รายละเอียดโครงการ

จากพระราชดำรัสของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้กล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า “การเกษตรยังคงต้องพึ่งพาทรัพยากรสำคัญ ได้แก่ ดิน และน้ำ เช่นที่เคยเป็นมา นักศึกษาทั้งหลายที่จะเป็นเกษตรกรแห่งอนาคต จึงควรจะต้องศึกษา และทำความเข้าใจธรรมชาติของทรัพยากร 2 สิ่งนี้ ให้มีความรู้ถ่องแท้ และศึกษาค้นคว้า ทดลองหาวิธีทำการเกษตรที่เหมาะสม อย่างที่สมัยนี้เรียกกันว่า เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม คือไม่ทำความเสียหายแก่ทรัพยากร หรือเมื่อทรัพยากรเสื่อมโทรมลง ก็ต้องเรียนรู้วิธีอนุรักษ์ เพื่อให้เกิดความยั่งยืน สามารถใช้ประโยชน์สืบต่อไปได้อีกหลายชั่วอายุคน” (พระราชดำรัส การประชุมวิชาการระดับชาติ องค์การเกษตรกรในอนาคตแห่งประเทศไทย ครั้งที่ 38 ณ วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีอุทัยธานี ตำบลหนองแก อำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี วันที่ 03 กุมภาพันธ์ 2560) สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 – 2570) ที่ระบุว่า “การพัฒนาเศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียน เศรษฐกิจสีเขียว โดยให้ความสําคัญกับการประยุกต์ใช้องค์ความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีสมัยใหม่ และความคิดสร้างสรรค์ เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ ควบคู่กับการรักษาความสมดุลระหว่างการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์จากฐานทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ รวมถึงการปรับเปลี่ยนรูปแบบการผลิต การให้บริการ และการบริโภคเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม Eco printing เป็นกระบวนการพิมพ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ใช้วิธีการพิมพ์ผ้าด้วยใบไม้ ถ่ายโอนสีและโครงสร้างจากใบไม้สู่ผ้าที่ผลิตจากเส้นใยธรรมชาติ เช่น ฝ้าย ไหม เป็นต้น เริ่มพัฒนาจากประเทศออสเตรเลีย เป็นผลิตภัณฑ์รักษ์สิ่งแวดล้อม รักษ์โลก ไม่ใช้สารเคมี เมื่อนำใบไม้หลากชนิดวางลงบนตัวเนื้อผ้า ผ่านกระบวนการทางธรรมชาติ ก็จะได้ผลิตภัณฑ์ผ้าสีหลากชนิดไม่ซ้ำกัน เสมือนเป็นหนึ่งเดียวของผลิตภัณฑ์ในกระบวนการผลิตแต่ละครั้ง เนื่องจากธรรมชาติมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาตามฤดูกาลและสภาวะแวดล้อม ส่งผลให้สีสันในใบไม้แต่ละใบทรงคุณค่าและสวยงามตามธรรมชาติ ผลิตภัณฑ์ผ้าพิมพ์สีธรรมชาติ เชื่อมโยงกับวิถีธรรมชาติ ง่ายต่อการบำรุงรักษา ประหยัดพลังงานและต้นทุนในการดูแล ผลิตภัณฑ์ผ้าสีธรรมชาติจึงเป็นสัญลักษณ์ของการรักษาความสมดุลของธรรมชาติและยังสร้างศิลปะแฟชั่นที่ให้ทั้งคุณค่าและราคา สำหรับประเทศไทย Eco printing ยังไม่เป็นที่รู้จักกันมากนัก ไม่เหมือนผ้ามัดย้อมที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย เท่าที่เห็นมีผู้ผลิตชิ้นงานที่เป็น Eco printing อยู่เพียง 3-4 รายเท่านั้น Eco Printing จากจุดเริ่มต้นการมัดย้อมด้วยสีวิทยาศาสตร์ มาเป็นการมัดย้อมด้วยสีธรรมชาติ ซึ่งพบว่านอกจากมันจะดีต่อสิ่งแวดล้อมแล้ว สีสันที่ได้ยังแปรเปลี่ยนไปตามการใช้ตัวที่ช่วยทำให้สีติดมากขึ้น