รายละเอียดโครงการ

เกษตรกรรมเป็นอาชีพที่สำคัญของประชากรไทยซึ่งสูงถึง 40% และผลผลิตทางการเกษตรมีความหลากหลาย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพื้นที่แต่ละภูมิภาคหรือจังหวัด โดยส่วนใหญ่แล้วผลผลิตที่ได้ลักษณะผลสดจะขายผ่านพ่อค้าคนกลางโดยทันที ซึ่งอาจจะได้ราคาขายที่ต่ำ และหากบางปีที่มีผลผลิตสูงจนล้นตลอดก็จะทำให้ราคาตกต่ำมากยิ่งขึ้น เกษตรกรบางส่วนจึงหันมาแปรรูปผลผลิตเพื่อให้สามารถเก็บไว้ได้นานยิ่งขึ้น และเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์ การอบหรือตากแห้งจึงเป็นวิธีหนึ่งที่ได้รับความนิยมซึ่งในอดีตเกษตรกรจะใช้พลังงานจากแสงอาทิตย์เพื่อใช้สำหรับลดความชื้นโดยการตากลานหรือการผึ่งให้แห้ง ทำให้เกิดปัญหาในเรื่องของความสะอาด เช่น ฝุ่น แมลง และเชื้อรา แต่ในระยะหลังจึงมีการพัฒนาเทคโนโลยีอบแห้งมากยิ่งขึ้นทำให้ลดปัญหาเรื่องของความสะอาดลง และทำให้ผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปมีคุณภาพมากขึ้น โดยผลิตภัณฑ์อบแห้งสำหรับการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรมีหลายรูปแบบ เช่น การอบแห้งข้าวแต๋ว กล้วยตาก ลำใย สมุนไพร และการทำเนื้อ หมู ปลาแดดเดียว เป็นต้น สำหรับประเทศไทยเทคโนโลยีอบแห้งจากพลังงานงานแสงอาทิตย์นั้นมีความเหมาะสม เนื่องจากเป็นประเทศในเขตร้อน มีศักยภาพพลังงานแสงอาทิตย์ที่ดีและค่อยข้างสูง จากการคำนวณรังสีรวมของดวงอาทิตย์รายวันเฉลี่ยต่อปีของพื้นที่ทั่วประเทศพบว่ามีค่าเท่ากับ 18.0 MJ/m2-day วิทยาลัยพลังงานทดแทน มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้พัฒนาห้องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์ในหลากหลายรูปแบบทั้งระบบ passive Active และแบบ Hybrid ที่มีการใช้พลังงานร่วมกันกับพลังงานชนิดอื่น ๆ เช่น ชีวมวล แก๊สธรรมชาติ ไฟฟ้า หรือจากพลังงานชิดเดียวกันแต่ใช้ 2 เทคโนโลยีร่วมกัน เทคโนโลยีดังกล่าวนี้จะมีความซับซ้อนมากขึ้น และยากสำหรับการสร้าง และการออกแบบ ทั้งนี้เมื่อจิจารณา เห็นว่าการถ่ายทดความรู้เทคโนโลยีอบแห้งสำหรับเกษตรกร เทคโนโลยีจะต้องมีความง่ายในการออกแบบและสร้าง มีขนาดที่เหมาะสมกับผลผลิตและชนิดในแต่ละพื้นที่ สามารถใช้งานได้ง่าย ยังคงประสิทธิภาพในการอบแห้งให้ผลผลิตมีคุณภาพ และไม่เพิ่มรายจากจากการใช้พลังงานอื่น ๆ นอกจากพลังงานแสงอาทิตย์ ดังนั้นในการถ่ายทดความรู้จึงเลือกเทคโนโลยีอบแห้งแบบ Passive คือ เป็นระบบอบแห้งไม่ใช้พัดลมและไฟฟ้าสำหรับบังคับการไหลของอากาศภายในระบบ แต่จะใช้หลักการไหลวียนอากาศแบบธรรมชาติ โดยเทคโนโลยีที่จะนำไปถ่ายทอดมีขนาด กว้าง 2 m ยาว 3 m สูง 1.8 m มีชั้นตากแห้ง 3 ชั้น ซึ่งเทคโนโลยีดังกล่าวสามารถเพิ่มคุณภาพ มูลค่าของผลิตภัณฑ์จากการเกษตรให้กับเกษตรกรและกลุ่มวิสาหกิจชุมชนให้สามารถแข่งขันในการตลาดได้ นอกจากนี้ยังสามารถลดรายจ่ายจากการใช้พลังงาน สร้างรายได้ให้เกษตรมีความมั่นคงในอาชีพ ยกระดับสินค้าวิสาหกิจชุมชนให้มีคุณภาพสูงขึ้น และไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สำหรับพื้นที่เป้าหมายที่จะถ่ายทอดความรู้แบ่งออกเป็น 3 พื้นที่ คือ 1) เทศบาลตำบลอินทขิล อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นชุมชนที่มีการแปรรูปผลิตภัณฑ์ข้าวแต๋นที่สำคัญ แต่ส่วนใหญ่กระบวนการตากข้าวเป็นแบบการตากแดดในที่โล่งแจ้ง 2) เทศบาลตำบลวังดิน อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน เกษตรการมีการทำเกษตรยั่งยืนแบบผสมผสานมีทั้งการปลูกพืช ผลไม้ และเลี้ยงสัตว์ โดยในพื้นที่มีผลผลิตที่สำคัญคือ สัตว์เศฐกิจ ได้แก่ วัว สุกร ปลาดุก ปลานิล และผลไม้ที่สำคัญคือ ลำใย และ 3) องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ปะ อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เกษตรกรมีการปลูกสมุนไพรเพื่อการแปรรูป โดยมีการสนับสนุนและผลักดันให้มีการแปรรูปสมุนไพรที่มีคุณภาพในพื้นที่ โดยการถ่ายทอดความรู้เรื่องห้องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์มีความสอดคล้องกับโครงการพระราชดำริ โครงการพลังงานงานทดแทนจากพลังงานแสงอาทิตย์ กิจกรรมการเกษตรครบวงจร โดยเริ่มตั้งแต่การปลูก หรือผลิตแปรรูปจนถึงนำผลผลิตไปขายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงมีพระราชดําริให้จัดตั้งโรงงานแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรขนาดย่อมขึ้น เพื่อรองรับผลิตผลทางการเกษตรของราษฎร โดยนํามาแปรรูปเพื่อถนอมผลผลิตเหล่านั้นให้สามารถเก็บไว้ได้นาน และส่งจําหน่ายเป็นรายได้ต่อไป โครงการนำองค์ความรู้/ผลงานวิจัยเรื่องใดมาบริการวิชาการ (โปรดระบุชื่อองค์ความรู้/ผลงานวิจัย) 1. นำองค์ความรู้ด้านการอบแห้ง ซึ่งเป็นกระบวนการที่ใช้ความร้อนในการเคลื่อนย้ายสสาร(ความชื้น) เพื่อให้ กลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นของแข็ง โดยอาศัยพลังงานแสงอาทิตย์และกระแสลมที่พัดผ่าน 2. ใช้หลักการไหลเวียนอากาศร้อน เพื่อระบายความชื้นด้วยวิธีธรรมชาติ โดยอากาศเย็นจะไหลเข้าสู่ห้องอบแห้งทางด้านล่าง และอากาศร้อนภายในไหลออกสู่ด้านบน และพัดพาความชื้นออกจากห้องอบแห้ง ดังรูปที่ 1 3. โครงการ/ผลงานวิจัยด้านการอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์ที่เคยทำมาก่อน ได้แก่ • เครื่องอบแห้งพลังงานร่วม (ชีวมวล-แสงอาทิตย์) สำหรับการแปรรูปกล้วย (แหล่งทุน: สำนักงาคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ)) • ห้องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์เพื่อการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร (แหล่งทุน: กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี) • ระบบอบแห้งสมุนไพรพลังงานทดแทนร่วม (ชีวมวล-แสงอาทิตย์) (แหล่งทุน: กองทุนวิจัย ม.ทักษิณ (ทุนวิจัยตายุทธศาสตร์) • ประสิทธิภาพเชิงความร้อนของห้องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์,การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยทักษิณ ครั้งที่ 25 ประจำปี 2558 • ประสิทธิภาพเชิงความร้อนของห้องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์แบบอากาศไหลอิสระ, การประชุมใหญ่โครงการส่งเสริมการวิจัยในอุดมศึกษา ครั้งที่ 3 (HERP CongressIII) วันที่ 9-11 มีนาคม 2558 • เครื่องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์แบบอ้อม, การประชุมสัมมนาเชิงวิชาการรูปแบบพลังงานทดแทนสู่ชุมชนแห่งประเทศไทย ครั้งที่ ๗, วันที่ 12-14 พฤศจิกายน 2557 • โครงการบริการวิชาการ ห้องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์สำหรับการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเพื่อการพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชน ปี 2561