รายละเอียดโครงการ

ไทยเป็นประเทศหนึ่งที่อยู่ในเขตร้อนชื้น จึงมีพรรณไม้นานาชนิดที่เจริญเติบโตได้ดีในทั่วทุกภาคของประเทศ ทำให้เกิดความหลากหลายทางพันธุกรรมของพืชสูง โดยพืชหลายชนิดมีประโยชน์ต่อมนุษย์อย่างมาก หนึ่งในชนิดนั้นก็คือ พืชสมุนไพร ซึ่งอยู่คู่มากับความเป็นอยู่ในชีวิตประจำวันของมนุษย์มาตั้งแต่สมัยโบราณ และมนุษย์ได้รู้จักใช้ประโยชน์ของพืชสมุนไพรในการรักษาโรคต่างๆ ด้วยความรู้และประสบการณ์รักษาโรคได้มีการสืบทอดและพัฒนาถึงขั้นจัดทำขึ้นเป็นตำรายาสมุนไพร ปัจจุบันความนิยมสมุนไพรและการดูแลสุขภาพแนวธรรมชาติเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว มีการผลิตและใช้ยาจากสมุนไพรในโรงพยาบาลของรัฐและเอกชนหลายแห่ง มีการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรเพื่อลดการเสียดุลจากการนำเข้ายาจากต่างประเทศ และพยายามส่งออกสินค้าสมุนไพรเพื่อนำรายได้เข้าสู่ประเทศ ซึ่งประเทศไทยนั้นมีถือเป็นประเทศหนึ่งที่มีศักยภาพเพียงพอที่จะผลิตยาสมุนไพรเป็นการค้า สำหรับใช้ในประเทศเพื่อลดการนำเข้ายาแผนปัจจุบันจากต่างประเทศ เนื่องจากประเทศไทยเป็นแหล่งรวมของพืชสมุนไพรที่มีความหลากหลาย โดยความต้องการของตลาดภายในประเทศและต่างประเทศมีแนวโน้มสูงขึ้น ประกอบกับประเทศไทยมีสภาพดินฟ้าอากาศที่เอื้ออำนวยต่อการเจริญเติบโตของสมุนไพร ทั้งที่ขึ้นเองตามธรรมชาติและนำมาปลูกเพื่อการค้า ความต้องการใช้วัตถุดิบสมุนไพรมีเพิ่มขึ้นโดยตลอด ทั้งการนำมาปรุงแต่งอาหาร อุตสาหกรรมยา และอื่นๆ จึงเป็นโอกาสดีที่ประเทศไทยควรเร่งขยายการผลิตสมุนไพรให้พืชเศรษฐกิจอย่างเป็นรูปธรรม เมื่อมีการส่งเสริมการปลูกให้เพิ่มมากขึ้น แต่ปัญหาที่ตามมาคือ ต้นพันธุ์ที่จะนำมาปลูกไม่เพียงพอต่อความต้องการของเกษตรกร อีกทั้งเมื่อมีการนำต้นพันธุ์ออกจากป่ามากขึ้นทำให้ต้นที่มีเหลืออยู่ในป่ามีปริมาณที่ลดลง ซึ่งส่งผลต่อระบบนิเวศและความหลากหลายของพืชสมุนไพร ซึ่งอาจเกิดการสูญพันธุ์ได้ ดังนั้นในการเพิ่มจำนวนต้นพันธุ์ให้ได้ปริมาณมากในเวลาที่รวดเร็วนั้นสามารถนำเทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อมาช่วยแก้ไขปัญหาดังกล่าวได้ จึงควรมีการถ่ายทอดเทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเซลล์และเนื้อเยื่อพืชสมุนไพร และการผลิตกล้าพันธุ์สมุนไพรปลอดโรคให้แก่ผู้สนใจ ตลอดจนบูรณาการการเรียนการสอนในรายวิชา วส411 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชสมุนไพรให้กับนักศึกษาอีกด้วย การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชเป็นศาสตร์ที่มีการนำไปประยุกต์เพื่อให้เข้ากับวัตถุประสงค์ของผู้ใช้ได้หลายรูปแบบ เช่นนำไปใช้เพื่อการขยายพันธุ์พืชให้ได้ปริมาณมาก นำไปใช้ในการปรับปรุงพันธุ์เพื่อให้ได้พันธุ์ใหม่ แม้กระทั่งนำไปใช้ในการเก็บรักษาพันธุ์พืชที่หายากและกำลังจะสูญพันธุ์ หรือนำไปประยุกต์ใช้ในงานวิจัยขั้นสูงอีกมากมาย ในประเทศไทยได้ใช้เทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชในการขยายพันธุ์และปรับปรุงพันธุ์พืชเศรษฐกิจที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพืชสมุนไพร จึงทำให้มีผู้สนใจที่จะเรียนรู้เทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชสมุนไพรเพิ่มมากขึ้น เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในแง่ต่างๆ อาทิ การขยายพันธุ์ การผลิตต้นพันธุ์ปลอดโรค การปรับปรุงพันธุ์ การถ่ายยีน และการผลิตสารสำคัญในระดับเซลล์ เนื่องจากมีการนำเทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชไปใช้แพร่หลายมากขึ้น และผู้ที่เรียนรู้เทคนิคดังกล่าวนี้สามารถนำไปใช้ในการประกอบอาชีพอิสระส่วนบุคคลได้ อีกทั้งสถาบันการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาหลายแห่ง ได้นำเทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชเข้าสู่กระบวนการเรียนการสอน สาขาวิชาวิทยาการสมุนไพร คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ตระหนักถึงความสำคัญของการเรียนการสอนวิชาการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชสมุนไพร เพื่อให้นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจในหลักการและเทคนิควิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช และการนำไปใช้ประโยชน์ที่ถูกต้อง จึงได้เปิดสอนวิชาการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชสมุนไพร (Medicinal Plant Tissue Culture) สำหรับนักศึกษาระดับปริญญาตรีขึ้น อีกทั้งสาขาวิชาวิทยาการสมุนไพรยังเล็งเห็นว่ายังมี นักเรียน นักศึกษา ข้าราชการ เกษตรกร พนักงานเอกชน และประชาชนอีกหลากหลายอาชีพที่มีความสามารถและสนใจใคร่เรียนรู้ศาสตร์ทางด้านนี้ โดยเฉพาะคณาจารย์ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเรียนการสอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชในระดับมัธยมศึกษาหรืออุดมศึกษา ซึ่งจะเป็นผู้ประสิทธิ์ประสาทวิชาการสาขานี้ให้กับนักเรียน สาขาวิชาวิทยาการสมุนไพรจึงได้ริเริ่มจัดตั้งศูนย์เรียนรู้การเพาะเลี้ยงเซลล์และเนื้อเยื่อพืชสมุนไพร และการผลิตกล้าพันธุ์สมุนไพรปลอดโรคขึ้น เพื่อเป็นแหล่งถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจในหลักการการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชสมุนไพร โดยให้ผู้ศึกษาดูงาน หรือเข้าอบรมได้เรียนรู้หลักและวิธีการในการเตรียมอาหารสำหรับเพาะเลี้ยงเซลล์และเนื้อเยื่อพืชสมุนไพร การฟอกฆ่าเชื้อชิ้นส่วนต่างๆ ของพืชสมุนไพร การเพาะเลี้ยงในสภาพควบคุม การเปลี่ยนถ่ายอาหาร การเพาะเลี้ยงเซลล์ การย้ายปลูก และเทคนิคต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