รายละเอียดโครงการ

ในอดีตที่ผ่านมาจนถึงปัจจุบันกิจกรรมภาคการเกษตรโดยเฉพาะในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนนั้น ทัศนคติที่เปลี่ยนไปจากอดีตที่ทำการเกษตรเชิงเดี่ยวมุ่งสู่ภาคการผลิตเพื่อป้อนตลาดอุตสาหกรรม ที่มีความแน่นอนเรื่องการตลาด แต่ปัญหาที่เกิดตามมาคือความไม่แน่นอนกับราคาที่มีมูลค่าเปลี่ยนแปลงตามปริมาณและความต้องการของตลาดอยู่อย่างต่อเนื่อง ทำให้เกษตรกรบางส่วนที่ประสบความล้มเหลวจึงเลิกทำการเกษตรเชิงเดี่ยวและหันกลับมาทำการเกษตรอย่างพอเพียง โดยอาศัยหลักทฤษฎีใหม่ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลฯ พระเจ้าอยู่หัวในรัชการลที่ 9 ตั้งแต่ปี พ.ศ.2540 เป็นต้นมา เพียงเพื่อให้ดำรงอยู่ในวิถีเกษตรกรรมการพึ่งตนเองและกระบวนการผลิตที่ยั่งยืน โดยไม่ยอมให้ถูกชักจูงไปตามกระแสเกษตรเชิงเดี่ยวแผนใหม่หรือการเกษตรแบบมุ่งหวังผลกำไรมากนัก แนวพระราชดำริเกี่ยวกับการส่งเสริมชุมชนหรือการพัฒนาชนบทที่สำคัญๆ คือ การที่ทรงมุ่งช่วยเหลือพัฒนาให้เกิดการพึ่งตนเองได้ของคนในชนบทเป็นหลัก ในการพัฒนาทั้งด้านอาชีพและส่งเสริมการเกษตร ให้เกษตรกรสามารดำรงชีพอยู่ได้อย่างมั่นคงเป็นปึกแผ่นนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงดำเนินการแนะนำสาธิตให้ประชาชนดำเนินรอยตามเบื้องพระยุคลบาท เป็นไปตามหลักการพัฒนาสังคมชุมชนอย่างแท้จริง สอดคล้องกับการพัฒนาการเกษตรและเกษตรยั่งยืนในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 (พ.ศ.2555-2559) และมุ่งเน้นให้เกิดความมั่นคง ยั่งยืน เป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้และเผยแพร่ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560-2564) โดยให้ความสำคัญกับระบบเกษตรกรรมเพิ่มขึ้น การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตโดยการใช้วัสดุเหลือใช้ และมีการกำหนดเป้าหมายพัฒนาคุณภาพมาตรฐานและความปลอดภัยของสินค้าเกษตรและอาหารอย่างต่อเนื่อง โดยลดพื้นที่ทำการเกษตรและลดต้นทุนการผลิตแต่ให้เน้นการเพิ่มคุณภาพและปริมาณของผลผลิต โดยอาศัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในการใช้วัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรกลับมาใช้ประโยชน์ซ้ำในการปรับปรุงดินและการลดสารพิษตกค้างที่เกิดจากการใช้ของเกษตรกรมาอย่างยาวนาน ซึ่งจะช่วยฟื้นฟูสภาพดินและระบบทรัพยากรธรรมชาติได้อีกทางหนึ่ง รวมทั้งเอื้ออำนวยให้เกษตรกร และชุมชนเกิดการพัฒนาได้อย่างอิสระ เกษตรยั่งยืนจึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่จะสามารถช่วยลดต้นทุนและเพิ่มผลผลิตได้จริง การไม่ใช้สารเคมีในการผลิตทำให้เกิดความปลอดภัยต่อผู้ผลิต ผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม ด้วยการใช้จุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ในการการเกษตร เทคนิคการผลิตปุ๋ยหมักระยะสั้นและเป็นปุ๋ยหมักที่มีหัวเชื้อจุลินทรีย์ปฏิปักษ์ต่อโรคพืช