพื่อนำความรู้กลับมาฝึกปฏิบัติในแปลงสาธิตภายในมหาวิทยาลัย เพราะจะเป็นการสร้างเสริมทักษะ และเพิ่มโอกาสในการเรียนรู้ด้านการผลิตมันสำปะหลังให้กับนักศึกษาที่มีความสนใจนำความรู้ไปใช้ในการประกอบอาชีพในอนาคต ให้สามารถปฏิบัติงานได้จริง เป็นการส่งเสริมศักยภาพในการผลิตบัณฑิตทางด้านการเกษตรที่มีคุณภาพสู่สังคมให้กับมหาวิทยาลัยแม่โจ้ได้ เบญจมาศจัดเป็นไม้ดอกที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจสูงมากในประเทศไทย แต่เกษตรกรยังคงประสบปัญหาด้านการผลิตอย่างต่อเนื่อง และยังไม่สามารถส่งออกสู่ตลาดต่างประเทศได้ เนื่องจากมีปัญหาหลักในกระบวนการผลิต เนื่องจากเป็นไม้ดอกไวต่อสภาพแวดล้อม ทำให้เกษตรกรไม่สามารถปลูกด้วยแสงและอุณหภูมินอกฤดูกาลได้ และวิธีการเก็บต้นแม่พันธุ์ที่ไม่ได้มาตรฐานเนื่องจากขาดความรู้ความเข้าใจ ทำให้คุณภาพของไม้ตัดดอกที่ได้จากต้นแม่พันธุ์ดังกล่าวลดลง ดังนั้นการอบรมและแนะนำวิธีการปลูกเบญจมาศในสภาพควบคุมจะเป็นการช่วยแก้ปัญหาดังกล่าวของเกษตรกรได้ มีทางเลือกในการผลิตเบญจมาศในแบบอื่นที่เป็นที่ต้องการของตลาด พร้อมทั้งต่อยอดให้ดอกเบญจมาศมีคุณภาพมากพอและเหมาะแก่การส่งออกในอนาคต สตรอเบอรี่ เมล่อน และมะเขือเทศ เป็นพืชที่มีมูลค่าสูง คุ้มค่าต่อการที่จะปลูกในระบบโรงเรือนอีกทั้งพืชดังกล่าวยังเป็นพืชระยะสั้นที่ให้ผลผลิตสูง และเกษตรกรมีปัญหาในการเพาะปลูกมากและหลากหลาย เพราะเกษตรกรขาดความรู้ จึงทำให้มีเกษตรกรที่ลงทุนทำการปลูกพืชดังกล่าวในโรงเรือนขาดทุนและเลิกทำเป็นจำนวนมาก เนื่องจากเป็นพืชที่ค่อนข้างอ่อนไหว ต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ และการจัดการของเกษตรกร อีกทั้งรอบในการผลิตสั้น ดังนั้นเกษตรกรจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจในส่วนของพืช การจัดการธาตุอาหาร การแก้ปัญหาที่ทันต่อสถานการณ์ได้ อีกทั้งในการลงทุนสร้างโรงเรือนปลูกพืชเกษตรกรมีความจำเป็นที่ต้องมีความสามารถในการคำนวณความคุ้มค่าของสิ่งที่ตนเองกำลังจะทำ หรือที่ทำอยู่ให้ได้ การผลิตพืชทางการเกษตร เป็นสิ่งสำคัญสำหรับเกษตรกรของประเทศไทย เนื่องจากผลิตผลจะเป็นวัตถุดิบเพื่อการผลิตในอุตสาหกรรมอาหาร การผลิตพืชให้ได้คุณภาพและคุณลักษณะของผลผลิตทางการเกษตรจึงเป็นประเด็นสำคัญในการทำธุรกิจอุตสาหกรรมอาหาร ประกอบกับการคำนึงถึงความปลอดภัยของอาหารจากผู้บริโภค จึงนำมาซึ่งการปฏิรูปการจัดการระบบเพาะปลูกให้ดีขึ้น และเกิดระบบการตรวจประเมินรับรองคุณภาพสินค้าเกษตรตามมาตรฐาน ซึ่งประกอบด้วยประเด็นสำคัญ ได้แก่ ความปลอดภัยของอาหาร สิ่งแวดล้อม สวัสดิการผู้เกี่ยวข้อง และ สังคม สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ถือเป็นแนวทางของการประกันคุณภาพด้านความปลอดภัยของผลผลิตเกษตรที่เป็นหัวใจสำคัญของอุตสาหกรรมการประกอบอาหารในทศวรรษนี้ ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ฝึก ปฏิบัติการต่างๆ โดยเฉพาะด้านการผลิตไม้ผลปลอดภัยภายใต้ระบบ GAP จะเป็นส่วนช่วยทำให้เกษตรกรและผู้ที่เกี่ยวข้องได้เข้ามาเรียนรู้ และได้ใกล้ชิด ขอคำปรึกษา แนะนำในการผลิตไม้ผลอย่างปลอดภัยภายใต้ระบบ GAP มากยิ่งขึ้น ด้วยเหตุนี้ มหาวิทยาลัยแม่โจ้จึงให้การสนับสนุนในการจัดอบรม “การผลิตไม้ผลปลอดภัยภายใต้ระบบ GAP” ขึ้น เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตไม้ผลที่ปลอดภัย โดยเฉพาะมะม่วง ซึ่งเป็นไม้ผลที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจของประเทศไทย เป็นพืชที่มีศักยภาพในการจัดการการผลิตอย่างเป็นระบบ ในการฝึกอบรมนี้จึงได้เน้นการผลิตมะม่วงปลอดภัยภายใต้ระบบ GAP โดยจัดให้มีการสร้างแปลงสาธิต การจัดการโรงเรือน สถานที่เก็บของ และการศึกษาดูงาน ให้บริการวิชาการแก่เกษตรกร หน่วยงาน องค์กรต่างๆ นักเรียน นักศึกษา และบุคคลทั่วไป สามารถนำความรู้ที่ได้ไปใช้พัฒนาระบบควบคุมคุณภาพการผลิตให้เป็นสากล และสนับสนุนให้ผลผลิตเกษตรของประเทศไทยให้แพร่หลายและสามารถเข้าสู่ตลาดต่างประเทศได้กว้างขวางขึ้น จุดเด่นของโครงการเน้นให้ผู้ที่ผ่านการอบรมมีความรู้ในเชิงทฤษฎีและมีทักษะในการปฏิบัติจริงโดยการถ่ายทอดความรู้เชิงบูรณาการจากวิทยากรผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขา รวมทั้งสามารถนำไปสู่การสร้างต้นแบบการผลิตพืชแต่ละชนิดในพื้นที่ของตนเอง และถ่ายทอดองค์ความรู้ที่ได้ไปสู่เกษตรกรรายอื่นๆ ในชุมชน ต่างจากการอบรมที่เน้นให้ความรู้แก่ผู้เข้าอบรมแต่เพียงอย่างเดียว