รายละเอียดโครงการ

มะเกี๋ยง (Cleistocalyx operculatus var. Paniala) เป็นไม้ผลยืนต้นพื้นเมืองทางภาคเหนือ ปลูกในบางพื้นที่ตามบ้านเรือนในเขตภาคเหนือ เมื่อมีการตัดโค่นตามสภาพบ้านเมืองที่เจริญขึ้นทําให้จํานวนต้นมะเกี๋ยงมีแนวโน้มลดลงจนใกล้หมดไป ทําให้ทางโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดําริในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) ได้ให้ความสําคัญและจัดทําเป็นพืชนําร่องในการวิจัยและพัฒนาตั้งแต่ พ.ศ.2537 ซึ่งได้ดําเนินการอนุรักษ์โดยรวบรวมมะเกี๋ยงในพื้นที่ต่าง ๆ มาเก็บรักษาไว้และศึกษาการใช้ประโยชน์จนทําให้มะเกี๋ยงเริ่มเป็นพืชที่มีศักยภาพในการนําไปใช้ประโยชน์เชิงอุตสาหกรรมโดยการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ได้หลายชนิด เช่น น้ำมะเกี๋ยง ไวน์ เนคต้า แยม มะเกี๋ยงดอง มะเกี๋ยงแช่อิ่มแห้ง มะเกี๋ยงหยี ชามะเกี๋ยง เป็นต้น (นิอรและคณะ, 2539) มหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติ ได้ปลูกและอนุรักษ์พันธุ์พืชมะเกี๋ยง ภายใต้โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) ซึ่งมหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่ เฉลิมพระเกียรติได้ดำเนินการปลูกและดูแลมะเกี๋ยง โดยขยายพื้นที่ทุกๆ ปี ตั้งแต่ปี 2552 จนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ทางมหาวิทยาลัยฯ ยังมีงานวิจัยเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์มะเกี๋ยงเพื่อใช้ในเชิงพาณิชย์ เช่น การแปรรูปผลิตภัณฑ์มะเกี๋ยงหยี แยม และน้ำมะเกี๋ยง ก่อให้เกิดการกระจายรายได้สู่ชุมชนจากพืชมะเกี๋ยง ทั้งการรับซื้อผลมะเกี๋ยงจากชุมชน การจ้างงานด้านการแกะผลมะเกี๋ยงสำหรับนำมาทำผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็นการสร้างต้นแบบการใช้ประโยชน์ และการสร้างมูลค่าของผลมะเกี๋ยง แก่เกษตรกรและชุมชนรอบมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างไรก็ตาม พบว่าผลิตภัณฑ์จากมะเกี๋ยงยังไม่เป็นที่นิยมในกลุ่มผู้บริโภคมากนัก เนื่องจากมะเกี๋ยงมีกลิ่นเฉพาะตัวทำให้ผู้บริโภคบางคนไม่คุ้นเคย ซึ่งกลิ่นหอมและรสชาติถือเป็นคุณสมบัติที่สำคัญเกี่ยวข้องกับการบริโภค และเป็นปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกบริโภคผลิตภัณฑ์จากมะเกี๋ยงนอกจากคุณค่าทางโภชนาการ ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีใครศึกษาถึงองค์ประกอบของกลิ่นหอมในผลมะเกี๋ยงเพื่ออธิบายกลิ่นและรสชาติอันเป็นเอกลักษณ์ดังกล่าว นอกจากนี้ยังพบว่าองค์ประกอบของกลิ่นรสที่แตกต่างกันในผลมะเกี๋ยงจะแตกต่างกันในแต่ละพันธุ์และพื้นที่ปลูก ดังนั้นงานวิจัยครั้งนี้จึงต้องการศึกษากลิ่นและรสในผลมะเกี๋ยงด้วยเทคนิคโคมาโทกราฟีซึ่งมีความถูกต้องแม่นยำและน่าเชื่อถือ จะสามารถอธิบายคุณสมบัติที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพในการบริโภคมะเกี๋ยง โดยเป็นข้อมูลและทางเลือกให้ผู้บริโภคสามารถตัดสินใจเลือกซื้อผลิตภัณฑ์จากมะเกี๋ยง อีกทั้งเป็นแนวทางในการปรับปรุงพันธุ์และการคัดเลือกพันธุ์มะเกี๋ยงในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ได้ถูกต้องตรงตามความต้องการต่อไป