ซึ่งได้ผ่านการวิจัยและพัฒนา ซึ่งมีองค์ความรู้ในการนำมาถ่ายทอดเทคโนโลยีที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชน เกษตรกร นำมาประยุกต์ร่วมกับการนำเอาหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการทำการเกษตรแบบยั่งยืนนั้นก็จะช่วยยกระดับมาตรฐานการผลิตทางการเกษตรสู่ระบบเกษตรที่ปลอดภัย (GAP) มุ่งสู่ระบบการผลิตแบบอินทรีย์ในอนาคต ซึ่งจะช่วยเพิ่มคุณภาพของชีวิตเกษตรกร ให้ดีขึ้นได้ อีกทั้งเราควรจะปลูกฝังให้กับรุ่นลูกรุ่นหลานอย่างต่อเนื่องด้วยจึงจะเรียกได้ว่ามีความ “ยั่งยืน” ในการทำการเกษตรได้อย่างแท้จริง ในปีงบประมาณ 2560 – 2564 คณะผู้ดำเนินงานได้มีการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านการผลิตปุ๋ยหมักระยะสั้นด้วยการใช้จุลินทรีย์เร่งการย่อยสลาย ด้วยรูปแบบ การจัดการความรู้แบบมีส่วนร่วมในพื้นที่เกษตรกรรมของจังหวัดเชียงใหม่ และลำพูน พบว่า สภาพการทำการเกษตรส่วนใหญ่ยังพึ่งพาอาศัยสารเคมีทางการเกษตรและเกษตรกรยังทำระบบเกษตรเชิงเดี่ยว เนื่องจากขาดความรู้ความเข้าใจในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการผลิตและการใช้ประโยชน์ สภาพปัญหาอย่างหนึ่งที่ไม่ผลิตปุ๋ยหมักใช้เอง เนื่องจาก ขาดแรงงานในการผลิตปุ๋ยหมัก ขาดองค์ความรู้และทิศทางการยกระดับสู่กระบวนการเกษตรปลอดภัย ขาดข้อมูลการตลาด นั้นค่อนข้างมีอุปสรรคอย่างมาก จากปัญหาดังกล่าวคณะผู้ดำเนินงานเล็งเห็นความจำเป็นในการที่จะจัดทำโครงการบูรณาการในรูปแบบของการอบรมเชิงปฏิบัติการ เพื่อนำองค์ความรู้ต่อยอดพัฒนาหลักการของการจัดการองค์ความรู้สู่ชุมชน และเป็นแนวทางการพัฒนา ต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้วยรูปแบบการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นในการพัฒนาระบบเกษตรปลอดภัยด้วยการพึ่งพาเทคโนโลยีแบบมีส่วนร่วมของชุมชน และการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร เพื่อสร้างฐานความรู้ พื้นที่สาธิตในชุมชน การใช้ทรัพยากรทางการเกษตรอย่างคุ้มค่า เพื่อสร้างระบบเกษตรอย่างยั่งยืน มั่นคงและยั่งยืน โดยการมีส่วนร่วมของเกษตรกร ซึ่งในโครงการนี้ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ จึงมุ่งเน้นการนำองค์ความรู้ที่จะนำไปใช้ประโยชน์เป็นองค์ความรู้ที่ได้เกิดขึ้นจากจากงานวิจัยเพื่อแก้ไขปัญหาท้องถิ่น ร่วมกับสวทช. ภาคเหนือ ซึ่งมีความพร้อมในการถ่ายทอดเทคโนโลยี จำนวน 2 องค์ความรู้ ได้แก่ 1. ประสิทธิภาพของเชื้อรา Trichoderma spp. ร่วมกับแบคทีเรีย Bacillus subtilis ในการช่วยเร่งการย่อยสลายเศษวัสดุอินทรีย์ 2. การผลิตปุ๋ยหมักตามหลักองค์ความรู้ด้านการพัฒนาชนบท สวทช.ภาคเหนือ ไปถ่ายทอดเทคโนโลยีและสร้างฐานการเรียนรู้ด้านการใช้เทคโนโลยีการใช้จุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ ในระดับหมู่บ้านต้นแบบ โดยการมีส่วนร่วมของเกษตรกรในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่