รายละเอียดโครงการ

การเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ในปัจจุบัน ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ทั้งระดับประเทศ และระดับโลก ก่อให้เกิดปัญหาและผลกระทบหลายด้าน เช่น ด้านการผลิตอาหารให้พอเพียงและปลอดภัย ด้านพลังงาน ด้านความหลากหลายทางชีวภาพและสิ่งแวดล้อม การใช้ประโยชน์จากผลผลิตทางการเกษตรในรูปแบบดั้งเดิม มุ่งเน้นการใช้เพื่อเป็นอาหาร ไม่ว่าจะเป็นการบริโภคโดยตรง หรือเป็นอาหารสัตว์เพื่อการบริโภคของมนุษย์อีกทอดหนึ่ง (food and feed) ซึ่งเป็นข้อจำกัดในทางการตลาดสำหรับเกษตรกรซึ่งสามารถผลิตเพื่อป้อนเพียงตลาดเดียว ส่งผลให้เกิดความอ่อนไหวต่อความผันผวนทางการตลาด ดังนั้นจึงจำเป็นต้องพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่มีความหลากหลายจากพืชเกษตร รวมทั้งพัฒนาพืชเกษตรใหม่ ๆ เพื่อตอบสนองความต้องการในด้านอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านอุตสาหกรรม สาธารณสุข หรือสิ่งแวดล้อม โดยใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ในรูปผลิตภัณฑ์ชีวภาพ (Bio products) ในทางเดียวกันการใช้สารเคมีทางการเกษตรของประเทศไทยทวีความรุนแรงขึ้นทุกขณะ ระบบนิเวศทางการเกษตรที่มีรากฐานมาจากความหลากหลายทางชีวภาพจึงเป็นทางออกของการเกษตรที่ยั้งยืนและปลอดภัย ซึ่งระบการเกษตรแบบเข้มข้นที่ประเทศนิยมทำก่อให้เกิดความไม่สมดุลต่อระบบนิเวศการใช้สารเคมีการเกษตรส่งผลต่อการลดลงของความหลากหลายทางชีวภาพ ซึ่งความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศนี้เองเป็นตัวควบคุมปริมาณซึ่งกันและกัน เพิ่มความอุดสมบูรณ์ให้แก่ระบบนิเวศ โดยมีความสัมพันธ์อันซับซ้อนของสิ่งมีชีวิตที่หลากหลายที่ดำรงอยู่ร่วมกันเป็นปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญทำให้เกิดความสมดุลยั้งยืน และปลอดภัย แต่ความรู้ทางด้านความหลากหลายทางชีวภาพยังไม่อยู่น้อย โดยเฉพาะในระบบนิเวศทางการเกษตร ดังนั้นการศึกษาวิจัยทางด้านความหลากหลายทางชีวภาพในระบบนิเวศการเกษตรจะเป็นหนทางที่สำคัญในการก้าวไปสู่การเกษตรอย่างยั่งยืนได้ โดยมีการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพทางการเกษตรเพื่อการผลิตอาหารและผลผลิตทางการเกษตรอื่นๆ ที่ยั่งยืน และมีคุณประโยชน์ต่อสังคมมนุษย์รวมถึงความมั่นคงทางอาหาร โภชนาการและวิถีการดำรงชีวิต นอกจากนี้การพัฒนาและขยายตัวของสังคมเมืองส่งผลให้ปริมาณพื้นที่สีเขียวลดลง ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของคนเมือง ก่อให้เกิดภาวะความตระหนัก และมีความต้องการพื้นที่สีเขียวที่นอกจากจะเป็นประโยชน์ในการรองรับต่อกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อการผักผ่อนหย่อนใจแล้ว พื้นที่สีเขียวยังสามารถเป็นพื้นที่ที่เป็นประโยชน์ในด้านการอนุรักษ์และสิ่งแวดล้อม ดังนั้นความรู้ความเข้าใจต่อบทบาทของพื้นที่เขียวมีความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและมีความเป็นธรรมด้านสิ่งแวดล้อม เป็นประเด็นที่มีความสำคัญในภาวะปัจจุบัน ในสภาวะที่มีความท้าทายที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น จึงมีความจำเป็นอย่างเร่งด่วนในการพัฒนาบุคลากรและองค์ความรู้ให้เท่าทันต่อสถานการณ์การเปลี่ยนแปลง จากแรงขับนี้คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีองค์ความรู้ มีบุคคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ จำเป็นต้องพัฒนาองค์ความรู้ นวัตกรรม อันจะทำให้คนพึ่งตนเองได้ สามารถตอบสนองงานโครงการพระราชดำริ รวมถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอีกหลายภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน โดยจะต้องบูรณาการศาสตร์ทางการเกษตรหลายด้านเข้าด้วยกัน ก่อให้เกิดมิติใหม่ๆ ทางวิชาการ เพื่อนำไปแก้ไขปัญหาด้านการเกษตรครบวงจร ที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศที่ให้ความสำคัญด้านนวัตกรรม (Thailand 4.0) ยุทธศาสตร์การพัฒนากลุ่มจังหวัดภาคเหนือตอนบนและยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดเชียงใหม่ ที่มีตำแหน่งทางยุทธศาสตร์ในด้านเมืองแห่งคลังอาหารของประเทศและโลก (Food Valley) เช่น พืชอาหารอินทรีย์ พืชอาหารปลอดภัย เป็นต้น ตลอดจนสอดคล้องกับยุทธศาสตร์การพัฒนามหาวิทยาลัยแม่โจ้ ระยะ 20 ปี (พ.