รายละเอียดโครงการ

ศูนย์รวบรวมอนุรักษ์เรียนรู้ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้านแม่โจ้แต่เดิม เป็นสวนสมุนไพร ในโครงการ โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มหาวิทยาลัยแม่โจ้ มีขอบเขตพื้นที่เดิมซึ่งมีเนื้อที่ประมาณ 10 ไร่ และมีบริเวณพื้นที่ใกล้เคียงที่สามารถนำมาพัฒนาให้เอื้อประโยชน์กับสวนสมุนไพร เช่น พื้นที่จัดทำโรงเรือนเพื่ออนุบาลพันธุ์พืช พื้นที่สำหรับกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพร ในการออกแบบวางผังของพื้นที่สวนสมุนไพร มีแนวคิดหลักของการจัดแบ่งขอบเขต คือ การแบ่งตามส่วนประกอบของร่างกาย ซึ่งสามารถจัดแบ่งพื้นที่ออกเป็น 5 ส่วนหลัก ๆ คือ ส่วน A เป็นส่วนที่แทนอวัยวะส่วนศีรษะของมนุษย์ ส่วน B เป็นส่วนร่างกายส่วนอกและอวัยะภายใน ส่วน C เป็นส่วนที่ยื่นยาวออกไป คือแขนขา ส่วน D เป็นส่วนร่างกายท่อนล่างอันประกอบไปด้วยระบบย่อยอาหารและระบบสืบพันธุ์ และส่วน E เป็นส่วนลานปริศนา ซึ่งจะมีแนวคิดการจัดวางสมุนไพรที่น่าสนใจ ในการวางผังพืชพรรณแต่ละส่วนของพื้นที่ จะยึดตามการแบ่งส่วนอวัยวะ กล่าวคือ พืชสมุนไพรชนิดใด ช่วยในการรักษาโรคกลุ่มใด ก็จะนำมาจัดปลูกในส่วนนั้น ๆ เช่น กล้วย มีสรรพคุณที่ช่วยรักษาแผลในกระเพาะและช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดี ก็จะนำต้นกล้วยมาจัดปลูกในพื้นที่ส่วน D ส่วนพืชชนิดใดมีสรรพคุณมากกว่า 1 อย่าง ก็อาจถูกนำไปปลูกในหลาย ๆ พื้นที่ และแสดงสรรพคุณที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่นั้น ๆ โดยในการเลือกพืชสมุนไพรจะเน้นที่ความหลากหลายของพรรณพืช โดยเฉพาะพืชพื้นบ้านที่มีการใช้เป็นผักพื้นบ้านและอาหารที่มีคุณค่าทางยา เพื่อเน้นให้ผู้เข้าชมและเรียนรู้ ทั้งนักศึกษามหาวิทยาลัยแม่โจ้ และนักเรียน เยาวชนที่มาใช้พื้นที่ป่าอนุรักษ์บ้านโปง ได้เห็นความสำคัญและรู้จักคุณค่าของพืชผักสมุนไพร สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตประจำวัน เพื่อเป็นการสร้างอุปนิสัยที่ดีและรู้จักสาธารณสุขขั้นพื้นฐาน ไม่จำเป็นต้องพึ่งยารักษาโรคเพียงอย่างเดียว ปัจจุบันสวนสมุนไพรดังกล่าว ได้รับการฟื้นฟูและปรับปรุงภูมิทัศน์ในบางส่วน เพื่อให้มีความเหมาะสมกับสภาพภูมิสังคม ทรัพยากร การบริหารจัดการ และกลุ่มเป้าหมายที่จะเข้าไปศึกษาเรียนรู้ จึงได้พัฒนาขึ้นเป็น “ศูนย์รวบรวมอนุรักษ์เรียนรู้ภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้านแม่โจ้” เพื่อพัฒนาทรัพยากรที่มีอยู่ให้เหมาะสมกับการเป็นแหล่งเรียนรู้และการวิจัยทางด้านสมุนไพร สรรพคุณและภูมิปัญญาพื้นบ้าน โดยเฉพาะสำหรับกลุ่มเยาวชน นักเรียนนักศึกษา อันเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่าอย่างยิ่ง