รายละเอียดโครงการ

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นพระราชดำรัสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงชี้แนะแนวทางการดำรงชีวิตให้แก่ประชาชนชาวไทยในทุกระดับชั้นให้ดำเนินไปในทางสายกลาง พอดี พอเหมาะ พอประมาณ มีเหตุผล และมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีวัตถุประสงค์เพื่อแก้ปัญหาความยากจน เน้นลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ และขยายโอกาศ ทั้งนี้การเลี้ยงหอยขมก็เป็นอีกอาชีพหนึ่งที่กำลังได้รับความนิยมในปัจจุบัน โดย หอยขม หรือทางภาคเหนือเรียกว่าหอยจูบ เป็นอาหารของคนไทยมาเป็นเวลาช้านาน ซึ่งสามารถนำประกอบอาหารชนิดต่างๆ ได้หลายรูปแบบ เช่น แกงคั่วหอยขม ลาบหอยขม แกงอ่อมหอยขม และ ฯลฯ ปัจจุบันราคาหอยขมในตลาดสดทั่วไปราคากิโลกรัมละ 40-60 บาท ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับฤดูกาล การจำหน่ายโดยทั่วไปจะจำหน่ายในรูปของหอยขมสด บางท้องที่ก็นำมาต้มสุกก่อนแล้วจิ้มเอาแต่เนื้อหอยออกจากเปลือก แล้วค่อยนำมาจำหน่ายแต่เฉพาะเนื้อหอย ราคากิโลกรัมละ 120-150 บาท ในอดีตที่ผ่านมาผลผลิตจากหอยขมจะได้จากแหล่งน้ำธรรมชาติ และผลพลอยได้จากบ่อเลี้ยงปลาเท่านั้น โดยในธรรมชาตินั้นจะขึ้นอยู่กับฤดูกาลของการขยายพันธุ์ของหอยขม โดยจะมีมากในเดือนพฤษภาคม-ธันวาคม ส่วนมากจะพบได้ตามแหล่งน้ำจืดตามธรรมชาติที่มีระดับน้ำไม่ลึกมากนัก ซึ่งหอยจะอาศัยฝังตัวตามดินโคลนหรือเกาะตามริมตลิ่ง ซึ่งผลผลิตที่ได้ไม่มีความแน่นอนทั้งนี้เนื่องจากปัจจุบันหอยขมมีการขยายพันธุ์จำนวนน้อยลง สาเหตุมาจากแหล่งน้ำเน่าเสียที่เกิดจากการใช้สารเคมีในภาคเกษตรกรรม ทำให้จำนวนประชากรของหอยขมลดลง และไม่ปลอดภัยต่อผู้ที่นำมาบริโภค ถึงแม้ในปัจจุบันจะมีเกษตรกรหลายรายเริ่มมีการเพาะเลี้ยงหอยขมเพื่อการค้าบ้างแล้ว แต่ก็ยังไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้บริโภค โดยเฉพาะในภาคเหนือของประเทศไทยที่นิยมกินเมนูหอยขมกันอย่างแพร่หลาย หอยเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง จัดอยู่ใน Phylum Mollusca เป็นสัตว์ที่มีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี มีความหลากหลายสูง ทั้งรูปร่าง ขนาด พฤติกรรม และแหล่งที่อยู่อาศัย สามารถดำรงชีววิตได้เกือบทุกบริเวณของโลกทั้งสภาพแวดล้อมที่เป็นน้ำเค็ม น้ำกร่อย น้ำจืด แม้กระทั่งบนบก พบแพร่กระจายอยู่ทั่วไปตั้งแต่บนยอดภูเขาสูง ในป่า สวน ไร่ นา แม่น้ำ ลำธาร และทะเล มีผู้ประมาณว่าในโลกนี้มีสัตว์จำพวกหอยอยู่ประมาณ 50,000-150,000 ชนิด ลักษณะโดยทั่วไป คือ ไม่มีกระดูกสันหลัง ลำตัวนิ่ม ไม่แบ่งเป็นข้อปล้อง ประกอบด้วยส่วนต่าง ๆ ได้แก่ หัว เท้า แมนเทิล (mantle) ช่องแมนเทิล (mantle cavity) และอวัยวะภายใน ทั้งนี้ หอยขมถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มของหอยฝาเดียว โดยมีลักษณะสำคัญ คือ เปลือกของหอยฝาเดียวติดต่อเป็นชิ้นเดียวกัน โดยบิดเป็นเกลียวรอบแกนกลาง (columella) รอบหนึ่งของเกลียวเรียกว่า วง (whorl) หัวและเท้าของหอยยื่นออกมาทาง ช่องเปิดเปลือกหรือปากเปลือก (aperture) ปลายสุดของเปลือกเป็นยอดแหลมปิดตันซึ่งมีขนาดเล็กที่สุดและจัดเป็นส่วนยอดของเปลือก (apex) เป็นจุดที่หอยเริ่มสร้างเปลือก เปลือกวงแรกเกิดขึ้นตั้งแต่หอยยังอยู่ในระยะวัยอ่อน วงต่อ ๆ ไปเชื่อมต่อกับวงที่เกิดก่อนอย่างแน่นหนาและเห็นเป็นรอยต่อระหว่างวง (suture) ได้ชัดเจน เปลือกหอยมีหลายวง เมื่อวงแรกที่สร้างมีขนาดเล็กไม่พออยู่ หอยก็จะสร้างให้มีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ ตามขนาดลำตัว เมื่อหอยเจริญเติบโตเต็มที่แล้วก็จะหยุดสร้างเปลือก เปลือกวงสุดท้ายจึงมีขนาดใหญ่ที่สุด ตัวหอยยึดติดกับเปลือกด้วยกล้ามเนื้อโคลูเมลลา (columellar muscle) นับจากจุดยอดของเปลือกวงแรกลงมาจนถึงวงสุดท้ายเป็นส่วนที่เรียกว่า ยอดหรือสไปร์ โดยปกติวงของเปลือกหอยจะเวียนไปในทางเดียวกันคือทางขวา แต่มีหอยบางชนิดเท่านั้นที่วงของเปลือกจะเวียนไปในทางตรงกันข้าม ด้วยองค์ความรู้ในเรื่องของการเพาะเลี้ยงหอยขมที่นักวิจัยศึกษาวิจัยอยู่ อีกทั้งยังถือเป็นสัตว์น้ำเศรษฐกิจตัวใหม่ที่น่าสนใจ นักวิจัยจึงสนใจที่จะนำเอาองค์ความรู้เรื่องการเพาะเลี้ยงหอยขมมาเผยแพร่ให้เกษตรกร นักศึกษา และผู้ที่สนใจทั่วไป ได้เรียนรู้เทคนิคการเลี้ยง การแปรรูป การตลาด และการนำไปใช้ประโยชน์ในด้านอื่น ๆ เพื่อเพิ่มศักยภาพการแข่งขันและเพิ่มมูลค่าของหอยขม ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ต่อไป