รายละเอียดโครงการ

พระราชดำริว่าด้วยเศรษฐกิจพอเพียง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร “...การพัฒนาประเทศจำเป็นต้องทำตามลำดับขั้น ต้องสร้างพื้นฐานคือ ความพอมี พอกิน พอใช้ของประชาชนส่วนใหญ่เบื้องต้นก่อน โดยใช้วิธีการและอุปกรณ์ที่ประหยัดแต่ถูกต้องตามหลักวิชาการ เมื่อได้พื้นฐานความมั่นคงพร้อมพอสมควร และปฏิบัติได้แล้ว จึงค่อยสร้างค่อยเสริมความเจริญ และฐานะทางเศรษฐกิจขั้นที่สูงขึ้นโดยลำดับต่อไป...” (18 กรกฎาคม 2517) “...คนอื่นจะว่าอย่างไรก็ช่างเขา จะว่าเมืองไทยล้าสมัย ว่าเมืองไทยเชย ว่าเมืองไทยไม่มีสิ่งที่สมัยใหม่ แต่เราอยู่พอมีพอ กิน และขอให้ทุกคนมีความปรารถนาที่จะให้เมืองไทย พออยู่พอกิน มีความสงบ และทำงานตั้งจิตอธิษฐานตั้งปณิธาน ในทางนี้ที่จะให้เมืองไทยอยู่แบบพออยู่พอกิน ไม่ใช่ว่าจะรุ่งเรืองอย่างยอด แต่ว่ามีความพออยู่พอกิน มีความสงบ เปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ถ้าเรารักษาความพออยู่พอกินนี้ได้ เราก็จะยอดยิ่งยวดได้...” (4 ธันวาคม 2517) (อ้างอิงจาก : https://www.chaipat.or.th/site_content/item/1309-2010-06-03-09-50-07.html ) พระราโชวาท สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราโชวาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี เมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2543 ในการประชุม สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ณ อาคารสารนิเทศ 50 ปี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ใจความตอนหนึ่ง ว่า “โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ ได้เริ่มต้นขึ้นราวปีพุทธศักราช 2535 เพื่อเป็นการส่งเสริมให้สถาบันต่าง ๆ ที่มีหน้าที่ในการศึกษาพืชพรรณต่าง ๆ และบุคคลที่สนใจได้มีโอกาสปฏิบัติงานที่ศึกษาพืชพรรณต่าง ๆ ที่มีอยู่จำนวนมากในประเทศไทย ได้ศึกษาวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ได้รวบรวมเป็นหลักฐานไว้ และเพื่อให้เป็นสื่อในระหว่างสถาบันต่าง ๆ บุคคลต่าง ๆ ที่ทำการศึกษาให้สามารถ ร่วมใช้ฐานข้อมูลเดียวกัน เพื่อให้การศึกษาไม่ซ้ำซ้อน สามารถที่จะดำเนินการไปก้าวหน้าเป็นประโยชน์ในทางวิชาการได้” (อ้างอิงจาก : http://202.29.80.110/ความเป็นมาของโครงการ/) โครงการไผ่เพื่อการศึกษาและการค้ามหาวิทยาลัยแม่โจ้ – ชุมพร สอดคล้องกับพระราชดำริว่าด้วยเศรษฐกิจพอเพียง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และพระราโชวาท สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ด้านการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อย่างไรก็ดี มหาวิทยาลัยแม่โจ้ - ชุมพร ได้ร่วมมือกับชมรมศิษย์เก่าแม่โจ้ภาคใต้ จัดโครงการไผ่เพื่อน้อง มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมชนิดพันธุ์ไผ่เพื่อประโยชน์ต่อการศึกษา วิจัยและการขยายพันธุ์ ซึ่งสอดคล้องกับพระราโชวาทในการอนุรักษ์พันธุ์พืช อย่างไรก็ดี ไผ่เป็นพืชที่อยู่ในวิถีชีวิตของมนุษย์มานาน มีการใช้ประโยชน์จากไผ่ในหลายรูปแบบทั่วโลกมีไผ่ประมาณ 75 สกุล 1,250 ชนิด ขณะที่กรมป่าไม้ระบุว่าไผ่ที่พบในประเทศไทยมีมากถึง 60 ชนิด ที่รู้จักกันดีเช่น ไผ่ตง ไผ่รวก ไผ่สีสุก ไผ่เลี้ยง ไผ่ซาง (ซางหม่น ซางนวล) ไผ่บงหวาน ไผ่ข้าวหลาม ไผ่ตากวาง และ ไผ่ป่า เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการนำไผ่ชนิดพันธุ์ต่างประเทศที่สามารถเติบโตในภูมิอากาศของประเทศไทยได้มาปลูกเป็นไผ่เศรษฐกิจ เช่น ไผ่ยักษ์ปักกิ่ง ไผ่กิมซุง ไผ่เก้าดาว ไผ่หลอด เป็นต้น มหาวิทยาลัยแม่โจ้ กำหนดให้การขับเคลื่อนเรื่องไผ่เป็นพืชในยุทธศาสตร์หนึ่งของมหาวิทยาลัย ที่ผ่านมามหาวิทยาลัยแม่โจ้ - ชุมพร ได้มีการปลูกเพื่อรวบรวมสายพันธุ์ไผ่ เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ของคนทุกช่วงวัย อย่างไรก็ตามการรวบรวมพันธุ์ไผ่ชนิดหน่อหวานรับประทานดิบ ไม่มีรสขม เพราะไม่มีสารไซยาไนด์ (Cyanide) เหมาะกับ กลุ่มคนรักสุขภาพ หน่อไผ่หวานทานดิบยังสามารถนำไปประกอบอาหารได้หลากหลายเมนูทั้งอาหารคาว – หวาน ประเทศไทยมีชนิดหน่อไผ่หวานทานดิบได้อยู่ราว 6 ชนิด เช่น ไผ่บงหวานเพชรน้ำผึ้ง ไผ่รวกหวาน ไผ่หวานเพชรล้านนา ไผ่หวานเพชรภูเรือ ไผ่หวานยักษ์ยอดทอง ไผ่รวกหวานเพชรเด่นชัย ข้อมูลของไผ่หวานเป็นที่น่าสนใจอย่างมาก ยกตัวอย่าง เช่น ไผ่บงหวานเพชรน้ำผึ้ง มีต้นกำเนิดจากจังหวัดแพร่กำลังเป็นที่นิยม ราคาในท้องตลาดทั่วไปจำหน่ายหน่อไผ่บงหวานเพชรน้ำผึ้งในราคากิโลกรัมละ 60-80 บาท ด้านการจัดการแปลงใช้พื้นที่น้อย เพราะสามารถปลูกระยะชิดได้ทำให้การจัดการง่าย ระยะที่นิยมปลูกคือ 3x3 หรือ 3x4 หรือ 4x4 ที่สำคัญสามารถตอนกิ่งขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็วโดยปรกติหลังจากปลูก 18-24 เดือน (ต้นกล้าจากเหง้า) สามารถขยายพันธุ์โดยวิธีการตอนกิ่งได้ราคากิ่งตอนของไผ่บงหวานเพชรน้ำผึ้งเบอร์ 9 ราคา 400-500 บาท (ราคากิ่งพันธุ์จากเหง้า 1,000 บาท) อย่างไรก็ดีหากขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด หรือปลูกกล้าที่เพาะเมล็ดสามารถมีอายุได้ราว 60 ขึ้นไป อีกทั้ง ยังสามารถคัดสายพันธุ์ที่ให้ผลผลิตดีและขยายพันธุ์จากเหง้าเพื่อการค้าได้อีกด้วย อย่างไรก็ตามการรวบรวมสายพันธุ์ไผ่ไว้ในโครงการสามารถต่อยอดงานอนุรักษ์พันธุกรรมพืช และเป็นแหล่งวิจัยได้อีกในหลายประเด็น เช่น ศึกษาปัจจัยที่ทำให้ไผ่หวานออกหน่อนอกฤดู ศึกษาการเจริญเติบโตของไผ่หวานทานหน่อดิบในพื้นที่ดินทราย ศึกษาคุณค่าทางอาหารของหน่อไผ่หวานแต่ละชนิด การแปรรูปหน่อไผ่หวานทานดิบ การคัดสายพันธุ์และการปรับปรุงพันธุ์ เป็นต้น