รายละเอียดโครงการ

การเพิ่มขึ้นของประชากรโลก การเสื่อมโทรมของทรัพยากร รวมถึงการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศในปัจจุบันเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ผลผลิตและทรัพยากรทางน้ำจากธรรมชาติมีจำนวนลดลงอย่างต่อเนื่อง อุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและการใช้ประโยชน์ทรัพยากรจากทะเล เช่น สาหร่ายชนิดต่างๆ จึงนับว่ามีความสำคัญ จำเป็นต้องได้รับการสนับสนุน และแก้ไขปัญหาเป็นการเร่งด่วน เพื่อให้เกิดความเข้มแข็งทั้งในภาคการผลิตและอุตสาหกรรม ซึ่งจำเป็นต้องนำนวัตกรรมและความรู้ใหม่ๆ เข้ามาช่วยให้มีประสิทธิภาพและมีความยั่งยืน สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาจึงเป็นหัวใจสำคัญในการผลิตบุคลากร สร้างสรรค์ผลงานวิจัยหรือนวัตกรรมด้านการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและการใช้ประโยชน์ทรัพยากรทางทะเล มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร ตั้งอยู่ในเขตอำเภอละแม ซึ่งมีพื้นที่ทางด้านตะวันออกเป็นชายฝั่งทะเล มีหาดทรายกว้างและยาว ซึ่งปัจจุบันได้มีการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเล โดยพัฒนาโครงสร้างเพื่อทำให้เป็นแหล่งเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่สำคัญเช่น กุ้ง เพรียงทราย และเป็นแหล่งการทำประมงชายฝั่งที่สำคัญทำให้เกิดการขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจและชุมชน (ศูนย์ข้อมูลประเทศไทย, 2558) ทั้งนี้พื้นที่ชายฝั่งทะเลของมหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพรนับว่ามีศักยภาพเหมาะสมสำหรับการพัฒนาเป็นศูนย์เพาะเลี้ยงและพัฒนานวัตกรรมจากสาหร่ายทะเลอินทรีย์ เนื่องจากการสำรวจในส่วนของ คุณภาพน้ำในรอบปีบริเวณชายฝั่งละแม อำเภอละแม จังหวัดชุมพร อุณหภูมิน้ำมีค่าอยู่ในช่วง 28-33 องศาเซลเซียส และความเค็มของน้ำมีค่าอยู่ในช่วง 18.67-30.67 ppt (ข้อมูลจากการสำรวจจริง) ซึ่งถือว่าเป็นองค์ประกอบที่สำคัญและเหมาะสมต่อการเพาะเลี้ยงสาหร่ายทะเลเศรษฐกิจชนิดต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสาหร่ายทุ่น หรือ ซาร์กัสซัม (Sargassum sp.) ซึ่งเป็นสาหร่ายประจำถิ่นที่พบบริเวณชายหาดทุกปี โดยชาวบ้านบริเวณชายหาดจะเก็บไปประกอบอาหารรับประทาน สาหร่ายทุ่น หรือ ซาร์กัสซัม เป็นสาหร่ายสีน้ำตาลขนาดใหญ่ ที่พบแพร่กระจายได้ทั่วโลกทั้งเขตร้อนและเขตอบอุ่น โดยเฉพาะในเขตอินโด-แปซิฟิกและออสเตรเลีย (Tseng et al., 1985) สาหร่ายชนิดนี้มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นในไทยว่า สาหร่ายทุ่น สาหร่ายใบ โดยสาหร่ายสกุลนี้สามารถพบแพร่กระจายได้ทั้งในบริเวณชายฝั่งอ่าวไทยและชายฝั่งทะเลอันดามัน (กาญจนภาชน์, 2527) บริเวณอ่าวไทยมีรายงานพบสาหร่ายสกุลนี้ในจังหวัด ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และตราด เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยหลบภัยและแหล่งอาหารของสัตว์น้ำหลายชนิด อีกทั้งยังนำมาประกอบอาหาร ทำปุ๋ยชีวภาพ และทำยารักษาโรค เนื่องจากในสาหร่ายทุ่นมีสารสีน้ำตาลฟิวโคแซนทิน (Fucoxanthin) มากกว่าสาหร่ายชนิดอื่นๆ ซึ่งมีสารแคโรทีนและคลอโรฟิลล์ ที่สามารถรักษาผู้ป่วยโรคเบาหวาน ใช้สำหรับผู้ที่ต้องการลดน้ำหนัก ที่สำคัญคือ สามารถยับยั้งการเจริญของเซลล์มะเร็งได้ โดยการเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ยังมีการใช้ประโยชน์ด้านอื่นๆ จากสาหร่ายทะเลมากมาย เช่น เป็นแหล่งอาหารของสัตว์น้ำวัยอ่อน ช่วยดูดซับสารอาหาร เป็นตัวปรับสภาพน้ำให้น้ำมีคุณภาพดีขึ้น ใช้เป็นยารักษาคอพอกเนื่องจากมีปริมาณไอโอดีนสูง ใช้เป็นวัตถุดิบในการสกัด alginate หรือ algin ซึ่งเป็นสารแขวนลอยใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆ อาทิ อุตสาหกรรมนม ไอศครีม ขนมปัง ขนมหวาน และลูกกวาด อุตสาหกรรมทำกระดาษป้องกันการซึมของหมึกทาให้เห็นตัวพิมพ์ชัดเจนขึ้น อุตสาหกรรมเครื่องสำอาง เช่น แชมพูสระผม ครีมโกนหนวด และโลชั่นต่างๆ ทำปุ๋ย ผสมในอาหารสัตว์เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันโรคต่างๆ และยังนำส่วนของยอดอ่อนมาประกอบอาหารรับประทานได้หลายชนิด (กาญจนภาชน์, 2527; 2550) ปัจจุบันมีการนำสาหร่ายชนิดนี้มาใช้ประโยชน์มากขึ้น จึงมีความจำเป็นต้องมีการเพาะเลี้ยงสาหร่ายเป็นเพิ่มมากขึ้นเพื่อให้เพียงพอกับความต้องการ ซึ่งการเพาะเลี้ยงสาหร่ายทะเลจะมีปัจจัยหลายอย่างเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น อุณหภูมิ ความเค็ม ปริมาณแสง pH และปริมาณสารอาหารในน้ำ เป็นต้น แต่ข้อมูลการเพาะเลี้ยงให้มีจำนวนเพียงพอและการนำไปใช้ประโยชน์อย่างจริงจังยังมีอยู่จำกัด ดังนั้นโครงการนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อการอนุรักษ์ รวบรวมพันธุ์ และการเพาะเลี้ยงสาหร่ายสีน้ำตาลสกุล Sargassum เพื่อการใช้ประโยชน์ รวมถึงศึกษาปัจจัยที่เหมาะสมสำหรับเพาะเลี้ยงสาหร่ายทุ่น บริเวณอ่าวละแม อำเภอละแม จังหวัดชุมพร อันจะนำไปสู่การสืบค้นสรรพคุณ และศึกษาหากรรมวิธีในการนำมาใช้ประโยชน์โดยการพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อใช้ประโยชน์ทางด้านการเกษตร รวมถึงเป็นแนวทางในการพัฒนาอาชีพ และส่งเสริมให้มีการอนุรักษ์พันธุกรรมสาหร่ายทุ่น และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน ดังวิสัยทัศน์ของยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดชุมพรที่ว่า “ชุมพรน่าอยู่ ประตูทองสองฝั่งทะเล เกษตรกรรมยั่งยืน การท่องเที่ยวคุณภาพ”