รายละเอียดโครงการ

ปัญหาการตกค้างของสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในผักได้กลายเป็นประเด็นสำคัญที่ทำให้คนทั่วประเทศให้ความสนใจในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ล่าสุดเมื่อสิงหาคม 2560 ที่ผ่านมา Thai Pan ซึ่งเป็นองค์กรอิสระที่ไม่แสวงหาผลกำไรได้เผยแพร่ผลการสุ่มวิเคราะห์การตกค้างสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่ในผักยอดนิยม ผลไม้และและผักพื้นบ้านที่วางขายอยู่ในตลาดและซุปเปอร์มารเกต โดยผลการสำรวจพบว่าผักที่คนไทยนิยมบริโภค ได้แก่กะเพรา พริก คะน้าและถั่วฝักยาว มีการตกค้างของสารเคมีสารเคมีตกค้างเกินมาตรฐาน 64% และผลไม้ 33% ที่น่าตกใจยิ่งกว่านั้นคือแม้แต่ในผลผลิตที่เป็นผักพื้นบ้านยอดนิยมพบสารตกค้างในตัวอย่างสูงถึง 43% โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บัวบก ซึ่งเป็นผักพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมในการบริโภคทั้งสดและการแปรรูปเพื่ออุตสาหกรรมยา และเครื่องสำอาง ทุกส่วนของบัวบกมีสรรพคุณในการรักษาอาการต่าง ๆ เช่น แก้ช้ำใน ขับปัสสาวะ แก้อ่อนเพลีย แก้โรคเรื้อน แก้กามโรค แก้ตับอักเสบ บำรุงหัวใจ ลดอาการอักเสบบวม (เพ็ญนภา, 2549) สาระสำคัญออกฤทธิ์สำคัญที่พบในบัวบกเป็นสารในกลุ่มไตรเทอร์ปีน (triterpenenes) ซึ่งมีหลายชนิด เช่น เอเชียติกโคไซด์ (asiaticcoside) กรดเอเชียติก (asiatic acid) เมเดแคสโซสิด (madecassosid) และกรดเมเดแคสสิค (madecassic acid) สารเหล่านี้ทำหน้าทีในกระบวนการเร่งการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ ช่วยกระตุ้นการสร้างดีเอ็นเอ ลดการอักเสบ รักษาแผล รักษาบาดแผล และสามารถทำให้เลือดหยุดเร็ว เร่งกระบวนการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ ช่วยลดการเกิดผังผืด (fibrosis) ของบาดแผล รักษาแผลเป็นและแผลเป็นนูน (keloid) และเพิ่มฟทธิ์การต้านออกซิเดทีฟของแผล (Zheng and Qin, 2007) และยังพบว่ามีสารที่มีฤทธิ์ในการกระตุ้นการสร้างคลอลาเจนซึ่งเป็นสารที่มีฤทธิ์การต้านการเกิดออกซิเดชัน ตลอดจนมีปริมาณของสารประกอบฟีนอลิกรวม (Zainol and Abd-Hamid, 2003) ในประเทศพบว่ามีบัวบักประมาณ 16 สายพันธุ์ โดยพันธุ์บัวบกที่มีผลผลิตสูงสุดคือพันธุ์ตราด รองลงมาคือพันธุ์เชียงราย พะเยา เพชรบุรี นครปฐม ราชบุรี ระยองและจันทบุรี ตามลำดับ ให้ผลผลิตสดอยู่ระหว่าง 800-1,456 กิโลกรัมต่อไร่ พันธุ์ที่มีสารเอเชียติโคไซด์สูงสุด (0.59%) คือ พันธุ์ระยอง ซึ่งมีค่าสูงกว่าสมุนไพรไทยที่มีค่าอยู่ที่ 0.5% ซึ่งราคาใบสดที่เกษตรสามารถจำหน่ายได้อยู่ระหว่าง 40-80 บาท ราคาใบบัวบกนั้นไม่ค่อยแน่นอนช่วงเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม และตุลาคมถึงธันวาคม เป็นช่วงที่ใบบัวบกมีราคาสูงสุด โดยพื้นที่ปลูกบัวบกเพื่อการค้าหลักอยู่ที่จังหวัดนครปฐม การผลิตบัวบกเชิงการค้านั้นเกษตรกรมักจะประสบปัญหาการแพร่ระบาดของโรคและแมลง รวมทั้งวัชพืชจึงทำให้เกษตรกรต้องฉีดพ่นสารเคมีป้องกันกำจัดวัชพืชเพื่อควบคุมและป้องกันศัตรูพืช อีกอย่างการปลูกเป็นการปลูกลงดิน จึงทำให้เกิดการปนเปื้อนทางเคมีของสารพิษและโลหะหนักต่าง ๆ และทางชีวภาพจากจุลินทรีย์ก่อโรค ในปี2560ผลผลิตบัวบกจากผลการตรวจวิเคราะห์สารเคมีอันตรายตกค้างในผลผลิตบัวบกของ Thai PAN พบว่ามีสูงถึงร้อยละ 90 