รายละเอียดโครงการ

ในปีการศึกษา 2567 คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้มีการจัดการเรียนการสอนสำหรับนักศึกษาพยาบาลศาสตร์ชั้นปีที่ 2 ในรายวิชาโภชนศาสตร์ รหัสวิชา 11701 216 ซึ่งแนวคิดด้านโภชนาการ การประเมินภาวะโภชนาการในระดับบุคคล โภชนบำบัดโรคและปัญหาสุขภาพ รวมทั้งแนวทางการให้คำแนะนำด้านโภชนาการที่เหมาะสม การบริโภคอาหารเกษตรอินทรีย์เพื่อสุขภาพ ในการส่งเสริมให้นักศึกษามีผลลัพธ์การเรียนรู้ของรายวิชาที่ดี จำเป็นต้องกิจกรรมการเรียนการสอนที่หลากหลายและมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับชุมชน และการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Life-long Lear ) ในการส่งเสริมพฤติกรรมทางโภชนาการที่ส่งผลดีต่อสุขภาพ ซึ่งเป็นบทบาทหน้าที่สำคัญของพยาบาลในการด้านการสอนและให้คำแนะนำเพื่อผลลัพธ์ที่ดีทางด้านสุขภาพ กว่าสองทศวรรษที่ผ่านมาแนวคิด ภูมิปัญญาไทย ภูมิปัญญาท้องถิ่น การแพทย์แผนไทยและพื้นบ้าน ได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางเริ่มมีการบูรณาการสู่ชีวิตประจําวัน เช่น สมุนไพร การนวด เป็นต้น ทำให้เกิดแนวคิดการฟื้นฟู สืบค้น ถอดความรู้ เพื่อสืบทอดและรักษา ‘คุณค่า’ ของภูมิปัญญาท้องถิ่นและการแพทย์แผนไทยมากขึ้น โดยภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ เป็นองค์ความรู้จากการสั่งสมประสบการณ์ เน้นสมดุลสุขภาพ ให้คุณค่าต่อสุขภาพองค์รวม โดยพบว่าภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนาในการส่งเสริม ปกป้องและดูแลสุขภาพบูรณาการเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต ความเชื่อและพิธีกรรมถูกผสมผสานในการดูแลเพื่อสุขภาวะทางกายและอารมณ์ โดยใช้หลักการสำคัญคือ เบญจ อ. สู่อายุยืน เริ่มที่ อาหารกินตามธรรมชาติ ปลอดสารพิษ ออกกำลัง กิจกรรมตามวิถี อารมณ์ มุ่งสู่ศีลธรรมจิตใจเบิกบาน อากาศดี บริสุทธิ์ปลอดมลภาวะ และเอื้ออาทร ห่วงใยใส่ใจกัน เป็นการดูแลทั้งกายและใจตามแนวคิดสุขภาพองค์รวม สามารถนำมาบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นและสากล เพื่อ ‘การดูแลสุขภาพร่วมสมัย’ เหมาะกับบริบทสังคมวัฒนธรรมในยุคโลกาภิวัตน์ (ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ์ และคณะ, 2563) ในด้านวัฒนธรรมการเกษตรในท้องถิ่น “ชุมชนไทลื้อบ้านลวงเหนือ" อำเภอดอยสเก็ด เป็นชุมชนที่มีวิถีชีวิตแบบดั้งเดิม และมีวัฒนธรรมที่มีคุณค่าที่เหมาะแก่การสืบสาน และอนุรักษ์คู่วัฒนธรรมล้านนา ทั้งด้านภาษา อาหาร การแต่งกาย และการจัดทำของใช้ เช่น ตุ๊กตาไม้ กระดาษสา เป็นต้น ไทลื้อใช้ชีวิตความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย มีการสร้างบ้านตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง ในด้านโภชนาการ ไทลื้อมีคำกล่าวทักทาย คือ“อยู่ดี กินหวาน” ก่อนที่จะรู้จักคำว่าสวัสดี ถือเป็นคำอวยพรให้กับผู้มาเยือนที่ถือในที่เป็นเอกลักษณ์ด้านอาหารไทลื้อที่ตกทอดกันมา โดยมีอาหารพื้นถิ่นข้าวแคบอาหารหลักและอาหารว่าง ผัดไทยไทลื้อ ที่ใช้เส้นถั่วเขียวเหนียวนุ่มที่ถูกคลุกเคล้าน้ำซอส ถั่วฝักยาว กุ้งแห้ง รสชาติกลมกล่อมเข้ากันดี, โสะบะก้วยเต้ด หรือส้มตำมะละกอไทลื้อ เน้นการใส่พริกแห้งคั่ว ถั่วดินคั่ว ของสด น้ำมะขาม ปลาร้า และอ้อย, ข้าวแคบ ข้าวจี่น้ำพริกตาแดง ไข่ป่าม ซึ่งเป็นอาหารพื้นเมืองเหนือที่ปรุงไข่ไก่ให้สุกด้วยวิธีป่าม (ปิ้ง) โดยใช้ไข่ไก่ปรุงรสใส่มะเขือเทศและต้นหอมปิ้งบนใบตอง เมี่ยงคำสมุนไพรไทลื้อ และขนมวง รวมทั้งได้มีการพัฒนาเป็นกลุ่มเกษตรอินทรีย์ และกลุ่มสมุนไพร ดำเนินการในรูปแบบในวิสาหกิจชุมชน ที่เหมาะสมในการจัดให้นักศึกษาได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับชุมชน โดนักศึกษาจะได้นำความรู้จากรายวิชาโภชนาศาสตร์ไปแลกเปลี่ยน และแนะนำ ได้แก่ การบริโภคอาหารปลอดภัย การใช้อาหารบำบัดโรคตามวิถีของอาหารพื้นบ้านล้านนา และการใช้สมุนไพรลดสารพิษ นอกจากนี้ยังได้ใช้ความรู้ในการบริการประเมินภาวะโภชนาการ เพื่อการคัดกรองโรคเบื้องต้นอีกด้วย การบูรณาการบริการวิชาการกับการเรียนการสอนเป็นกลยุทธ์หนึ่งของการจัดการศึกษาพยาบาล จึงได้ซึ่งมีความสำคัญต่อการพัฒนาทั้งผู้เรียน ผู้สอน และสถาบันการศึกษา โดยพัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ ทัศนคติทักษะปฏิบัติ และผลลัพธ์การเรียนรู้ทางวิชาชีพ ส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและสมรรถนะทางวิชาชีพที่ดีขึ้น พัฒนาประสบการณ์การจัดการเรียนการสอนตามสภาพการณ์จริงของผู้สอน รวมทั้งสถาบันการศึกษาสามารถพัฒนาหลักสูตรให้เหมาะสมกับการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ด้านสุขภาพ ตอบสนองความต้องการของชุมชน สู่ความเป็นเลิศด้านวิชาการ (การบูรณาการบริการวิชาการกับการเรียนการสอนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน พิมผกา ปัญโญใหญ่*, เทวาพร ศุภรักษ์จินดา**, วราภรณ์ สระมัจฉา***) การบริการวิชาการเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในรายวิชาโภชนศาสตร์ เป็นการถ่ายทอดความรู้ด้านวิชาการในการเสริมสร้างสุขภาพสู่ชุมชน สอดคล้องกับจุดเน้นของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ที่มีมีองค์ความรู้ด้านเกษตรอินทรีย์และอาหารปลอดภัย ร่วมกับการจัดกิจกรรมเพื่อทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมตามวถีล้านนาที่สอดคล้องกับอัตลักษณ์ด้านการเกษตรของมหาวิทยาลัยที่เน้นการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนวัฒนธรรมการเกษตร ในท้องถิ่น นำมาการบูรณาการกับกิจกรรมนักศึกษา การเรียนการสอน และการวิจัย จากความสำคัญดังกล่าว ดังกล่าวจึงได้จัดโครงการบูรณาการศิลปวัฒนธรรม/ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับรายวิชาโภชนศาสตร์ และการบริการวิชาการครั้งนี้ขึ้น เพื่อให้นักศึกษา อาจารย์และบุคลากรของคณะพยาบาลศาสตร์ที่สนใจเข้าร่วมกิจกรรม ได้มีความรู้ความเข้าใจด้านเกษตรอินทรีย์และอาหารพื้นบ้านปลอดภัย และตระหนักถึงคุณค่าวัฒนธรรมประเพณีและภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมสุขภาพที่ดีของประชาชนในชุมชนต่อไป