รายละเอียดโครงการ

ประชาชนในภาคเหนือมีการบริโภคสัตว์น้ำเป็นอาหารหลักชนิดหนึ่ง ปลาน้ำจืดที่นิยมบริโภค ๕ อันดับแรก ได้แก่ ปลานิล ปลาทับทิม ปลาดุก ปลาช่อน และปลาสวาย ภาคเหนือก็เป็นแหล่งผลิตปลาน้ำจืดที่สำคัญเช่นกัน ชนิดปลาที่เกษตรกรนิยมเลี้ยงมากที่สุด ได้แก่ นิล ทับทิม ดุก ตะเพียน กดหลวง สวาย ฯลฯ (สำนักงานประมงจังหวัดเชียงใหม่) องค์ความรู้และเทคโนโลยีต่างๆ เพื่อการผลิตอินทรีย์ทั้งด้านปศุสัตว์และประมง มีการพัฒนาทั้งด้านส่วนประกอบอาหาร สายพันธุ์ และระบบการเลี้ยงที่เหมาะสม อย่างไรก็ตาม ปัญหาสำคัญในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ คือ การเกิดโรค ซึ่งทำให้เกิดความเสียหาบกับผลผลิตสัตว์น้ำอย่างมาก โดยเฉพาะในสภาวะอากาศเปลี่ยนแปลง มีผลให้เกิดโรคระบาดรุนแรงจากเชื้อแบคทีเรียและไวรัส ทำให้เกษตรกรหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องใช้ยาปฏิชีวนะและสารเคมีในระบบเลี้ยง ที่มีผลกระทบโดยตรงต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์ประมงทำให้มีสารตกค้าง และยังส่งผลกระทบต่อการตกค้างในสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้หน่วยงานภาครัฐได้มีการประกาศห้ามใช้ยาปฏิชีวนะและสารเคมีหลายชนิด รวมทั้งข้อกำหนดของสารตกค้าง ทำให้เกษตรกรจำนวนมากได้ทดลองใช้สมุนไพรด้วยวิธีของตนเอง แต่ได้ผลไม่ชัดเจน ทำให้เกิดความไม่มั่นใจในการใช้สมุนไพรทดแทนยาและสารเคมี ผศ.ดร. จิราพร โรจน์ทินกร และคณะ ได้ทำการวิจัยเกี่ยวกับสมุนไพรไทยทดแทนยาปฏิชีวนะในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ โดยได้ทำการสำรวจคุณภาพของสารสกัดสมุนไพรไทยและสาหร่ายที่มีฤทธิ์ต่อต้านเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราน้ำก่อโรคสำคัญในสัตว์น้ำ ได้ศึกษาถึงประสิทธิภาพและความเป็นพิษสารสกัดสมุนไพรไทยจากนั้นได้นำมาทดสอบใช้ในการป้องกันและรักษาโรค พบว่า สารสกัดสมุนไพรไทยและสมุนไพรท้องถิ่นทางภาคเหนือหลายชนิดมีประสิทธิสูง สามารถนำมาใช้ทดแทนยาปฏิชีวนะได้ดีทั้งในโรงเพาะฟัก พ่อแม่พันธุ์ สัตว์น้ำวัยอ่อน และสัตว์น้ำในบ่อดิน โดยการนำสารสกัดผสมอาหารให้สัตว์น้ำกินหรือใส่สารสกัดในน้ำเพื่อแช่สัตว์น้ำ ประสิทธิภาพของสารสมุนไพรในสัตว์น้ำ สามารถให้ผลได้ทั้งเพื่อป้องกันและรักษาโรค กระตุ้นการกิน เร่งการเจริญเติบโต ลดค่าอัตราการแลกเนื้อและยังสามารถเสริมคุณค่าสารอาหารในเนื้อสัตว์น้ำได้เช่นกัน ในโครงการนี้จะมุ่งเน้นการปลูกฝัง ความคิด ความรู้ ความเข้าใจ และฝึกปฏิบัติ เกี่ยวกับการใช้สารสกัดสมุนไพรไทยให้แก่เยาวชนที่จะเป็นเกษตรกรในอนาคต จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ในการปลูกฝังทัศนคติ และเสริมสร้างองค์ความรู้ ในเรื่องการใช้สมุนไพรไทยและสารสกัดสมุนไพรในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เพื่อการผลิตสัตว์น้ำอย่างปลอดภัย โดยสารสกัดสมุนไพรไม่มีสารตกค้าง ไม่มีผลกระทบต่อตนเอง ผู้บริโภค ยังเป็นแนวทางการทำเกษตรแบบพอเพียง ใช้ทรัพยากรที่มีในท้องถิ่น และเป็นมิตรสิ่งแวดล้อม