ที่เรียกกันว่าตัว ฟิกสี (Mordant) รวมถึงสภาพอากาศด้วย Eco-printing เป็นเรื่องที่ท้าทาย สร้างความแปลกใหม่ได้อย่างน่าอัศจรรย์ยิ่ง ทั้งเรื่องสีสันและลวดลาย ชวนให้หลงใหลมากขึ้น รวมถึงมีการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมหรือที่เรียกว่า Eco-design ซึ่งจะเครื่องมือสร้างกลยุทธ์ทางการตลาดที่ตอบโจทย์ผู้บริโภคที่ห่วงใยในสภาพสิ่งแวดล้อม คำนึงถึงทรัพยากรที่เพียงพอและสิ่งแวดล้อมที่ดีสำหรับคนรุ่นต่อไป วิสาหกิจชุมชนผลิตภัณฑ์และหัตถกรรมบ้านแม่ลานเหนือ มีประธานกลุ่ม คือ นางหทัยรัตน์ ขันแก้ว อยู่บ้านเลขที่ 137/1 หมู่ที่ 11 บ้านแม่ลานเหนือ ตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง จังหวัดแพร่ มีแนวคิดในการทำรวมกลุ่มสมาชิกเพื่อจัดทำผลิตภัณฑ์หัตถกรรมทำมือ เช่น พวงกุญแจ ยางรัดผม กระเป๋าจากเศษผ้าต่าง ๆ ขายในชุมชนอยู่แล้ว โดยมีฐานคิดในการทำธุรกิจเพื่อสังคม สร้างงาน สร้างอาชีพให้กับกลุ่มแม่บ้านในตำบลห้วยอ้อ อย่างไรก็ตามในสถานการณ์โควิด 19 พบว่า ผลิตภัณฑ์ที่ทางกลุ่มผลิตออกจำหน่ายมียอดขายที่ลดลงเนื่องจากการงดจัดงานแสดงสินค้า การชะลอตัวของเศรษฐกิจ แต่ทางกลุ่มก็มีงานทอมือผ้าตีนจกที่สามารถจำหน่ายได้เรื่อย ๆ ส่วนผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ที่เคยผลิตมีคู่แข่งขันในตลาดค่อนข้างมาก จึงมีแนวคิดที่จะหาเอกลักษณ์และความแตกต่างของผลิตภัณฑ์หัตถกรรมของกลุ่มฯ โดยเน้นการใช้ทรัพยากรในชุมชน และสนใจที่จะทำ Eco-print เช่น การพิมพ์ผ้าด้วยใบสัก (leaves Teak tree) หรือ ใบไม้อื่น ๆ ที่หาได้ในชุมชน เพื่อนำไปต่อยอดในด้านงาน Eco-design ให้เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน ซึ่งกำลังเริ่มได้รับความสนใจเพิ่มมากขึ้นในประเทศไทย ดังนั้น การสร้างอาชีพให้กับชุมชนด้วยการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ ที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน จะสามารถสร้างความยั่งยืนให้กับชุมชนได้ สอดคล้องกับ พระราชดำรัสตอนหนึ่งของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระองค์จึงทรงมุ่งพัฒนาให้ประชาชนมีอาชีพที่มั่นคง สามารถพึ่งตนเองได้ ดังพระราชดำรัสตอนหนึ่งที่ว่า ...."การที่จะแจกสิ่งของหรือเงินแก่ราษฎรนั้น เป็นการช่วยเหลือชั่วคราว ไม่ยั่งยืน การที่จะให้ประชาชนอยู่รอดได้ก็คือ การให้อาชีพ" ....พระราชดำรัส เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2542 ดังนั้น มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติ จึงได้เล็งเห็นปัญหาดังกล่าวเพื่อจะใช้นวัตกรรมด้านการทำสีธรรมชาติจากใบไม้ เปลือกไม้และการออกแบบที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาด มาใช้ในการถ่ายทอดไปยังกลุ่มเป้าหมาย การนำเอาองค์ความรู้ด้านการออกแบบผลิตภัณฑ์ การวิเคราะห์แนวทางการสร้างอัตลักษณ์ชุมชนและจัดทำแผนการตลาด พัฒนาออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่อสามารถนำมาขายในเชิงพาณิชย์ได้ ซึ่งจะทำให้สามารถยกระดับการพัฒนาผลิตภัณฑ์จาก Eco-print วิสาหกิจชุมชนผลิตภัณฑ์และหัตถกรรมบ้านแม่ลานเหนือ นอกจากนี้จะทำให้ชุมชนได้เรียนรู้วิธีอนุรักษ์ป่าไม้ให้เกิดความยั่งยืน เป็นแหล่งรายได้แก่ครัวเรือนได้