รายละเอียดโครงการ

วัฒนธรรมล้านนา ถือได้ว่ามีการใช้พันธุ์ไม้นานาชนิด ในการเป็นสัญลักษณ์สื่อความหมายในพิธีกรรมและความเชื่อต่างๆ ทั้งใบไม้ ดอกไม้ รวมไปถึงชื่อเรียก โดยถูกปรับใช้เพื่อให้เข้ากับรูปแบบวัฒนธรรมนั้นๆได้อย่างลงตัวและน่าสนใจ จากการศึกษาภาพบันทึกพันธุกรรมพืชโบราณ ผ่านงานพุทธศิลป์ล้านนา พบว่าวัฒนธรรมล้านนาสร้างงานศิลปะรับใช้ศาสนาและสถาบันพระมหากษัตริย์ ดังปรากฏในภาพจิตรกรรม ประติมากรรม และงานพุทธศิลป์ต่างๆมากมาย และได้พัฒนากลายเป็นลวดลายพันธุ์พฤกษา ดอกไม้ต่างๆ ผ่านงานเหล่านี้ ซึ่งถือได้ว่ามีความน่าสนใจถึงการนำพรรณไม้มาประกอบ หรือจัดวางในรูปแบบที่แตกต่างกันออกไปอย่างมากมาย การสร้างสรรค์งานศิลปะเพื่อรับใช้ศาสนาดังกล่าว ได้ผ่านระบบความคิด จินตนาการ จากธรรมชาดก ประกอบเข้าเป็นเรื่องราวต่างๆ ผ่านงานพุทธศิลป์ สิ่งที่สำคัญที่ได้กล่าวไว้ข้างต้นคือลายหม้อบูรณฆฏะ ที่ปรากฏแพร่หลายในพื้นที่ดังกล่าว ด้วยรูปแบบที่มีความหลายหลายทั้งในส่วนของภาชนะและพันธุ์ไม้ในแจกัน ซึ่งมีทั้งดอกบัว ดอกเอื้อง ดอกโบตั๋น และดอกมะพร้าว เป็นต้น โดยปรากฏการใช้ประดับศาสนสถานตามตำแหน่งต่างๆ ลวดลายดังกล่าวคือพัฒนาการจากเครื่องสักการะ กล่าวคือ แจกันหม้อดอกปักดอกไม้บูชาพระพุทธรูป กลายมาเป็นลวดลายประดับที่เรียกว่า “ลายหม้อบูรณฆฏะ” สัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และการเจริญงอกงานนี้ ถูกสร้างสรรค์ขึ้นหลายเทคนิควิธี รวมถึงวัสดุที่ใช้สร้างสรรค์ ตลอดจนสิ่งที่น่าสนใจคือพันธุ์ไม้ต่างๆ ที่นิยมนำมาประดับและจัดองค์ประกอบ จนขึ้นรูปเป็นลายหม้อบูรณฆฏะดังกล่าว แสดงให้เห็นถึงพัฒนาการตลอดจนแนวคิด ความเชื่อ จากการสำรวจเบื้องต้นพบว่ารูปแบบของลวดลายดังกล่าว มีพัฒนาการตามช่วงเวลา มีรูปแบบเฉพาะถิ่น รวมถึงเทคนิควิธีการที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งปัจจุบันนี้ลายดังกล่าวมีรูปแบบที่เปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย เป็นลายประดิษฐ์มากขึ้น ทำให้รูปแบบ ความเชื่อและความหมายได้เปลี่ยนไปจากเดิม ดังนั้นการศึกษาและรวบรวมการใช้พันธุ์ไม้ ประดับลายหม้อบูรณฆฏะในศิลปกรรมล้านนา จึงเป็นเรื่องหนึ่งที่มีความน่าสนใจ ในเชิงการเก็บรูปแบบลวดลายล้านนาอันเกี่ยวเนื่องกับพันธุกรรมพืช ที่มีความสัมพันธ์ในทางพุทธศาสนา เห็นถึงมุมมองแง่คิดความหมายเชิงสัญลักษณ์ และการสังเกตธรรมชาติของช่าง ผ่านรูปแบบลวดลายลายหม้อบูรณฆฏะ ทำการจัดเก็บรวบรวมรูปแบบต่างๆที่ปรากฏ เป็นหนึ่งองค์ความรู้ในเชิงรูปแบบลายหม้อบูรณฆฏะที่ปรากฏในวัฒนธรรมล้านนา ซึ่งองค์ความรู้ดังกล่าวถือเป็นประโยชน์ในด้านงานช่างต่างๆ ทั้งการนำกลับไปใช้ในการสร้างสรรค์งานศิลปกรรมอันเกี่ยวเนื่องในพุทธศาสนา การนำมาพัฒนาและต่อยอดไปสู่การสร้างและเพิ่มมูลค่างานอุตสาหกรรมตามแนวทางเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนและสังคม ทั้งด้านงานศิลปกรรม ทางด้านอุตสาหกรรม รวมถึงด้านการท่องเที่ยว โดยองค์ความรู้เหล่านี้ สามารถพัฒนาองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาช่างล้านนา อันจะเป็นมรดกทางวัฒนธรรมในอนาคตต่อไป