ศ.2555 – 2574) ที่มุ่งหวังให้เป็นมหาวิทยาลัยเกษตรอินทรีย์ (Organic University) มหาวิทยาลัยสีเขียว (Green University) และมหาวิทยาลัยเชิงนิเวศ (Eco-University) เพื่อมุ่งสู่เป้าหมายการเป็นมหาวิทยาลัยแห่งชีวิต (University of Life) ดังนั้น โครงการพัฒนานวัตกรรมการเกษตรจากฐานรากสู่การเกษตรสมัยใหม่ จะเป็นการตอบสนองและขับเคลื่อนการวิจัยและการพัฒนานวัตกรรมทางด้านการเกษตรโดยบูรณาการศาสตร์ทางการเกษตรหลายด้าน รวมถึงการผลิตบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถในการจัดการ พัฒนา สร้างนวัตกรรมที่รองรับต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ดังนั้นสถาบันการศึกษา หรือหน่วยงานการศึกษาจำเป็นต้องมีการสร้างและพัฒนาองค์ความรู้เพื่อเตรียมความพร้อมในการปรับเปลี่ยนตามสภาพการเปลี่ยนแปลง การพัฒนานวัตกรรมการเกษตรจากฐานรากสู่การเกษตรสมัยใหม่ จะประกอบด้วย กิจกรรมต่างๆ ได้แก่ กิจกรรมวิจัยและพัฒนาความหลากหลายทางชีวภาพเพื่อระบบนิเวศเกษตรที่ยั่งยืน (Biodiversity for Sustainable Agroecosystem Research and Development) กิจกรรมวิจัยและพัฒนาเกษตรอัฉริยะและเกษตรแม่นย่ำ (Smart farm and Precision Agriculture) กิจกรรมวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ชีวภาพ (Bio products) และ กิจกรรมวิจัยและพัฒนานิเวศวิทยาของพืชเขตร้อนและการจัดการ (Tropical Plant Ecology and Management) กิจกรรมวิจัยและพัฒนาความหลากหลายทางชีวภาพเพื่อระบบนิเวศเกษตรที่ยั่งยืน (Biodiversity for Sustainable Agroecosystem Research) มุ่งเน้นการศึกษาวิจัยทางด้านความหลากหลายทางชีวภาพในระบบนิเวศการเกษตรอันจะเป็นหนทางที่สำคัญในการก้าวไปสู่การเกษตรอย่างยั่งยืน โดยมีการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพทางการเกษตรเพื่อการผลิตอาหารและผลผลิตทางการเกษตร ตลอดจนส่งเสริมการเรียนรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ มุ่งเน้นให้เกิดความเข้าใจการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีด้านชีวโมเลกุลในการศึกษาความหลากหลายทางพันธุ์กรรมของพืช ซึ่งเป็นรากฐานในการปรับปรุงและพัฒนาพันธุ์พืชเกษตรให้มีลักษณะที่ตอบสนองความต้องการในด้านต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นด้าน เขตกรรม อาหาร อุตสาหกรรม สาธารณสุข และสิ่งแวดล้อม กิจกรรมวิจัยและพัฒนาเกษตรอัจฉริยะและเกษตรแม่นย่ำ (Smart farm and Precision Agriculture) มุ่งเน้นการสร้างองค์ความรู้ และนวัตกรรมในหลายศาสตร์ทางด้านการเกษตร โดยอาศัยเครื่องมือวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีสมัยใหม่ ผสานกับข้อมูลเทคโนโลยีสารสนเทศ หน่วยวิจัยและพัฒนานี้ จะเป็นหน่วยที่เป็นฐานข้อมูลทางด้านสภาพแวดล้อม (อุณหภูมิ น้ำฝน ความอุดมสมบูรณ์ดิน) ที่สามารถนำไปต่อยอดในการควบคุมสภาพแวดล้อมให้เกิดเป็นการจัดการที่อัจฉริยะ และมีความแม่นยำ รวมถึงสามารถใช้ในการพยากรณ์ผลผลิตได้ในอนาคต กิจกรรมวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ชีวภาพ (Bio-products) มุ่งเน้นการพัฒนาความรู้และเทคโนโลยี เพื่อใช้เป็นพื้นฐานในการต่อยอดการพัฒนาผลิตภัณฑ์ หรือ วิธีการในการใช้ประโยชน์จากพืชเกษตร รวมทั้งพัฒนาพืชเกษตรใหม่ ๆ และการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ชีวภาพเพื่อป้องกันกำจัดศัตรูพืชในระบบการปลูกพืชของเกษตรกร โดยมุ่งเป้าสำหรับการปลูกพืชในระบบอินทรีย์ และปรับเปลี่ยนระบบเพื่อทดแทนการใช้สารเคมีเกษตร เพื่อตอบสนองความต้องการด้านอื่น ๆ ที่นอกเหนือจากการบริโภคพื้นฐาน (food and feed) โดยมุ่งหวังให้เกิดการใช้ประโยชน์จากพืชได้อย่างหลากหลาย และเป็นประโยชน์สูงสุด กิจกรรมวิจัยและพัฒนานิเวศวิทยาของพืชเขตร้อนและการจัดการ (Tropical Plant Ecology and Management) มุ่งเน้นการวิจัยและพัฒนาองค์ความรู้ และนวัตกรรม ทางด้านนิเวศวิทยาของพืช ทั้งในส่วนของบทบาทและปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม และการปรับใช้สู่ชุมชนเมือง ภายใต้การเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ และการจัดการที่หลากหลาย เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต และความเป็นธรรมด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Justice)