ดังนั้นการผลิตวัตถุดิบสมุนไพรให้มีคุณภาพที่ดีและปริมาณผลผลิต รวมถึงสารสำคัญที่สูงตั้งแต่แปลงจนถึงการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์นอกจากจะมีสายพันธุ์ที่ดีแล้วจำเป็นต้องมีเทคโนโลยีที่เหมาะสม และปลอดจากการใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืช ถั่งเช่า เป็นสมุนไพรจีนเกิดจากหนอนผีเสื้อ ได้แก่ Thitarodes, Hepialidae และ Lepidoptera เป็นต้น ซึ่งจำศีลอยู่ใต้ดินในฤดูหนาวแถบที่ราบสูงทิเบต (Tibetan) และหิมาลัย (Himalayas) บริเวณทุ่งหญ้าที่ความสูงประมาณ 3,500-5,000 เมตร โดยถูกสปอร์ของเห็ดราในสกุล Ophiocordyceps อาศัยเป็นปรสิตและเติบโตสร้างเส้นใยบนตัวหนอนผีเสื้อออกมาทางส่วนหัวของตัวหนอนในฤดูร้อน เห็ดนี้มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cordyceps sinensis ช่วงหลายปีที่ผ่านประเทศจีนมีการนำถั่งเช่ามาใช้เป็นยาแผนโบราณ และอาหารเพื่อ สุขภาพเพื่อใช้เป็นยาบำรุงร่างกาย และเป็นอาหารบำรุงร่างกาย โดยเฉพาะปอดและไต (ปัจจุบันถั่งเช่าถูกใช้ในการรักษาโรคต่างๆ เช่น โรคที่เกี่ยวกับระบบประสาท โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคเกี่ยวกับ ตับ บรรเทาอาการหย่อน และเพิ่มสมรรถภาพทางเพศ และชะลอความชรา เป็นต้น ในประเทศไทยเองได้มีการนำถั่งเช่ามาเพื่อใช้เป็นสมุนไพรสำหรับบำรุงร่างกายรวมทั้งเป็นอาหารเสริมเนื่องจากในถั่งเช่ามีมีโครงสร้างเหมือนกับสารอะดิโนซิน ต่างกันที่สารคอร์ไดซิปินขาดหมู่ไฮดรอกซิลตรงคาร์บอนที่ 3 หรือมีชื่อว่า“3′-deoxyadenosine” มีฤทธิ์ต้านมะเร็ง (anticancer) และต้านการแพร่กระจายของมะเร็ง (antimetastatic) จึงทำให้ได้รับความนิยมในการเพาะเลี้ยงเพิ่มมากขึ้นซึ่งราคาที่สามารถจำหน่ายได้ในท้องตลาดอยู่ระหว่าง 5000-140000 บาท จึงทำให้ได้รับความสนใจจากเกษตรกรและผู้ประกอบการเพื่อทำการผลิตเชิงพานิชย์ แต่อย่างไรก็ตามการผลิตเห็ดถั่งเช่ายังประสบปัญหาหลายอย่างเช่น สภาวะแวดล้อมที่ต้องควบคุมให้เหมาะสมและใกล้เคียงกับความต้องการของเห็ด ต้นทุนการผลิตที่สูงโดยเฉพาะค่าไฟฟ้า และการผลิตที่ให้ได้สาระสำคัญออกฤทธิ์สูงๆ ยังมีจำกัด ดังนั้นการผลิตให้ทั้งปริมาณและคุณภาพที่ดีจึงมีความจำเป็น เทคโนโลยีการผลิตพืชในระบบปิด (Close Plants Production System: CPPS) และการปลูกในระบบกึ่งปิด (Semi-Close Plants Production System: semi-CPPS) จึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่สามารถขจัดปัญหาข้างต้นได้ และยังสามารถชักนำให้พืชสามารถผลิตสารสำคัญได้ในปริมาณที่สูงขึ้นได้โดยการใช้แสงเทียมหรือการดัดแปลงสภาพแวดล้อม การผลิตพืชในระบบ CPPS ถูกใช้อย่างแพร่หลายในประเทศ ญี่ปุ่น เกาหลี ไต้หวัน และสหรัฐอเมริกา เพื่อจุดประสงค์ในเชิงพาณิชย์ ระบบนี้มีการควบคุมสภาพแวดล้อมในการปลูกพืชโดยใช้อุปกรณ์ เช่น แหล่งกำเนิดแสงเทียม เครื่องปรับอากาศและระบบเพิ่มปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ จึงมีความสามารถในการผลิตพืชที่มีคุณภาพสูงในทุกสถานที่และทุกสภาพอากาศ งานวิจัยนี้จึงมุ่งเน้นการเพิ่มปริมาณผลผลิตและสารสำคัญในใบบัวบกให้สูงขึ้นโดยใช้แสงเทียมจากหลอดแอลอีดี (Light Emitting Diode: LED) ร่วมกับพัฒนาระบบปลูกพืชแบบไม่ใช้ดินเพื่อยกระดับผลผลิตตั้งต้นสำหรับการแปรรูปเพื่อเวชสำอางและผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร